Morgunblaðið - 23.11.1975, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1975
Minning:
Haraldur Jónsson
kennari og hreppstjóri
F. 6. júlf 1901.
D. 13. nóv. 1975.
Haraldi kynntist ég, er ég kom
að Suður-Vík í Mýrdal fyrir rúm-
um 50 árum. Þar mun hafa verið
eitt af mannflestu heimilum
landsins og fólk á öllum aldri.
Sumir höfðu verið þar áratugi.
Haraldur var meðal hinna ungu,
aðeins 2 árum eldri en ég. Hann
vakti strax athygli mína. Hann
var öðrum hæglátari, laglegur,
með mikið þykkt hár og óvenju
björt og íhugul augu. Og er hann
hafði Iokið máltíð, hallaði hann
sér á rúm sitt með bók. Ég hélt að
hann væri með spennandi skáld-
sögu, en sá, er ég leit á hana, að
hún fjallaði um sögu Egypta og
var á ensku. Og hvar hafði hann
lært ensku. Jú, hann hafði verið í
Flensborg. Og nú var hann að lesa
fræðibók á ensku. Ilann hlaut því
að hafa notað enskutímana vel.
Ekki lét hann mikið yfir því. En
seinna sagði skólabróðir hans
mér, að Haraldur og Kristinn
Andrésson hefðu skarað framúr.
— Nokkrum árum síðar tók
Haraldur svo kennarapróf. Og
upp frá því varð kennsla hans
aðalstarf. Lengst af í Breiðavíkur-
hreppi á Snæfellsnesi. Og þar
kvæntist hann Guðrúnu Eiríks-
dóttur, bónda í Gröf. Og þar sett-
ist hann að, og var kennari þar til
fyrir fáum árum, og hreppsfjóri
frá 1942 til dauðadags.
Þau Guðrún eignuðust 5 börn.
Tvö þeirra eru kennarar: Þor-
björg á Akranesi og Helgi við
háskólann í Oslo. En hann mun
vafalaust vera lærðastur ís-
lendinga í slafneskum málum.
Eiríkur sonur þeirra, rennismið-
ur, og búsettur í Reykjavík, Ingi-
björg vestra, og Hallsteinn tók við
búi að Gröf fyrir nokkrum árum,
er Haraldur lét af búskap, eftir
að hafa misst konu sína.
Haraldur fæddist að
Hörgslandskoti á Siðu, og var
Skaftfellingur í báðar ættir. Þær
skulu ekki hér raktar. En sjálfur
sannaði hann, að hann var góðra
ætta afkomandi.
Eins og flestir upp úr aldamót-
um, ólst hann upp við sveitastörf.
Og þau stundaði hann þar til
hann gerðist kennari. Og öðrum
þræði með kennslunni, eftir að
hann kvæntist. En áhugamál hans
voru á allt öðru sviði. Til háskóla-
náms hafði hugur hans staðið. Og
þangað hefði námsleið hans átt að
liggja. Þar átti hann heima. En
svo var samviskusemi honum
samgróin að ég er þess alveg full-
viss, að hann hafi aldrei á ævinni
kastað höndum til nokkurs verks,
hversu leiðinlegt sem honum
kynni að hafa þótt það.
Ekki var Haraldur þó gallalaus.
Hann var mjög hlédrægur. Synd-
samlega hlédrægur, sagði ég hon-
um stundum. Nærri er sanni hygg
ég, að ég hafi þekkt Harald flest-
um betur. Frá árinu sem við vor-
um saman í Vík, skrifuðumst við
á. Og á mínu heimili hélt hann til
síðustu 3—4 áratugina, er hann
kom til borgarinnar, þar til sonur
hans settist hér að. Og meðan
hann var að afrita ferðabækur
Sveins Pálssonar, og síðan dag-
bækur hans, dvaldist hann stund-
um vikum saman á heimili mínu.
Og eins og að líkum lætur var um
margt spjallað. Eitt sinn hjóluð-
um við til sumarvinnu norður á
Siglufjörð. Ferðin tók okkur 10
daga, því að við gáfum okkur tíma
til skoðunar. Og í fylgd með
Haraldi var við fleira staldrað en
gengur og gerist. Við fórum
Kaldadal. Og hann bar nafn með
rentu daginn þann, en við ekki
meira en mátulega vel búnir.
Bjuggumst við að hjóla okkur til
hita. En svo fast blés ,,Norðri“
móti okkur, að við urðum að leiða
hjólin nema spotta og spotta, þar
sem vegur var bestur. Enda vor-
um við 17 tíma frá Hrauntúni að
Húsafelli. Og gott þótti okkur þar
að koma, vel þreyttum ferðalöng-
um.
En þótt svölu gustaði af jöklum
móti okkur, var hitt þó verra
miklu, að I Sandkluftum var sand-
bylur svo svartur, að við sáum
aðeins fáa faðma fram. Og hefð-
um við ekki haft áttavita og kort,
hefðum við elt hjólför eftir bíl.
