Morgunblaðið - 05.10.1976, Síða 27

35
Heimilistæki fyrir Pfaff í Reykjavík sett um borð í flugvél Iscargo í Mflanó.
Flugfragt:
Vaxandi flutningaleið sem
getur lækkað vöruverð
FLUTNINGAR eru einn þeirra þátta sem hafa mikil áhrif á
vöruverð og þá ekki hvað sízt þegar um er að ræða erlendar
vörur sem fluttar eru til landsins um langan veg. Sama gildir
um íslenzkan útflutning, að fjarlægð framleiðslustaðar frá
markaði er mikil, þannig að flutningskostnaður verður mikil-
vægur hluti hins endanlega vöruverðs ekki síður en aðrir
þættir eins og álagning heildsala og smásala, opinber gjöld og
annað.
Vöruflutningar með flugi eru ung
grein og er óhætt að segja að þess
háttar flutnmgar hafi ekki haft verulega
þýðingu fyrr en eftir 1967 þegar þotu-
flug Flugfélagsins og siðar Loftleiða
hófst. Veruleg aukning hefur síðan átt
sér stað það sem af er þessum áratug
og er það ekki sízt fyrir tilkomu flugfé-
lagsins Iscargo 1970, sem algerlega
helgar sig vöruflutningum. Sést skýrt
hvernig tilkoma Iscargo hefur skapað
markað, á þvi að frá 1969 til 1970
jókst útflutningur með flugi til Evrópu
um rúmlega 109% og frá 1969 til
1974 um 266%, en 1974 flutti
Iscargo 97% af þeim útflutningi, sem
fór með flugi til Evrópu.
Það sýnir einnig greinilega hvað
vöruflutningar með flugi hafa aukizt að
flutningar Flugfélags íslands og Loft-
leiða til og frá íslandi jukust frá 1969
til 1 974 um tæplega 31 6% Þau flug-
félög eiga bróðurpartinn af flutningun-
um milli íslands og annarra landa, en
1974 annaðist þó Iscargo 45% af
flugfraktinni frá Evrópu til íslands
En hverjir eru þá kostir vöruflutninga
í lofti og hvaða hagkvæmni sjá sum
fyrirtæki í að flytja vörur sinar með
flugvélum fremur en skipum? Ljóst er
að grunnflutningsgjald með flugi er
hærra en með skipum, en samt sem
áður nota mörg fyrirtæki flug til að
koma vörum sinum til eða frá íslandi
Yfirmenn Iscargo álíta að um 35 fyrir-
tæki flytji reglulega vörur með þeim frá
Evrópu auk viðskiptavina, sem flytja
minna reglubundið
Tvö þeirra fyrirtækja, sem flutt hafa
reglulega vörur með Iscargo, eru Pfaff
hf. og Veltir hf.
Kristmann Magnússon, fram-
kvæmdastjóri Pfaff, sagði Morgunblað-
inu að fyrirtækið flytti aðallega heimil-
istæki og léti nærri að upp undir helm-
ingur innflutnings fyrirtækisins kæmi
með flugi. Nefndi hann tvær höfuð-
ástæður fyrir þvi að Pfaff notar flug svo
mikið í fyrsta lagi er minna um flutn-
ingsskemmdir og í öðru lagi tekur það
mun minni tima.
„Við fáum okkar vöru frá ítaliu og
það er raunverulega ekki hægt að flytja
hana lausa vegna þess hvað miklar
skemmdir verða í flutningum. Við höf-
um því orðið að flytja vörur í gámum
alla leið frá verksmiðjunni hingað til
lands. Aðrir hafa flutt vörur sínar með
bílum til Rotterdam eða Antwerpen og
hlaðið þar i gáma. En þá er hætta á
umhleðsluskemmdum. En hvort sem
við flytjum vörurnar í gámum og eða
keyrum þær lausar til Rotterdam, þá
eru gámarnir og flutningarnir afskap-
lega dýrir Með þvi að fljúga þessu
beint heim losnum við þessa dýru liði
Súrálsframleiðendur:
Koma sér saman
um verðlagningu
STJÓRN samtaka súrálsframleið
enda, International Bauxit Associ-
ation (IBA) hefur samþykkt drög að
reglum um verðlagningu aðildarrfkja
sinna á súráli, en það er helzta
hráefnið sem notað er við fram-
leiðslu áls. Eru drögin f athugun hjá
rfkisstjómum aðildarlanda sam
takanna, en þau geta haft mikil áhrif
á verð áls á komandi árum.
