Morgunblaðið - 21.05.1975, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. MAl 1975

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Augíýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, slmi 22 4 80.
Áskriftargjald 700,00 kr. á mánuði innanlands
í lausasölu 40.00 kr. eintakið
r
Astundum stormasömu
en starfsömu þingi er
lokið. Hrikalegur vandi
efnahagsmála þjóðarbús-
ins gekk eins og rauður
þráður gegnum þingstörf-
in. Ört lækkandi verö út-
flutningsafurða okkar á
undanförnum misserum,
samhliða verulegri verð-
hækkun á innfluttum lífs-
nauðsynjum þjóðarinnar
olli stórtækari skerðingu á
kaupmætti þjóðartekna en
dæmi eru um á síðari ár-
um. Þetta olli því að þjóðin
sem heild hafði úr veru-
lega minni verðmætum að
spila en á gengnum góðær-
um. Fyrningar frá hinum
góöu árum voru upp urnar,
gjaldeyrisvarasjóður og
fjárfestingarsjóðir tómir
og innflutt og heimatilbúin
verðbólga, samhliða nei-
kvæðum verðsveiflum í
sjávarútvegi, stefndi að
rekstrarstöðvun í helztu at-
vinnugreinum okkar. Allt
þetta setti svip á þingstörf-
in og gerði þinghaldið sér-
stætt á marga lund.
Meginviðfangsefni
þingsins urðu því á sviði
efnahagsmála. Þau mið-
uðust fyrst og fremst við
það að tryggja áframhald-
andi rekstur atvinnuveg-
anna, atvinnu- og afkomu-
öryggi almennings, og
sníða þjóðinni stakk í fram-
kvæmdum og ríkisútgjöld-
um, eftir ríkjandi kringum-
stæðum og raungetu henn-
ar. Samþykkt voru
heimildalög um niðurskurð
ríkisútgjalda allt að 3500
milljónum króna. Gengis-
breytingu og ráðstöfunum
í sjávarútvegi, sem m.a.
fólu í sér tekjutilfærslu
innan hinna ýmsu greina
hans, með ráðstöfun
gengismunar og fyrir-
greiðslu varðandi lánamál
sjávarútvegsins, var ætlað
að bæta rekstrarstöðu
hans.
Lögum um launajöfn-
unarbætur, tekjuskatts-
lækkun, tollalækkun og
lækkun söluskatts var ætl-
að að vernda kaupgetu
hinna lægstlaunu þann
veg, að óhjákvæmileg lífs-
kjararýrnum þjóðarinnar,
vegna rýrnandi kaupmátt-
ar útflutningsframleiðslu
okkar, kæmi frekar á herð-
ar hinna betur settu í þjóð-
félaginu. Með þessum laga-
setningum er jafnframt
stefnt að auðveldun kjara-
samninga á almennum
vinnumarkaði, en þar gilda
nú bráðabirgðasamningar,
sem renna út um nk.
mánaðamót.
Þær ráðstafanir i efna-
hagsmálum, sem gerðar
hafa verið, eiga enn langt í
land að tryggja jafnvægi í
þjóðarbúskapnum. Bata-
vottur hefur þó þegar sagt
til sín. Samkvæmt upplýs-
ingum Seðlabanka íslands
batnaði gjaldeyrisstaðan í
aprílmánuði um 260
milljónir og hefur síðan
haldið áfram að batna. Sé
miðað við kaup- og sölutöl-
ur hefur gjaldeyrisstaðan
batnað það sem af er maí
um 800 milljónir króna. I
lok fyrsta reglulegs þings
nýrrar ríkisstjórnar eru
batamerki sýnileg. Þó smá-
tæk séu enn sem komið er
lofa þau þó góðu, ef þjóðin
kann fótum sínum forráð í
kröfum og eyðslu á næstu
misserum.
Af löggjöf í sjávarútvegi
má m.a. nefna: Lög um
framleiðslueftirlit í sjávar-
útvegi, þ.e. sameiningu
fiski- og síldarmats ríkis-
ins, en hið nýja eftirlit tek-
ur til starfa 1. júlí nk., Lög
um samræmda vinnslu og
veiðar og Lög um breyt-
ingu á verðlagsráði sjávar-
útvegsins, sem m.a. fela í
sér breyttar útlánareglur,
verðjöfnun og verðtrygg-
ingu á sjóðum sjávarút-
vegs.
Á sviði heilbrigðis- og
tryggingamála má nefna
lög um félagsráðgjöf, sem
eru fyrstu sinnar tegundar
á Norðurlöndum, lög um
lokið
Viðlagatryggingu íslands,
sem er _ gagnmerk og
byggð á dýrkeyptri reynslu
þjóðarinnar í tjónum af
náttúruhamförum, nýja
löggjöf um fóstureyðingar,
þar sem farinn var jákvæð-
ur millivegur í viðkæmu en
aðkallandi máli og lög um
greiðslu fæðingarorlofs til
kvenna í launþegafélögum.
