Morgunblaðið - 29.07.1977, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. JULI 1977
Samleikur á
flautu og sembal
AÐRIR sumartónleikarnir í Skálholti
voru haldnir 23. júlí, s.l. og léku
Manuela Wiesler og Helga Ingólfs
dóttir verk eftir Mozart, Telemann
og Hándel. Samleikur þeirra var frá-
bær en misræmi í styrk hljóðfær
anna, sem sumpart var vegna þess
að tónsvar krikjunnar magnaði
flaututóninn óeðlilega mikið og að
sembalinn er frekar tóndaufur en
styrkinn mætti ef til vill auka með
því að nota svo nefnda fjögurra fóta-
rödd og um leíð gera tónblæ hljóð-
færisins skýrari, olli því að mjög oft
lá við algjöran einleik flautunnar og
samspil stefja á milli hljóðfæra var
ekki í góðu jafnvægi. Tónleikarnir
hófust á Sónötu í B-dúr K. V. 10. en
samkvæmt númeraröð verksins hef-
ur Mozart trúlega verið um 8 ára
þegar hann samdi það. Sónöturnar í
C-moll eftir Telemann og i e-moll
eftir Hádel eru stórbrotnar i tónferli,
sérstaklega fyrsti kaflinn i Hádel-
sónötunni.Tónleiknum lauk með
sónötu i F-dúr K. V. 13 eftir Mozart.
Báðar sónötur Mozarts, sem upp-
runalega eru samdar fyrir fiðlu enda
á Menuettum, sem er skipt í
Menuetto primo og secondo.
Menuetto secondo stendur fyrir það
sem einnig var nefnt Trio. Þarna er
kaflaröðun sónötunnar ekki kominn i
það form, sem seinna varð, nefnilega
að enda hana á rismiklum og hröð-
um lokakafla. Þrátt fyrir vöndun á
tilþrifamiklum lokakafla i báðum
sónötunum, talar hinn ungi Mozart
svo fallegt mál að unun er á að
hlýða. Sérstaklega mætti nefna
Menuettinn i seinni sónötunni, svo
einfaldur og látlaus sem hann er.
Manuela Wiesler og Helga Ingólfs-
dóttir eru frábærir flytjendur og
mættu hljómplötu útgefendur huga
þar að. Sembal og flaututónlist nýtur
vaxandi vinsælda og Manuela og
Helga eru gáfaðir listamenn og því
ekki að efa að fengur yrði af útgáfu á
tónflutningi þeirra. Um næstu helgi
verða tónleikar sem flytjendur nefna
Af mörgu er aS taka.
Á þessum tónleikum syngur
Hubert Seelow söngva úr Þorlákstið-
um, fimm lög eftir A. de Mudarra og
þrjá þýzka söngva. Snorri Örn
Snorrason leikur undir á lútu og
leikur auk þess einleik, bæði á lútu
Framhald á bls. 27
Skál-
holts-
hátíðin
SKÁLHOLTSHÁTÍÐIN var haldin s.l.
sunnudag og lauk með samkomu í
kirkjunni síðdegis. Það er ekki venja
að rituð sé gagnrýni um kirkju-
athafnir, en undirritaður telur þó rétt
að svo sé að þessu sinni, því sam-
koman var að mestu tónleikar og
auk þess frumflutt islenzk orgelverk
eftirdr. Hallgrím Helgason.
Samkoman hófst með samleik
Manuelu Wiesler og Helgu Ingólfs
dóttur á Sónötu í e-moll eftir Hándel,
þeirri sömu og þær fluttu á sama
stað daginn áður. Það er svo með
flutning tónlistar að sama verkið
endurnýjast við hvern flutning og
þannig var t.d. 1. kaflinn allur annar
og glæsilegri en daginn áður. Að
loknum flutningi sónötunnar hélt
Vilhjálmur Hjálmarsson mennta-
málaráðherra ræðu, þar sem hann
meðal annars fjallaði um það hvort
menning sem verður til í fátækt og
einangrun geti staðið af sér auðsæld
og víðsýni nútímans og sá þar á
marga meinbugi, en einnig mörg
merki þróttmikillar sköpunar og við-
náms. Á eftir ræðunni fluttu Manu-
ela og Helga Sónötu í F- dúr K.V. 13
eftir Mozart og var flutningur þeirra
frábær. Það eru ekki til mörg íslenzk
Tónllst
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
Hallgrimur Helgason
orgelverk og þv! verulegur fengur að
hverju nýju verki. A8 þessu sinni
frumflutti Glúmur Gylfason orgel-
leikari Partitu yfir sálmaiagið FaSir
vor, sem á himnum er, eftir dr. Hall-
grim Helgason. Tónmál Hallgrtms
fellur vel að trúarlegum viðfangsefn-
um og er undirrituSum minnisstæS
Mótetta fyrir blandaðan kór. yfir
sálmalagið Grátandi kem ég nú GuS
minn til þin. Mótettan er frábærlega
vel gerð og verðugt viðfangsefni fyr-
ir þá kóra sem vanda vilja val sitt.