Ekki er vitað um einstök atriði regln-
anna og ekki álitið að skýrt verði frá
þeim opinberlega fyrr en eftir ráðherra-
fund samtakanna, sem verður I Sierra
Leone 29. nóvember til 3 desember
Aðildarlönd IBA hafa lengi reynt að
komast að samkomulagi um sameigin-
lega verðlagningu súráls en gengið illa
þar til á fundi samtakanna i Kingston á
Jamaica í siðustu viku, þar sem stórt
spor var stigið i átt til samkomulags að
sögn Financial Times
Ráðherranefndin mun fjalla um þær
leiðir sem til greina koma við verð-
lagningu en taka verður tillit til ýmissa
þátta eins og gæða súrálsms, aðferða
við uppgröft, fjarlægðar frá markaði,
skattakerfis i einstaka aðildarlöndum
og efnahagslegra þarfa aðildarríkja
Aðildarriki IBA ráða yfir um 70% af
þekktum súrálsforða veraldar en þau
eru Ástralia, Indónesía, Ginea, Ghana,
Sierra Leone, Júgóslavía, Surinam,
Guyana, Haiti, Dóminikanska lýðveldið
og Jamaica íslenzka álfélagið kaupir
sitt súrál frá Ástralíu, sem er stærsti
súrálsframleiðandinn Sagði Ragnar
Halldórsson, forstjóri ísals, Morgun-
blaðinu að ekki væri Ijóst hvaða áhrif
samkomulag IBA-landanna gæti haft á
álverð, þar sem enn væri ekki vitað um
efni þess. ísal hefur tveggja til þriggja
ára samning um súrálskaup frá
Ástraliu.
og þurfum ekki að óttast meiriháttar
flutningsskemmdir þó vörurnar séu
fluttar lausar."
Kristmann sagði að öll flutnings-
gjöld væru samkvæmt rúmmálstaxta
sem er nokkuð hár og með því að
blanda saman sendingum, það er að
segja léttavöru eins og kælitækjum og
uppþvottavélum og þyngri hlutum eins
og þvottavélum gæti fyrirtækið nýtt
flugvélina vel, bæði rými hennar og
burðarþol Þannig yrðu flutningarnir
mjög hagkvæmir
Kristmann kvað flutninga með flugi
ekki spara fyrirtækinu kostnað vegna
lagers og geymslupláss. Hann sagði að
þeir hefðu orðið fyrirtækinu erfiðari
fyrir þær sakir að það hefur ekki að-
stöðu í tollvörugeymslu og því þurfti
að leysa vöruna út innan hálfs mánað-
ar frá komu til að mögulegt sé að
notfæra sér þann 50% tollafslátt, sem
gefinn er af flutningsgjaldi með flugi.
„Þetta er orðið erfitt vegna þess vð
vörurnar hafa hækkað svo í verði og
hlutur ríkisins er orðinn svo gífurleg-
ur."
Kristmann sagðist búast við að Pfaff
færi að snúa sér meir að fluginu
„Ég var að fá sendingu núna með
skipi og varð að skipta henni niður I
minni gáma úr stórum Eftir öllum
sólarmerkjum að dæma virðist fraktin á
þeim verða hlutfallslega miklu dýrari
en í stóru gámunum og það gerir það
að verkum að við förum að snúa okkur
meir að fluqinu en áður."
Ásgeir Gunnarsson, forstjóri Veltis
hf , sagði að meginástæðurnar fyrir því
að fyrirtækið hefði notað flugið væru
að það gengi fyrr fyrir sig og að það
hefði i för með sér miklu minni flutn-
ingsskemmdir Flugið hefur einnig
sparað fyrirtækinu lager þannig að það
getur legið með tæplega helmingi
minna en ella
Ásgeir sagði að Veltir hefði flutt alla
bílavarahluti inn með flugi frá Gauta-
borg um Álaborg Hefði það flýtt flutn-
ingunum um að minnsta kosti hálfan
mánuð Umbúðakostnaður var áður
minni með flugi en skipi en nú er sami
umbúðakostnaður settur á vörurnar
hvor leiðin sem farin er
Ásgeir sagði að reyndar væri fyrir-
tækið að gera tilraun til að senda með
skipi núna þar sem það hefði fengið
gott tilboð frá skipafélagi Væri hugs-
anlegt að flutningar með þvi gætu
lækkað vöruverð um 4—5%, en það
væri þó ekki komið á daginn ennþá
Hallgrimur Jónsson, einn af eigend-
um Iscargo, sagði Morgunblaðinu, að
það væru einkum fullunnar vörur, sem
hefðu hátt verð miðað við þyngd, sem
væru hagkvæmar til flutninga með
flugi. Það væri þvi minna flutt af hrá-
efnum, ófullunnum kjötvörum og slíku
með flugvélum félagsins.
