Morgunblaðið - 05.11.1976, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1976
VIÐSKIPT
Umsjón: Pétur J. Eiríksson
I>ýzk verkalýdsfélög:
Eru eins og lömb
en gera það gott
UM leið og efnahagur annarra ríkja er að hruni kominn, þá
ræða vestur-þýzkir sérfræðingar með sér hvort hagvöxtur í
Sambandslýðveldinu á næsta ári verði 5'/2% eða „aðeins"
3—4%. Fimm helztu hagrannsóknastofnunum landsins, sem
gera sameiginlega skýrslu um ástand efnahagsmála á hverju
vori og hausti, hefur að þessu sinni ekki tekizt að koma sér
saman um sameiginlegt álit.
Fjögur þeirra hafa komið sér saman um að spá öllu góðu en það fimmta.
sem er I Essen og er I nánu sambandi við atvinnurekendur, bætti við
svartsýnna minnihlutaáliti. En merkja ber að það, sem álitið er svartsýni í
Vestur-Þýzkalandi er bjartsýni annars staðar I Vestur-Evrópu.
Þetta ár byrjaði vel I Vestur Þýzkalandi en með sumrinu varð efnahagsbat-
inn hægari. Sérstaklega dró úr fjárfestingum. Flestar hagrannsóknastofnan-
irnar álíta að hér sé aðeins um tlmabundinn skúr að ræða, en þeir I Essen eru
ekki eins vissir um það. Allir eru sammála um að launahækkanir á næsta ári
muni skipta skópum fyrir efnahagslífið. en bjartsýnismennirnir állta að allt að
7% hækkanir geti vel gengið. Svartsýnismennirnir I Essen segja hins vegar
að svipaðar hækkanir og voru í ár, 5—6'/2%, séu of miklar, þvl að auka verði
hagnað.
Þýzku stéttarfélögin, en hagfræðingar þeirra standa ekki öðrum að baki,
hafa tekið þann kostinn að setjast niður og biða. Árlegar samningaviðræður
byrja venjulega um þetta leyti og standa stundum yfir fram á vor. Stáliðju-
verkamenn, sem að venju eru fyrstir, hafa þegar lagt fram kröfu um 8’/2%
plús aðrar bætur. Segja vinnuveitendur að heildarkröfur samsvari 12%
kauphækkun. En þar sem ástand stáliðnaðarins er ekki upp á það bezta þessa
stundina. þá er stáliðjuverkamönnum ekki um það gefið að þurfa að leiða
samningaviðræðurnar nú eins og á góðu árunum. Þeir halda þvi að sér
höndum. Aðrir málmiðnaðarmenn gera liklega slikt hið sama.
Samtök opinberra starfsmanna, undir leiðsögn Heinz Kluncker, minnast
þess fyrir þrem árum, þegar þau komu öllum á óvart og ekki slzt sjálfum sér
með þvi að ná 11% launahækkun úr kjarasamningum. Lögðu þau um leið
línuna fyrir aðrar starfsstéttir. En að þessu sinni heldur Kluncker aftur af sér.
og kveðst ætla að bíða og sjá útkomuna hjá hinum. Halli á ríkisbúskapnum
verður næstum 60 milljarðir marka (480 milljarðir isl. kr.) og það skýrir
kannski litillætið
Auk opinberra starfsmanna og málmiðnaðarmanna verða námumenn.
bygginga og efnaiðjustarfsmenn með lausa samninga i april. En forseti
alþýðusambandsins Heinz Oskar Vetten hefur ráðið félögum sinum að biða
átekta og sjá hvernig rætist úr atvinnu (nú eru meir en 1 milljón manna
atvinnulaus) næsta vor áður en þeir festa samninga. Ef þeir semja ekki um
rétta hækkun, þá eru þeir með bundnar hendur i eitt ár (nema mikill
fjörkippur geri þeim kleift að semja um hækkun á miðju ári). Næsta vor ættu
horfurnar i efnahagsmálum vera farnar að skýrast. Einn liður jöfnunar er þó
Ijós: svo fremi sem olluhækkanir eða önnur stórslys verða ekki, þá verður
verðbólgan á næsta ári 4—4V4%.