Á sviði framkvæmda
hlutu raforku- og jarð-
varmavirkjanir algjöran
forgang. Orkumál öll voru
tekin fastari og ákveðnari
tökum en verið hefur um
árabil, sérstaklega að því
er varðar orkumái lands-
byggðarinnar. Fyrir til-
stilli núverandi orkuráð-
herra tókst Lagarfossvirkj-
un mun fyrr í gagnið en
verið hefði. Kröfluvirkjun
er á næsta leiti. Lagningu
byggðalínu norður verður
flýtt sem verða má. Næsta
stórvirkjun verður á
Norðurlandi, væntanlega í
Blöndu. Raforkumál Aust-
fjarða, Vestfjarða og
Vesturlands eru í sérstakri
athugun. Og flýtt verður
fyrir jarðvarmavirkjunum
með ýmsum hætti. — Ný
stóriðja, járnblendiverk-
smiðja í Hvalfirði, sem fyr-
verandi orkuráðherra
hafði undirbúið, hlaut stað-
festingu þingsins.
Byggðastefnan hefur og
styrkzt með lagasetningu á
þessu þingi. Má þar nefna
eflingu Byggðasjóðs en
ráðstöfunartekjur hans
voru auknar um 700
milljónir á yfirstandandi
ári. Ennfremur löggjöf um
happdrættislán til Norður-
og Austurvegar, en sú
vegarlagning mun marka
tímamót í samgöngumálum
landsbyggðarinnar.
Þeir erfiðleikar, sem ein-
kenndu liðið þing, munu
setja svip sinn á þjóðlífið
enn um sinn. Batamerki
eru þó í augsýn. Á öllu
veltur að þjóðin sýni sam-
hug í óhjákvæmilegum að-
gerðum og veiti ríkis-
stjórninni þann styrk og
stuðning sem til þess þarf
að skapa forsendur nýs vel-
megunartímabils.
Erilsömu þingi
Umrœður um fóstureyðingar
Arndís Björnsdóttir, kennari:
Réttindi
mannréttindi
kvenréttindi
Mikiar dcilur hafa undan-
farið verið um hið margum-
rædda fóstureyðingafrumvarp,
sem nú verður brátt endanlega
afgreitt frá Alþingi.
„Baráttusamtök" kvenna
hafa ekki viljað una frumvarp-
inu I núverandi mynd og hafa
undanfarið verið haldnir mót-
mælafundir til stuðnings full-
komnu „frelsi konunnar** I
þessum efnum. Hér, sem oftar,
stjórnar fámennur hópur ferð-
inni og greinar um þessi efni
eru yfirleitt einhæfar og öfga-
kenndar.
Því langar mig til að víkja að
nokkrum atriðum, sem mér
finnast „baráttuhóparnir" hafa
afgreitt nokkuð fljótfærnis-
lega.
Fyrst er þá að nefna þá full-
yrðingu, að konan ein geti bezt
metið hvort hún geti alið barnið
eða ekki. Vissulega hlýtur að
vera rétt og eðlilegt að álykta
að svo sé, en slikir tímar geta
komið, að kona getur ekki frek-
ar en margur (þótt þar sé ekki
þungun á ferð) metið aðstæður
af skynsemi og grípur þá til
aðgerða, sem hún síðan sér
eftir. Áreiðanlegt er einnig, að
með tilkomu slíkra laga yrði
þrýst á margar konur að velja
þessa leið, jafnvel þótt þær
innst inni vilji ala barn sitt.
Fulltrúar „baráttusam-
takanna“ leggja að vísu mikla
áherzlu á, að konan eigi að tala
við lækni og féiagsráðgjafa
áður en aðgerð sé framkvæmd,
en það á engu að breyta. Reynd-
ar eru læknar og félagsráðgjaf-
ar nefndir „misvitrir embættis-
menn“ og „vottorðaskrifarar"
og hlýtur því að gefa auga leið,
að orð þeirra eru ekki talin
mikils virði. Hlýtur þessi mál-
flutningur því að kallast furðu-
legur tvískinnungur.