Hann taldi að vöruflutningar i lofti
ættu eftir að aukast eftir því sem
mönnum yrði Ijósari kostur þeirra
Núna eru það fremur fair, sem nota
flugfrakt, en þeir nota hana mikið og
sagði Hallgrimur það vera svipað og
væri uppá teningnum erlendis
Hella hefur fram-
leiðslu álnetakúlna
HELLA hf í Reykjavfk mun nú á næstunni hefja framleiðslu á
netakúlum úr áli frá tslenzka álfelaginu. Hefur fyrirtækið
fjárfest í vélum vegna þessarar nýju framleiðslu en mótin eru f
hðnnun f Danmörku. Kúiurnar munu eingöngu fara á innlendan
markað til að byrja með en möguleiki er talinn vera á að
markaður geti unnizt erlendis fyrir þær. Hella hefur verið eina
málmsteypan hérlendis sem notað hefur hráefni frá Isal og
hefur fyrirtækið notað um 15 ti 20 tonn af íslenzku áli árlega.
Meðal annara framleiðsluþátta Heilu hafa verið skilti fyrir
vegagerðina f sumar og færavindur sem farið hafa á innlendan
og erlendan markað.
Plasteinangrun h.f.
vill auka fjölbreytni
NtJ STENDUR til að Pfasteinangrun h.f. á Akureyri færi út
kvíarnar. Hlutafé fyrirtækisins var aukið síðastliðinn vetur og
eignaðist SlS 45% hlut í því, en KEA á 45% og einstaklingar
10%. Plasteinangrun hefur eins og nafnið gefur til kynna
framleitt einangrunarplast ásamt s.k. Ako-pokum, en nú er áhugi
hjá eigendum um að auka magn og fjölbreytni framleiðslunnar.
Velta fyrirtækisins var í fyrra 80 milljónir króna.
Sykur lækk-
ar í verði
VERÐ á sykri hefur farið lækkandi í sumar. I sfðustu viku komst
það f lágmark þegar Bandarfkjastjórn tilkynnti þreföldun inn-
flutningsgjalda. Féll verð á strásykri á miðvikudag úr 135.87
pundum í London í 124.12 pund en hrásykur féll úr 115 pundum
í 111 pund.
Astæðan fyrir þessu er
vaxandi birgðir af sykri f
heiminum, og miðuðu að-
gerðir bandarísku stjórnar-
innar að því að vernda inn-
lenda framleiðendur fyrir
innflutningi ódýrs sykurs.
Efnahagsbandalag Evrópu
á nú miklar sykurbirgðir. Er
álitið að bandalagið eigi
900.000 lestir umfram eigin
þarfir, sem reynt verður að
flytja út. Samtals munu um-
frambirgðir f heiminum
vera á milli tveggja og þriggja milljóna lesta.
Iran oil græddi mest
BANDARISKA tfmaritið Business Week hefur gert samantekt a
hagnaði og rekstri 600 stærstu fyrirtækja utan Bandarikjanna
árið 1975 og samkvæmt henni bar transka oliufélagið mestan
hagnað. Var gróði fyrirtækisins 3.211,6 milljarðar islenzkra
króna en velta fyrirtækisins var 3.567 milljarðar króna. Mestur
taprekstur var á franska fyrirtækinu Rhone-Poulenc, sem tapaði
38,2 milljörðum króna og var arðsemi þess neikvæð um 11%.
Italska fyrirtáekið Montedison tapaði heldur minni fjármunum
eða 34 milljörðum og hafði neikvæða arðsemi, sem nam 23%.
Þriðja mesta tapfyrirtækið var British Leyland. Samkvæmt
útreikningum Business Week var meðalarðsemi fyrirtækja utan
Bandaríkjanna 1975 10.3% en að meðaltali stóðu sænsk fyrirtæki
sig bezt með 19.3% arðsemi. Það fyrirtæki, sem mesta arðsemi
hafði, var lfka sænskt, BPA, og var hún hvorki meiri né minni en
91% af eigin fjármagni.
r
Albirgðir minnka
BIRGÐIR af áli f heiminum (fyrir utan austantjalds-löndin) hafa
minnkað verulega að undanförnu. I lok júlí voru þær orðnar 2.4
milljónir lesta en voru 2.5 milljónir mánuði áður og 3.3. milljónir
í lok júlí í fyrra. Ef endurunnið ál er tekið með f reikninginn
voru birgðirnar 4.1 milljón lesta í júlílok og höfðu þá minnkað úr
4.2 milljónum f júnf og 4.9 milljónum i lok júli i fyrra.
Alframleiðsla hefur aö sama skapi aukizt í heiminum. 1 Japan
hefur álframleiðsla verðið 40% undir framleiðslugetu, en verður
nú aukin upp i 70% af framleiðslugetu fram til loka þessa árs og
f 80% fram til marzloka. Brezk fyrirtæki hafa einnig aukið
framleiðslu sfna og British Aluminium og Alcan hafa hækkað
verð sitt tvisvar á þessu ári.