Partita er röð af tilbrigðum og beitti
Hallgrimur þar margvislegum
kontrapunktiskum listbrögðum, eins
og t.d. lengingu og styttingu stefja.
sem sérstaklega var fallega útfærð i
þrirödduðum þætti.
Það væri skemmtilegt að heyra
verkið leikið á stórt orgel, sérstakl-
ega siðasta tilbrigðið, sem er byggt
upp sem stækkandi hljómbálkur svo
verkið endaði mjög tignarlega.
Glúmur Gylfason er vaxandi orgel-
leikari og hefur getið sér orð fyrir
vandaðan flutning.
Að loknum ritningarlestri og bæn,
sungu samkomugestir Son Guðs eru
með sanni, en trompetleikararnir
Lárus Sveinsson og Sæbjörn Jóns-
son léku með.
Jón Ásgeirsson
Sumar-
tón-
leikar
SUMARTÓNLEIKAR eru viða erlend-
is mjög vinsæl skemmtan, en hér á
landi hefur slík starfsemi átt erfitt
uppdráttar, sennilega vegna þess að
yfir sumartimann þarf svo mörgu að
sinna. sem ekki er hægt að slá á
frest og verður aðeins unnið, að allir
séu samtaka. Iðkun listar hefur
gjaman verið skákað gegn vinnu-
nauðsynlnni til að undirstrika til-
gangsleysi listiðkunar.
Listiðkun er samofin öllum störf-
um mannsins, jafnvel þar sem arð-
semin er látin sitja i fyrirrúmi. Um-
hverfisvernd, aðstaða á vinnustöð-
um. garðrækt einstaklinga og hegð-
un manna á almannafæri bera vitni
um tilfinningu fyrir jafnvægi og feg-
urð , miklu fremur en hvað sé rétt
eða rangt. Muninn á réttu og röngu
skynja menn mjög sterklega sem
fallegt eða Ijótt og án þess. hafa lög
og reglur mjög takmarkað gildi. Fyrir
utan það að list er samofin öllu
atferli mannsins, er hún og mótandi
langt umfram það sem merkjanlegt
er i ytri formum og endalaus upp-
spretta tilfinningalegrar upplifunar.
Það er augljóst að mjög djúp skynjun
er ávöxtur langrar ögunar og ihygli
en grunnlæg skynjun er meira áber-
andi og oftast notuð til aferlislegrar
örvunar og upplifunin þvi meira
sprottin af sefjandi þáttum atferlis-
ins en listin aðeins notuð sem hvatn-
ing. eins og gerist t.d. i dansi og
alþýðlegum söng. Lestur skemmti-
bóka og ásókn i æsandi myndefni er
af sömu rótum og bergmálar oft all
harkalega i hegðun fólks. Mótandi
áhrif á tilfinningar manna er eitt af
þvi sem nú er farið að veita athygli,
vegna erfiðleika i framkvæmd laga
og réttar, sem víða er á undanhaldi
vegna þess að skilningurinn á réttu
og röngu er ekki i samræmi við
tilfinningar manna fyrir réttu eða
röngu.
„Ég var alla tíd afskap-
lega mikið á móti nótum”
Símon með gftarinn. „— Maður heldur gftarnum alveg upp að
hjartanu.** (Ljísm. Mbl.Emilla).
það var einn þessara sjald-
gæfu sólardaga hér sunnan
lands, þegar hálfbert fólk eigr-
ar um stræti höfuðborgarinnar
jafn ókunnuglegt og útlending-
ar, að ég ók sem leið liggur upp
í Breiðholt til fundar við Símon
llelga ívarsson gítarleikara.
Ilann er nú í sumarleyfi hér á
landi, en stundar nám við hinn
heimsþekkta tónlistarháskóla
„Hochschule fur Musik und
darstellenda Kunst“ í Vfnar-
borg.
Símon tók brosandi á móti
mér í dyrunum á íbúöinni
klæddur eftir veðri. Þegar inn
var komið spurði hann hvort
hann ætti ekki að laga kaffi og
mótmælti ég þvi ekki. Þetta
skapaði þó strax all verulegt
vandamál, þar sem eitt þessara
firna merkilegu apparata sem
laga kaffi sjálf var til í eldhús-
inu, en hvorugur okkar hafði
næga tæknilega þekkingu til að
stjórna því.
Það hafðist þó eftir nokkra
stund og miklar bollaleggingar
að koma apparatinu af stað.
Þá þótti okkur sem okkur
væri ekkert að vanbúnaði og
ákváðum að tylla okkur út í
sólina og fara út í garð eins og
heimsspekúlantar f útlöndum
gera gjarnan.