En Haraldur skoðaði kortið
nokkrar mínútur með áttavitann í
hendinni og komst að raun um, að
hjólförin lægju i ranga átt, og
ákvað svo líklega stefnu. Og er við
komum út úr bylnum, vorum við á
réttrí leið. En það var glögg-
skyggni Haralds að þakka, en
ekki minni.
Er ég var í Vík, var Haraldur
áreiðanlega byrjaður að vinna
fyrir veðurstofuna að regn-
mælingum. Og um tugi ára hafði
hann á hendi eftirlit með
Snæfellsjökli. Mælingar á þvi,
hve mikið hann hopaði undan hlý-
viðrinu. Og líklega má i efa draga,
að nokkur hafi þekkt Snæfells-
jökul betur en hann. Þangað átti
hann margar ferðir, ýmist einn
eða með ferðamönnum, oftast
erlendum. Og með Jóni Eyþórs-
syni veðurfræðingi var hann við
mælingar á Eyjafjalla- og Mýr-
dalsjökli. En þeir Jón voru miklir
vinir.
Eins og áður segir, afritaði
Haraldur ferðabækur Sveins
Pálssonar. En í það hefði enginn
lagt nema brynjaður þolinmæði.
Og þeim einum hent, er mikla
hæfni hafði til glímu við erfið
handrit. Og verkið sannaði, að
Haraldur hafði hvort tveggja til
að bera. Pálmi rektor Hannesson
sagði mér að Haraldur hefði leyst
verkið af hendi með svo miklum
ágætum, að hann efaðist um, að
þar skeikaði staf. Enda var hann
síðar fenginn til að afrita dagbæk-
ur Sveins. Og að því, er ég best
veit, að ósk Vilmundar Jónssonar,
fyrrverandi landlæknis, þess fjöl-
hæfa ágætismanns. Og fjallaði
hann um læknisfræðilegu til-
vitnanirnar.
Og byrjaður var Haraldur á
veðurbókum Sveins. En þar er
vafalaust að finna athyglisverðar
veðurfræðilegar upplýsingar.
Skaði, að Haraldi skyldi ekki
endast aldur til að ljúka því verki.
Og er hann kom hér um daginn
virtist sá möguleiki eins líklegur.
Það var engan slappleika á hon-
um að sjá. Og síst datt mér í hug,
að það væri síðasta skipti, sem við
sætum andspænis hvor öðrum, og
röbbuðum um daginn og veginn.
Hann var hinn sami Haraldur,
sem var að lesa sögu Egypta, dag-
inn, sem ég kom að Suður-Vik, —
aðeins eldri að árum, lífsreyndari,
með gildari sjóð þekkingar og
skilnings, meiri hugsuður, en
annars sami hægláti ágætisdreng-
urinn, með sömu björtu íhugulu
augun, og sömu sindrandi
kímnina, er hann opnaði ,,skel-
ina“. Og það gerði hann oftast, er
við vorum saman. Og stundum
læddist þá með ein og ein „létt-
lynd“ staka.
Þau 50 ár, sem ég þekkti
Harald, minnist ég þess ekki, að
honum hafi nokkru sinni hrotið
blótsyrði af vörum, né misjafnt
orð um nokkurn mann. Hafði
hann þó stórt skap, en óvenju vel
tamið. Og enginn mannlegur
máttur hefði fengið hann til að
hvarfla frá því, sem hann taldi
rétt vera.
Aldrei minntist hann á, að hann
hefði haft löngun til að halda
áfram námi, en kannaðist við að
svo hefði verið. Sig hefði langað
að lesa náttúruvísindi eða læknis-
fræði. Og líklega hefði það orðið
læknisfræði.
Hryggilegt er að honum skyldi
ekki auðnast það, því að enginn
vafi leikur á, að líkur eru til, að
hann hefði orðið afburða læknir
með sina takmarkalausu sam-
viskusemi og samúð, ásamt
skarpri athyglis- og ályktunar-
gáfu.
Leiðir hafa skilist. Horfinn er
úr hópnum maður, sem aldrei
steig á nokkurs manns strá, og
hafði sig aldrei f frammi, svo að
hvorki hann né samfélagið naut
nema brots af fjölþættum og
skörpum gáfum hans.
Fari hann vel minn kæri vinur,
og ég þakka honum fyrir árin eitt
og fimmtíu. Nú hefur hann lifað
dauðann. Og ég óska honum ein-
ungis, að hann megi njóta hæfi-
leika sinna á nýjum Ieiðum. Þá
mun margt gott í götu hans gróa
og aðrir með honum njóta.
Söknuð nánustu ættingja munu
bjartar minningar milda.
M.Sk.
Afmælis-
og minningar-
greinar
ATHYGLI skal vakin á því, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur gre'in, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síð-
asta lagi fyrir hádegi á mánu-
dag og hliðstætt með greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera í sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að
vera vélritaðar og með góðu
Ifnubili.
„Kampavíns-
njósnarinn”
— eigin frásögn
Wolfgangs Lotz
KOMIN er út í íslenzkri þýðingu
frásögn af njósnaferli eins kunn-
asta njósnara, sem nú er á lífi,
Wolfgang Lotz, skráð af honum
sjálfum. Bókin nefnist „Kampa-
víns-njósnarinn“.