„Baráttusamtökin" leggja
einnig rika áherzlu á, að fóstur-
eyðing sé í öllum tilvikum
„neyðarúrræði“ og sé konum
það fullkomlega ljóst, svo og að
þeim sé fyllilega ljós hættan af
slikri aðgerð. Vil ég leyfa mér
að fullyrða, að hér komi sami
tvískinnungsháttur fram. Ef
fóstureyðing er að mati þessara
kvenna (og karla) neyðarúr-
ræði, ber þá ekki skylda tii að
koma í veg fyrir framkvæmd
hennar nema í neyðartilfell-
um? Hverjir eru þá færari til
leiðbeiningar og ráðgjafar en
einmitt læknar og félagsráð-
gjafar? Er ekki einnig eðlilegt,
að sá aðili, sem verður að fram-
kvæma þetta óskemmtilega
verk, hafi þar eitthvað til mál-
anna að leggja? Það er einnig
staðreynd, að konur almennt
líta ekki á fóstureyðingu sem
hættulega aðgerð. Það er frek-
ar álitinn lævís áróður lækna,
að svo sé. — Hversu oft heyrir
maður ekki konur segja: „Ef ég
yrði ófrisk núna, léti ég eyða
því." Ekki er þar yfirleitt
minnzt á hættu, hvað þá lífs-
hættu af aðgerðinni. Ekki er
þar heldur yfirleitt um að ræða
neyðarúrræði og viðurkenna
konur það líka, nema „baráttu-
samtökin", sem vilja varpa á
íslenzkar konur dýrðarljóma
með tali sínu um „neyðar-
úrræðin". En hvers vegna
skyldu líka íslenzkar konur
verða öðruvísi en kynsystur
þeirra í öðrum löndum? Allir
hljóta að verða að viðurkenna,
að frjálsar fóstureyðingar þýða
minni- aðgæzlu í sambandi við
getnaðarvarnir og konur munu
að vissu marki nota aðgerðina
sem getnaðarvörn. Konur i góð-
um stöðum vilja oft ekki raska
lífi sinu, og kjósa þvi að not-
færa sér þessa leið. I um-
ræðum, sem ég hef átt við ýms-
ar konur um þessi mál, viður-
kenna þær þetta opinskátt og
segja sem svo: „Hef ég ekki rétt
til að ráða mér sjálf? A ég ekki
líkama minn og ræð, hvað ég
geri og læt gera við hann? Ef ég
vil ekki eiga það barn, sem ég
er ófrísk að, má ég þá ekki bara
láta eyða því?“ Þarna hygg ég
að komið sé að kjarna málsins,
ef forsvarsmenn „frjálsra fóst-
ureyðinga" vilja vera svo
heiðarlegir að láta af orðskrúð-
inu um „velkomnu börnin" og
„neyðarúræðin", en viður-
kenna, að deilan snýst að mati
þeirra um RÉTTINDI kon-
unnar, sem hún telur ótvíræð
og fullkomin. Konan vill semsé
ráða því algerlega, hvort hún
fargar afkvæmi sínu eða ekki,
rétt eins og um ómerkilegan
hlut væri að ræða. Ég leyfi mér
að halda því fram, að enginn
einn aðili geti tekið sér slíkt
vald, og get ég ekki hugsað mér,
að forsvarsmenn slíkra krafna
hafi íhugað alvarlega með sjálf-
um sér, hvað þeir eru i raun og
veru að fara fram á. Eru konur
ekki í raun og veru að fara
fram á böðulsvald, þegar þær
einar vilja ráða, hvort líf það,
sem þær hafa hjálpað til að
kvikna, fái að þroskast að verða
að manneskju eða verði út-
rýmt? Það eru þægileg slagorð
að tala um „velkomin börn“ og
að „konan eigi að ráða, hvenær
hún eigi börnin“, sem vissulega
er alveg rétt. En er ekki flest-
um konum og körlum vorkunn
laust að notfæra sér þær getn-
aðarvarnir, sem til eru?
Málflutningur þessara
„baráttuhópa" lítur oft þannig
út, að ekki séu til neinar varnir
gegn ótimabærri þungun, en ég
held að með auknum réttinda-
kröfum á flestum sviðum þjóð-
lífsins hljóti að fylgja auknar
skyldur. I málflutningi þeirra
kvenna, sem tjáð hafa sig um
þessi atriði á opinberum vett-
vangi, er yfirleitt ALDREI
minnzt á fóstrið og tilverurétt
þess. Þær telja fóstur ekki
manneskju upp að 12 vikna
aldri, enda þótt 12 vikna fóstur
hafi mannsmynd og sé aðeins
örsmár líkami, þegar það er
sogað úr móðurkviði. Hugleiða
þessar konur, að þetta eru lif-
andi verur, sem þroskaferillinn
er sviptur af? Eins og ég sagði
áður: EF konur telja þessa
aðgerð neyðarúrræði, er þá
ekki mikil hjálp i að fá leiðsögn
og sameiginlegan ábyrgðaraðila
i að deyða líf? Fóstureyðing er
nefnilega ekkert annað en líf-
lát, þótt fólk sé að friða sig með
að tala um að „þetta sé ekki
manneskja", og hlýtur alltaf að
vera svo til óverjanleg, nema
lifi móður sé hætt og eða
ástæða sé til að ætla, að barnið
verði vanheilt.
Við ættum einnig að lita til
þeirra þjóða, sem leyft hafa