Morgunblaðið - 23.11.1975, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÖVEMBER 1975
19
Síðustu geimfararnir, Eugene
Cernan kafteinn og Jack Schmitt
jarðfræðingur, eru hins vegar
ekki fámæltir. Cernan var annar
Bandaríkjamaðurinn sem „gekk“
í geimnum (1966) og sá síðasti
sem skildi eftir sig fótspor á
tunglinu (14. desember 1972).
Schmitt er eini borgaralegi vís-
indamaðurinn, sem hefur kannað
tunglið. Hann hyggst bjóða sig
fram til öldungadeildarinnar
fyrir repúblikana.
DULRÆNT SAMBAND
Enginn tunglfari virðist eins
ánægður og sjálfum sér nógur og
Irwin. Hann vill, að heimurinn fái
að vita að ástæðan sé sú að hann
hefi komizt i dulrænt samband
við guð í geimnum. Irwin hefur
alltaf verið trúaður og eftir tungl-
ferðina fannst honum lif sitt hafa
fengið nýjan tilgang: „Guð veitti
þáttum, trúarbrögðum og þjóð-
um.“
John Young er eftirmaður
Shepards sem yfirmaður geim-
farasveitar NASA. Hann er einn
þriggja geimfara, sem hafa farið
fjórar geimferðir. Hann er ein»
konar einfari og viðurkennir aft
hann eigi sér ærin áhugamál utan
starfsins og heimilisins. Sfðari
kona hans hefur háskólapróf f
sálarfræði og þau búa i íbúð gegnt
geimstöðinni I Houston. Hann
talar lítið. NASA komst að þvl sér
til furðu eftir tunglferðina, að
hann hafði skilið við fyrri konu
sína.
mér djúpa reynslu og blessaði
mig með hæfni til að tjá hana.“
Júlf 1969: Armstrong sem yfirmaður Apollo 11.
Charles Duke: viðhorfin Alan Bean: hjálpar syni sfnum.
breyttust.
Fyrir tungllendinguna: Buzz Aldrin 1969 ásamt Joan konu sinni og
börnunum.
varð aðaláhugamál hans þegar
hann sagði sig úr sjóhernum 1972
og hann stofnaði sálarrannsókna-
félag í Palo Alto í Kaliforníu og
gaf út bók um sálarrannsóknir.
„Þegar ég horfði út um glugga
geimfarsins,“ segir hann, „fékk
ég nýja innsýn, og það var eins og
ég hefði fengið svar við öllum
fyrri spurningum mínum um til-
gang og tilgangsleysi alheimsins."
Sumir félagar hans halda að hann
hafi fengið I sig of mikið af geim-
geislum.
A1 Shepard er eini geimfarinn,
sem hefur komizt áfram I sam-
kvæmis- og kaupsýslulífi Houst-
ons. Hann var glúrinn að festa fé I
fasteignir og banka, ók um I lúx-
usbílum, gekk I félög sem vinna
að góðgerðarstörfum fyrir sam-
borgarana, umgekkst þá sem pen-
inga höfðu og áhrif. Þegar hann
hætti I flotanum var hann gerður
undiraðmlráll og því næst varð
hann framkvæmdastjóri bygg-
ingafyrirtækis. Hann er eini
tunglfarinn, sem hefur orðið
milljarðamæringur. Hann er
kvæntur og á tvær uppkomnar
dætur og býr með konu sinni I
Houston.
Eftir fjórðu tunglferðina
breyttust skoðanir fólks á hinum
flekklausu geimförum Bandaríkj-
anna. Án þess að NASA vissi tóku
David Scott, James Irwin og Al-
fred Worden með sér 400 umslög
til tunglsins I leyfisleysi. Þar und-
irrituðu þeir bréfin og' rúmlega
200 leyfileg bréf og límdu á þau
sérstök minningarfrímerki eftir
lendinguna. Síðan skiptu þeir á
milli sin 300 umslögum á laun og
gáfu vestur-þýzkum kunningja
sínum 100 umslög. NASA komst
ekki að þessu fyrr en umslögin
voru sett á markað I Evrópu og
boðin á 1500 dollara stykkið.
Tunglfaranrir áttu á fá 8.000 doll-
ara hver, en vildu ekki taka við
peningunum þegar málið komst
upp rúmu ári eftir tunglferðina.
Þeir fengu allir opinbera áminn-
ingu, Irwin sagði af sér I sama
mánuði og hinir voru reknir úr
geimfarasveitinni. Irwin segir, að
Scott hafi átt hugmyndina og
kveðst hafa verið tregur að fallast
á hana. „Ég hélt hann veldi Jack
Schmitt I staðinn fyrir mig,“ segir
hann.