GEYSILEG aukning hefur oróið á undanförnum árum á útflutningi
bifreiða frá Japan. Hafa Japanir aðeins á örfáum árum lagt undir sig
stóran hluta markaðarins fyrir fólksbfla á Vesturlöndum. Þetta hefur
vakið ugg á meðal evrópskra og bandarfskra bflaframleiðenda og hafa
jafnvel verið uppi kröfur um að innflutningshömlur verði settar á
japanska bfla og á það gjarnan bent að þeir njóti óeðlilegrar sam-
keppnisaðstöðu vegna þess að gengi Yensins sé skráð of lágt. Nú sfðast
fyrir rúmri viku krafðist aðalforstjóri Peugout-fyrirtækisins f Frakk-
landi að stjórnin gripi til aðgerða til að vernda franskan bflaiðnað
gegn japanskrí samkeppni.
En ekkert lát virðist vera á aukningu bflaútflutnings frá Japan og á
fyrsta helmingi þessa árs jókst hann um hvorki meira né minna en
42,2% miðað við sama tfmabil f fyrra. Þar af var aukning á sölu
fólksbfla 39,5%.
Tölur um innflutning japanskra bfla til lslands endurspegla þessa
þróun, en frá árinu 1970 til fyrstu sex mánaða þessa árs hefur hlutur
japanskra fólksbfla af heildarinnflutningi fólkshfla vaxið úr 2.3% í
20.2%. Er hér um að ræða bfla af gerðinni Toyota, Datsun, Mazda,
Lancer, Honda, Subara og Gallant. Tölulegar upplýsingar eru frá
Hagstofu tslands.
Ein f jögurra plastbræðslusamstæða Hampiðjunnar.
Uppsagnir
í finnskum
skógum
NÆSTSTÆRSTA íðnfyrir-
tæki Finnlands, sem aðal-
lega starfar á sviði trjávöru-
framleiðslu hefur tilkynnt að
það verði að segja upp
13.000 starfsmönnum með
ákveðnu millibili í nóvem-
ber, desember og janúar og
endurráða þá svo aftur eftir
10 daga. Samkvæmt fram-
leiðsluáætlunum fyrirtækis-
ins Enso-Gutzeit Oy verður
öll framleiðsla lögð niður í 2
til 4 vikur þessa þrjá
mánuði. Að auki munu laun
háttsettra yfirmanna verða
lækkuð um 30% i einn
mánuð. Ástæðan fyrir þessu
er vaxandi kostnaður og
miklar launakröfur stéttar-
félaga en finnski trjávöru-
iðnaðurinn á í miklum erfið-
leikum þar sem útflutnings-
markaðurinn á Vestur-
löndum hefur ekki ennþá
náð sér á strik eftir tvö sam-
dráttarár.
Hampiðjan hefur fram-
leiðslu á plaströrum
HAMPIÐJAN hefur f hyggju að auka fjölbreytni starfseminnar með
þvf að hefja framleiðslu á plaströrum. Er áætlað að framleiðslan
komist f gang upp úr áramótum, en hér er um að ræða þrenns konar
rör: skólprör f jörð, niðurfallsrör f veggjum og rafmagnsrör. Fyrirtæk-
ið hefur keypt þekkingu frá þýzka fyrirtækinu Omniplast, en það er
eitt helzta fyrirtækið á þessu sviði f Evrópu og þekkt hérlendis m.a.
fyrir gráu „rot-strich“ rörin.
Eins og kunnugt er framleiðir
Hampiðjan nú alls kyns garn,
kaðla, fiskilinur og net, mest-
megnis úr plastkornum, en röra-
gerðin mun koma þearri starfsemi
til viðbótar. Reyndar er ekki um
ólík svið að ræða, þar sem fram-
leiðsluaðferðirnar eru í grund-
vallaratriðum þær sömu, þ.e. að
afurðirnar eru mótaðar úr plast-
kornum. Þá mun fyrirtækið geta
nýtt eldri hráefnasambönd sfn
þar sem sami aðili gæti selt hrá-
efni til röraframleiðslunnar og
veiðarfæraframleiðslunnar.