Hann segir f formála að bók-
inni:
„Þetta er sönn frásögn af dvöl
minni f Egyptalandi, þegar ég
starfaði þar sem njósnari tsraels.
Hér er aðeins byggt á staðreynd-
um og er frásögnin þvf ólík mörg-
um, ýktum lýsingum á starfi
mínu, sem birtust í heimsblöðum
á sínum tíma. Að sjálfsögðu er
enn um ýmis atriði að ræða, sem
verða að fara leynt, og er þvf ekki
hægt að greina frá þeim, en stað-
reyndum um starfsemi mína og
reynslu er annars í engu breytt,
aðeins fáeinum nöfnum, til að
vernda vini og saklausa aðila, sem
ég vil ekkert mein gera. Sums
staðar hef ég notað afrit réttar-
skjala sem viðauka við frásagnir
af ýmsum atburðum, svo og frétt-
ir dagblaða, bréf og skjöl, til að
skýra einstaka þætti starfsemi
minnar.
Ég vil nota þetta tækifæri til að
þakka útgefendum bókarinnar og
einkum Anthony Masters og
Jeremy Robson ágæta samvinnu
við að búa hana til prentunar.”
Bókin er 188 bls. að stærð. Ot-
gefandi er Skuggsjá.
útfaraskreytlngar
btémouol
Groðurhúsið v/Sigtún sími 36770
+
Faðir okkar,
JÓHANN BJARNI JÓSEFSSON
yistmaður á Hrafnistu sem andaðist i Landakotsspítala 21 nóv s I.
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkiu þriðjudagmn 25 nóv n k kl
10 30 f h
Kristjana Johnson,
Þorgrímur Jóhannsson.
t
JÓN BJÖRNSSON,
verkstjóri,
Fornós 10, Sauðárkróki.
varð bráðkvaddur að heimili sinu 1 3 nóv s I Útförin hefur farið fram
Fyrir hönd aðstandenda.
Helga Sigurðardóttir.
t
Bróðir okkar,
ADOLF FERDINAND JÓNSSON,
lést á Sjúkrahúsi ísafjarðar, 20 nóvember
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna,
Guðrún Jónsdóttir.
t
Okkar hjartanlegustu þakkir fyrir auðsýnda samúð við andlát og útför
ARNLEIFAR EINARSDÓTTUR,
Skeggjagötu 8.
Fyrir hönd vandamanna
Hulda Guðrmindsdóttir. Hjalti Guðnason.
t
Móðir okkar, tengdamóðir, amma, langamma og systir mín,
INGIBJÖRG FELIXDÓTTIR,
fyrrum húsfreyja á Blámýrum i Ogurhreppi,
andaðist 13 nóvember s.l Jarðarförin hefur farið fram Þökkum
auðsýnda samúð
Tryggvi Valdemarsson, Guðrlður Ólafsdóttir,
Kristin Valdemarsdóttir, Bergur Haraldsson,
Sigríður Valdemarsdóttir, John Petersen,
Valdemar Valdemarsson, Sigriður Aðalsteinsdóttir,
Brynhildur Jónasdóttir, Markrún Felixdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Bróðir okkar,
JÓN GÍSLASON,
verzlunarmaður,
frá Siglufirði,
sem andaðist 16 þ m. verður jarðsettur frá Fossvogskirkju, mánudag-
mn 24 nóvember kl 3 e h. Ástriður Reykdal,
Helga Gisladóttir,
Siguriina Gisladóttir,
Soffia Gisladóttir.
t
Við viljum þakka allan þann styrk hlýhug og samúð, sem okkur var
sýnd við fráfall ástkærrar dóttur okkar, systur og barnabarns
DÓRU MARGRÉTAR
Alda Bragadóttir, Björn Ingi Björnsson,
Steinunn Inga Björnsdóttir,
Ingibjörg Stephensen, Dóra og Bragi Brynjólfsson,
aðrir vandamenn.
f
Innilegar þakkir til allra þeirra sem auðsýndu okkur samúð og vinarhug
við andlát og útför, mannsins mins, föður, tengdaföður og afa okkar
SÓLBERGS Á. EIRÍ KSSONAR
Una D. Sæmundsdóttir.
Vilborg Sólbergsdóttir, Kolbeinn Jakobsson,
Eiríkur Kolbeinsson. Ólafur Kolbeinsson.
+ Útför
VALGERÐAR ÞORVARÐARDÓTTUR
Miklubraut 78.
verður gerð frá Háteigskirkju, þriðjudaginn 25 nóv. kl. 1 3 30
Guðmundur Bjarnason, Edda Ingólfsdóttir,
Valgarður Bjarnason. Jóna Gunnarsdóttir,
Þorvarður Þorvarðarson, Hjörtur Þorvarðarson,
Kristján Þorvarðarson Jón Þorvarðarson.
Svanhildur Þorvarðardóttir.