Morgunblaðið - 23.11.1975, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NOVEMBER 1975
v - og handmennt
NÁMSSKRÁ í handavinnu
á skyldunámsstigi frá
1960. Fróðlegt er a8 bera
saman markmiðin og
námsefnin hjá drengjum
og stúlkum, þar sem stefnt
er að því að ÞROSKA hug
og hönd drengjanna, en
ÆFA stúlkurnar. En best er
að láta lesandanum eftir
samanburðinn.
Handavinna drengja
Markmið
Með handavinnukermslu er að
því stefnt að þroska hug og hönd
nemandans, glæða form- og lit-
skynjun hans og kenna honum að
hagnýta sér ýmiss konar efnivið Þá
skal lagt kapp á, að hann temji sér
snyrtimennsku og reglusemi og að
honum lærist að bera virðingu fyrir
vinnu.
Námsefnið.
7 til 8 ára dregnir.
Föndur:
1. Leirvinna.
2 Pappirsvinna
3 Virvinna
4 Bastvinna
5 Prent (kartöflur) o fl
9 ðra drengir.
Tréföndur, útsögun og mótun i
pappírsmauk Föndur, svo sem um
getur fyrir 7—8 ára drengi.
Verkefni: Bílar, bátar, flugvélar,
grindur, stigar, kertastjakar, útsög-
un á ýmsum dýrum o.fl.
10 ára drengir.
Smiði:
1 Sögun kennt skal að rista,
fletta og búta. Sögunin skal fram-
kvæmd i heppilegum vinnustelling-)
um Jafnframt söguninni skal kennt
að nota mælikvarða og hornmát
2, Negling Kennt skal að nota
hamar, enn fremur hvernig reka
skal nagla, svo að þeir haldi sem
bezt og kljúfi ekki Einnig að stinga
fyrir nöglum og sökkva þeim
(dúkka). Vekja skal athygli
nemandans á smekklegri neglingu
3. Kennt skal að fara með rasp,
þjöl. borsveif og tálguhníf.
Yfirborðsmeðferð: Notuð vatns-
málning, t.d Hörpusilki o.þ.h.,
cellulose-lakk.
Verkefni: Einfaldir kertastjakar,
skip, bátar, bílar, flugvélar, grind-
ur, stigar, dýr tálguð o.fl.
11 ára drengir.
Kennt skal að hefla með stutthefli
og rétta af efnivið, hefla kanta og
sivalt og endahefla. Jafnframt skal
kennt að nota strikmát, hornmát,
úrsnara, skrúfjárn og sandpappír
Yfirborðsmeðferð: Notuð vatns-
málning, t.d. Hörpusilki o.þ.h. eða
olíumálning, kennt að bæsa og
lakka
Verkefni: Skurðbretti, hand-
klæðabretti, bílar, skip, flugvélar
o.fl.
12 ára drengir
1 Kennt skal að hefla með lang-
helfi, enn fremur meðferð líms og
límfelling Þá skal kennt að fara
með bjúghnlf, sporjárn. holjárn, ris-
sali og þvingur Enn fremur skal
kenna töppun og grópun.
2. Rennismiði
3 Yfirborðsmeðferð eins og
áður, að viðbættum politur eða
kemiskum bæs
Verkefni: Brauðbretti, tréspaðar,
sleifar, bakkar, blómagrindur,
bréfastæði, handþurrkustæði,
stærri leikföng, fluglahús, pappirs-
hnifar, kassar (fyrir nagla, skó-
bursta), bókastoðir, blómapressur,
sleðar, flugmodel (einföld að gerð),
flugdrekar Renndir munir: lampar,
skálar, diskar, stjakaro fl,
4 Pappa- og leðurvinna
Verkefni: Málun á klísturpappír,
einfaldir kassar, öskjur, möppur
veski ólar, greiðuhylki o.fl.
5 Æskilegt væri að drengjum á
þessum aldri væri gefinn kostur á
Hann vandar sig viS saumaskapinn Myndin er tekin i Digranesskóla
vi8 SkálaheiSi.
æfingu i að fara með nál og tvinna,
t.d. í sambandi við einföldustu við-
gerðir á fötum, festa tölur og
stoppa I sokka.
UnglingastigiS.
1.bekkur
1. Trésmiði: Upprifjun og áfram-
haid af barnaskólanámi.
Viðfangsefni: Krossfelling,
grópun, töppun, geirskurður, lím-
felling, rennismíði.
Yfirborðsmeðferð sem áður.
Verkefni: Veggkertastjakar, jóla-
trésfætur, fánastengur, bókastoðir,
ermabretti, veggbókahillur, bakkar,
taflborð, smáborð, sjúkrakassar,
verkfærakassar, bobb, renndir
lampar, diskar, krúsir o fl.