Nú er engin framleiðsla í land-
inu á múffuðum skólp- og niður-
fallsrörum úr þessum efnum,
þannig að samkeppnin verður að-
allega við innflutning svo og
steinrör, sem nú eru notuð í
grunnlagnir. I ár eru plaströr f
fyrsta sinn leyfð I grunnlagnir af
mörgum sveitarfélögum m.a.
Reykjavikurborg. Með tilkomu
plaströra hafa steinrör i minni
sverleikum, þ.e. að 160 m/m þver-
máli, nær gersamlega horfið úr
notkun á 2—3 árum I nágranna-
löndum okkar, að sögn Gunnars
Svavarssonar, viðskiptafræðings
hjá Hampiðjunni. Þrátt fyrir hag-
kvæmari rekstrareiningar er-
lendra framleiðenda telja for-
ráðamenn Hampiðjunnar sig
verða samkeppnishæfa, hvað verð
snertir þvi að flutningskostnaður
erlendu vörunnar er hár vegna
þess hvað hún er fyrirferðarmikil
en létt.
Innlendi heildarmarkaðurinn
fyrir allar fyrrgreindar rörateg-
undir mun að áliti Hampiðju-
manna vera um 400 tonn, að verð-
mæti um 120 milljónir króna og
gera þeir sér vonir um að ná um
helmingi hans.
Fyrirtækið fær vélar til þessar-
ar nýju framleiðslu í desember,
en kostnaðarverð þeirra verður
um 65—70 milljónir. Til að mæta
þessum stofnkostnaðí fæst lán úr
Iðnþróunar- og Iðnlánasjóði, en
einnig er þar gert ráð fyrir eigin
fé, sem væntanlega verður aflað
með útboði nýs hlutafjár á næsta
ári. Þá er gert ráð fyrir að bæta
þurfi við 6—7 starfsmönnum.
Vegna mikillar afkastagetu vél-
anna verða þær aðeins hálfnýttar
fyrstu arin, sem þýðir, að þær
ganga aðeins hluta úr ári, en
plastbræðsluvélar krefjast þess
að unnið sé allan sólarhringinn.
Gert er ráð fyrir að salan á
plaströrum verði um 10% af
heildarveltu Hampiðjunnar.
Launastefna:,
Ráð við atvinnuleysi og
halla á greiðslujöfnuði
Rætt við Arne Lund, fram-
kvæmdastjóra Vinnuveit-
endasambands Danmerkur
„í MÖRGUM Evrópulönd-
um eins og Bretlandi,
Ítalíu og Danmörku er
efnahagsástand með þeim
hætti, að bæði er um að
ræða alvarlegt atvinnu-
leysi og halla á greiðslu-
jöfnuði við útlönd. Þetta
ástand er merkilegt að því
leyti, að vandamálin kalla
á aðgerðir, sem hafa gagn-
stæða verkan,“ sagði Arne
Lund, framkvæmdastjóri
danska vinnuveitendasam-
bandsins f samtali við
Morgunblaðið um launa-
stefnu. Hann var staddur
hér um síðustu helgi og
flutti þá meðal annars fyr-
irlestur um launastefnu,
sem hefur verið mjög uppi
á teningnum í flestum
löndum Vestur-Evrópu að
undanförnu. Áður en Arne
Lund hóf störf hjá vinnu-
veitendasambandinu var
hann m.a. prófessor í hag-
fræði við háskólann f Árós-
um og starfaði sfðan hjá
hagdeild Evrópuráðsins í
Strassborg.
„Til þess að draga úr atvinnu-
leysi þarf að beita þenslustefnu,
sem felur í sér lækkun óbeinna
skatta, lægri vexti, opinbera út-
gjaldaaukningu og fleira“ sagði
Lund. „En þessi stefna leiðir til
meiri halla á greiðslujöfnuði. Til
þess að koma lagi á greiðslujöfn-
uðinn, þarf hins vegar að beita
samdráttarstefnu, hækkun vaxta
og óbeinna skatta og minnkun op-
inberra útgjalda. Venjulegar að-
gerðir gegn þessum tveim vanda-
máum vinna því hver gegn ann-
arri.
Eina leiðin, sem eftir er og sem
getur komið atvinnuástandi og
greiðslujöfnuði i eðlilegt horf, er
stjórnun á tekjum, þannig að þær
hækki ekki meir en framleiðslan
eykst.