Nú hefur hann stofnað ásamt
baptistapresti félagsskap I
Colorado er skipuleggur ræðu-
höld og dagskrár um trúarleg efni
og trúarherferðir meðal sam-
borgaranna. Samtökin vilja veita
hópum og fjölskyldum athvarf og
skjól. Þetta reyndu þau að gera
fyrir fyrrverandi stríðsfanga og
fjölskyldur þeirra og týndra her-
manna, en skulda eftir það
250.000 dollara. Irwin greiðir af
þessari skuld með fyrirlestrum
sem hann heldur þrisvar I viku að
minnsta kosti og tekur 1500
dollara fyrir hvern.
I bók sinni „To Rule the Night“
minnist Irwin þess, að blaðamenn
hafi oft sagt að geimfararnir gætu
ekki komizt af án eiginkvenna
sinna, og segir þetta verka hlægi-
lega á sig. „Síðasta árið sem við
æfðum fyrir Apollo 15, var svo
mikill tilfinningafuni á heimil-
inu, að ég gat varla einbeitt mér
að starfinu... Margsinnis töluð-
um við opinskátt um skilnað svo
börnin heyrðu...“ Ferðin gekk
ekki eins snurðulaust og af var
látið. Kastazt hafði I kekki með
BREYTTI ENGUM
Aldrin nú: taugaspenntur og skeggjaður af þvf Armstrong varð á
undan honum.
félögunum áður en lagt var af
stað, og sambúðin versnaði I för-
inni. Ýmislegt fór úrskeiðis og
geimfararnir misstu stjörn á sér.
Á heimleiðinni mældist óreglu-
legur hjartsláttur hjá Irwin og
Scott. Fyrir tveimur árum fékk
Irwin hjartaáfall, fyrstur allra
tunglfaranna, þegar hann var áð
spila handbolta.
David Scott man hins vegar
ekki betur en allt hafi verið með
felldu I ferðinni. Hann man ekki
betur en þeim hafi öllum verið
sagt samtímis frá hugmyndinni
um umslögin og á sama stað.
Hann mlnnist þess ekki að hafa
beitt Irwin fortölum, hann ætlaði
aldrei að skipa annan I hans stað
og hann telur að ekki hafi verið
meiri ýfingar I Apollo 15 en I
hverri annarri tunglferð. Hann
segir llka, að áhöfnin hafi aldrei
reynt að fela umslögin. Scott virð-
ist eins kraftmikill og I eins góðu
jafnvægi og áður fyrr. Hann er
orðinn yfirmaður rannsóknar-
stöðvar NASA og sagði sig nýlega
úr flughernum.
EIN JÖRÐ
Þátttakendurnir I fimmtu tugl-
ferðinni (Apollo 16, 1972),
Charles Duke ofursti og John
Young kafteinn, eru blátt áfram
og láta lítið yfir sér. Duke selur
bjór I Texas og segist eins rólegur
og raunsær og fyrir tunglferðina.
„Börnin koma manni aftur niður
á jörðina. .. Ég er ennþá
Ameríkumaður I húð og hár... En
maður finnur nokkuð til smæðar
sinnar á tunglinu, þegar maður
getur rétt út höndina og hulið
jörðina I lófunum... . Nú lit ég á
jörðina og mannkynið sem eina
heild, án aðgreiningar eftir kyn-
Þeir segja báðir, að tunglið hafi
breytt engum. „Það er ekki hægt
að fara þangað án þess að það
skilji eftir sig óafmáanlegar
minningar eða tilfinningar," segir
Cernan. „En sannleikurinn er sá,
að Buzz Aldrin var það sem hann
var áður en hann fór til tunglsins.
Ed Mitchell var með fjarskynj-
unaræði áður en hann fór til
tunglsins. Jim Erwin hefði senni-
lega orðið trúboði þegar hann
hætti I flughernum hvort sem var.
Tunglið hafði aðeins þau áhrif, að
þessir náungar fengu stökkpall til
að halda áfram fræðiathugunum
sínum eða til þess að koma ár
sinni fyrir borð.“
Schmitt, eini tunglfarinn sem
hefur ekki kvænzt, segir: „Um
leið og maður sér jörðina úr
geimnum hverfa öll landa-
merki... Það var ekki lendingin á
tunglinu sem skipti máli heldur
öll reynslan."
Alf Worden, eini tunglfarinn sem hefur erft
skáldgáfu guðsins Apollos, veitir mönnum
aðrainnsýn:
Spyrjið ekki geimmanninn,
sálgreinið ekki blýmanninn,
hann er með tóman heila
og missir ljóma sinn I rigningunni.
John Young: geimfari sem áttl
sér leyndarmál.

Pete Conrad: ánægðastur 1
Skvlab.