2. Málmsmlði og tækjasmiði:
Smiði einfaldra eðlisfræðitækja,
lóðun og formun i eir, látún og
járn
Verkefni: Litlir kassar, skerma-
grindur, bréfahnlfar, segulnálar,
gufutúrbínur, rafseglar, rafhamrar,
ritsími, „morselyklar', rafmótorar
o.fl.
3 Flugmodelsmiði.
4 Pappavinna, undirbúningur
að bókbandsnámi.
Verkefni: Bréfamöppur, albúm,
kassar, klísturpappir
II bekkur.
1. Trésmiði:
Viðfangsefni: Grötun, geir-
negling, töppun tálgun með hol-
járnum, rennismiði.
Yfirborðsmeðferð eins og áður.
Verkefni: skemlar, smáborð,
töskur, kollar, bakkar, tálgaðir
bakkar, hillur, lamparo.fi.
2 Málmsmiði og tækjasmiði
Verkefni: Kassar, bakkar, bréfa-
hnifar, skermagrindur, segulnálar,
túrbinur, rafseglar, rafhamrar, raf-
bjöllur, „morselyklar ', ritsími, raf-
mótorar o.fl.
3. Bókband
4 Skylduverkefni Kenna skal að
leggja á og brýna verkfæri og búa
þau undir notkun. Æskilegt væri að
kenna efnisfræði. svo og að skerpa
og skekkja sagir.
Handavinna stúlkna
Markmið
Með handavinnukennslu er að
því stefnt að æfa hug og hönd
nemendanna og kenna þeim að
bera virðingu fyrir llkamlegri vinnu.
Þeim þarf að lærast að meta fagra
og vandaða vinnu, hvort heldur er
um nauðsynjamuni að ræða eða þá
sem ætlaðir eru til skrauts og
fegrunar á heimili Æfa þarf og
hekla úr baðmullargarni, t.d. potta-
leppa, brjóta fald á einlitt efni og
falda með tvinna. þræða saumavéi
og sauma beinan saum Saumað
t.d koddaver eða svunta.
11 ára stúlkur
Kennt að prjóna slétt og brugðið
með fimm prjónum. Kennt að taka
upp lykkju Prjónað t d. vettlingar
eða húfa. Kennt að spóla og rykkja
á saumavél. Saumað t d eldhús-
svunta og kappi
12 ára stúlkur
Kennt að auka i prjón og taka úr,
einfaldar viðgerðir á prjónlesi.
Prjónaðir háleistar Kennt ein-
skeftustopp í gróft efni Kennt að
merkja með krossspori Rifjuð upp
meðferð saumavélarinnar Kennd
. undirstöðuatriði í fastasaum.
Saumuð blússa
Unglingastigið
I. Bekkur
Meðferð saumavélarinnar æfð
Saumaðir einfaldir hlutir úr
baðmullarefni, t.d sokkapoki, skó-
poki, náttkjóll, náttföt eða leikfimis-
föt Kennt að bæta og merkja Æfð
útaukning og úrtaka í prjóni Kennt
einfalt útprjón. Prjónaðir vettlingar
meðtungu. Útsaumur
II. bekkur
Nemendum sýnt hvernig sauma-
vél er hreinsuð og smurð Viðfangs-
efni i fatasaumi heldur þyngri en
fyrra ár, t.d. svunta, blússa, slopp-
Stúlkan sagar ut f smfSinni f Digranesskóla við Skálaheiði.
þroska vandvirkni nemendanna,
efla smekkvisi þeirra á val verkefna
og lita og kenna þeim að vita skil á
efni þvi, er þeir vinna úr.
Námsefnið
7 og 8 ára stúlkur
Ýmiss konar föndur, t d pappirs-
vinna, leirmótun, prent (kartöflur),
teikning og meðferð lita
9 ára stúlkur
Kennt að sauma ýmiss konar
spor i gróft efní, sauma t.d. smá-
dúk, bókmerki, nálapúða, nálabók
o.þ.h. Kennt að fitja upp, prjóna
garðaprjón og fella af. Prjónaðir
ýmsir smáhlutir, t.d utan um
herðatré, brúðuföt o.þ.h Kennt að
brjóta fald á rúðótt efni, þræða og
falda Saumaðir handavinnupokar
Nota skal grófar nálar og grófan
þráð
10 ára stúlkur
Kennt að prjóna slétt og brugðið
með tveim prjónum Prjónað t.d
þvottapoki eða brúðuföt. Kennt að
ur eða pils úr baðmullarefni. Prjón-
aðir barnaháleistar
VIÐ áttum tal við Þór Sigurðsson,
nýskipaðan námsstjóra I mynd- og
handmennt, og mntum hann eftir
þvi hvers vegna svo mismunandi
skipulag væri á handavinnukennslu
i skólum, og hvers vegna sú náms-
grein hefði enn ekki verið sam-
ræmd i öllum skólum.
Sagði hann, að rétt væri að ófull-
nægjandi eftirlit hefði verið á náms-
skipulagi i handavinnu fram tíl
þessa. Stafaði það aðallega af þvi
að enginn námsstjóri hefði verið i
þessum greinum að undanförnu.
Þórir sagði. að i vor væri væntan-
leg ný reglugerð um mynd- og
handmennt og verða þá gerðar
veigamiklar breytingar á handa-
vinnukennslu á skyldunámsstigi:
Helztu breytingar á verklegu
námi í grunnskóla verða þesSar:
Hannyrðir, smlði, teiknun og
skyldar greinar mynda sérstakan
námsgreinahóp, sem nefnist mynd-
og handmennt. Hver grein heldur
sinum sérkennum hvað varðar
markmið og vinnubrögð. Samstarf
og samræming á námsefni og
kennsluháttum þessara greina á að
aukast mikið. Einnig samstarf og
skörun við alar aðrar námsgreinar
grunnskólans og þannig stefnt að
þvi að allt nám þar myndi sam-
ræmda kennslufræðilega heild
Skipulögð kennsla í mynd- og
handmennt verður I öllum aldurs-
flokkum grunnskólans.
Kyngreining hverfur algerlega f
hannyrða- og smíðanámi.
Verkefnaval verður fjölbreyttara
en áður
Ekki er ákveðin timaskipting milli
hinna einstöku aðalgreina mynd-
og handmennta í 1. og 2 bekk.
Talið er nauðsynlegt að allir
nemendur i 3.—6 bekk fái minnst
4 kennslustundir á viku I smíði og
hannyrðum til að öðlast nauðsyn-
lega grunnþekkingu og þjálfun í
undirstöðuvinnubrögðum þessara
greina.
Lagt er til að nemendur í 7., 8.og
9. bekk geti a.m.k hálfan veturinn
valið milli smlðanáms og hannyrða-
náms
Einnig er lagt til að nemendum i
7 , 8. og 9 bekk verði gefinn
kostur á námi i valgreinum innan
mynd-og handmenntagreinanna
Lagt er til, að bekkjardeildum
verði skipt til helminga í allri mynd-
og handmenntakennslu.
Þórir fræddi okkur einnig um, að
I gangi væri nú könnun á húsnæði,
tækjakosti og alhliða aðbúnaði til
mynd-og handmennta i grunnskól-
um landsins.
Hefur margt fróðlegt komið fram
i þessari könnun, sem bendir cil
þess, að ýmislegt þurfi athugunar
við
Að lokum spurðum við Þór
hvernig fjárveitingu til verklegu
kennslunnar væri háttað. Benti
hann á 38 gr. reglugerðar um
rekstrarkostnað grunnskóla frá 28.
mai 1975 Þar sem segir m.a að
sveitarfélög skuli greiða efni til
verklegrar kennslu.
ÁRIÐ 1974 voru samþykkt á
Alþingi • lög um skólakerfi.
Sjöunda grein þessara laga
hljóðar svo:
í öllu starfi skóla skutu konur
og karlar njóta jafnréttis f hví-
vetna, jafnt kennarar sem
nemendur.
Umsjónarmenn þessara dálka
hafa orðið varir við, að margir
álfta að búið sé að samræma, að
mestu leyti, handavinnukennslu
pilta og stúlkna á skyldunáms-
stiginu, þ.e. að kyngreining sé úr
sögunni f þessu fagi og að piltar
og stúlkur hljóti nú sömu kennslu
I smiðum og hannyrðum.
Við spurðum skólastjóra
nokkurra barna- og gagnfræða-
skóla f Reykjavfk, Kópavogi og
Hafnarfirði hvernig handavinnu-
kennslu væri háttað þar.
í Álftamýrarskóla hefur handa-
vinnukennslu ekkert verið breytt
Þar er venjuleg skipting, stúlkur í
hannyrðum og piltar i smíði
f Austurbæjarskóla fá 9—11
ára börn sömu kennslu i smiði og
hannyrðum, en piltar og stúlkur er
sér, piltarnir I smiði hálfan veturinn
og stúlkurnar i hannyrðum. Um
áramót er skipt um, þá fara stúlkur í
smiði og drengir I hannyrðir. Hjá
eldri aldursflokkum er handavinnu-
kennsla ekki samræmd.
Hllðaskóli: Einungis kennsla 9
ára barna er þar samræmd Venju-
leg skipting hjá eldri aldurs-
flokkum, piltar i smiði, stúlkur I
hannyrðum.
Fossvogsskóli: Síðah 19 72 hafa
Framhald á bls. 35