Því næst setti ég mig í stell-
ingar og hóf að spyrja Símon í
þaula um ævi og uppvöxt.
— Ég fæddist 9. mars 1951
inni á salerni á Fæðingardeild-
inni í Reykjavík, það voru svo
mikil þrengsli að annar staður
var ekki til, byrjaði hann.
— Móðir mín er Katrín Sím-
onardóttir, hún er úr Þingvalla-
sveit, en faðir minn er ívar
Björnsson úr Borgarfirðinum.
Við bjuggum fyrst á Melhaga,
en þegar ég var fimm ára flutt-
um við í Hamrahlíðina.
— Ég man aldrei eftir þvi að
mig langaði til þess að læra á
hljóðfæri, hér fyrr á árum, það
var ekki fyrr en ég var orðinn
17 ára eða þar um bil að ég
keypti mér gitarómynd og fór
að gutla eitthvað á hann,
hljóma og þess háttar, bara sem
undirspil undir söng. Ég fór
með hann á útisamkomur og
glamraði mikið þar. Ég var alla
tíð afskaplega mikið á móti nót-
um, það var eitthvað verið að
reyna að pota þessu inn í mann
í barnaskóla og það þótti mér
lítt skemmtilegt. Þegar ég fann
að ég kunni ekki nóg á gítar,
ákvað ég að læra meirá, og fór
til Gunnars H. Jónssonar og bað
hann að taka mig í tíma. Ég
sagði honum að ég vildi bara
læra fleiri hljóma og hann sam-
þykkti að kenna mér.
„Nú vil ég spila
melódíuna“
— Við höfðum þetta þannig
að hann spilaði melódíur úr
ýmsum þekktum lögum, t.d. eft-
ir Bítlana eða Simon og Garfun-
kel, en ég spilaði hljóma undir.
Svo einn daginn fann ég það að
mig langaði að spila meira svo
ég sagði við Gunnar; — nú vil
ég fá að spila melódíuna. Hann
samþykkti það, en sagði mér að
þá myndi ég neyðast til að læra
nótur og það varð svo að vera.
Þar með hóf ég eiginlegt gítar-
nám við Tónskóla Sigursveins,
19 ára að aldri. Þar stundaði ég
svo nám í 5 ár og útskrifaðist
þaðan eftir 8. stigs próf vorið
1975.
— Um áramótin 1971—’72
kom ég fram í áramótaþætti
sjónvarpsins. Það var svolítið
sniðugt. Ég var byrjaður í und-
irbúningsdeild Iðnskólans og
einn daginn fór ég með gítarinn
með mér í skólann vegna þess
að ég ætlaði með hann i viðgerð
strax á eftir. Nú einhvern veg-
inn fór það svo að það myndað-
ist þarna auður timi og ég hugð-
ist náttúrlega nýta hann til æf-
inga.
— Ég fór því að spila á gítar-
inn þarna i Iðnskólastofunni og
Tróels Bentsen sem kenndi
dönsku, heyrði þetta og fékk
mig til að halda smá hljómleika
í skólanum nokkru sfðar. Ég
gerði það, við mjög góðar undir-
tektir og þá bað Tróels mig að
koma í reynsluupptöku í sjón-
varpinu, því hann var einmitt
að vinna þennan áramótaþátt
þá.
— Ég mætti í sjónvarpið og
spilaði nokkur lög og það varð
úr að þeir notuðu eitt lag.
— Ég fann það fljótt að Iðn-
skóiinn átti ekki við mig og ég
ákvað að helga mig algerlega
gítarleik. Ég gerði það og komst
sem sagt mjög hratt í gegnum
skólann, enda var ég afskap-
lega strangur við sjálfan mig i
sambandi við æfingar og æfði
alltaf jafn mikið á sumrin og á
vaturna. Ég var f gítarkennara-
deild Tónskóla Sigursveins og
kenndi dálítið á gítar með nám-
inu og fékk þar með nokkra
aura, svo kenndi ég lika á sumr-
in.
— Ég var nú, held ég, af ýms-
um álitinn hálfskrýtinn að vera
að paufast þetta i klassíkinni,
en ég lét það ekkert á mig fá
enda fannst mér sjálfum ég
hafa fundið rétta hillu, í lifinu
meina ég.
„Þetta er ansi hreint
virðulegur skóli“
— Það var svo strax um
haustið 1975 að ég fór til Vinar-
borgar og þar hef ég dvalið
undanfarna tvo vetur.
— Þetta er ansi hreint virðu-
legur skóli, það sækja hann
m.a. nemendur bæði frá Banda-
rikjunum og Englandi, en í báð-
um þessum löndum eru geysi-
þekktir tónlistarháskólar. Þessi
skóli í Vín heitir „Hochschule
fiir Musik und darstellende
Kunst“ og þar er kennt á öll
möguleg og ómöguleg hljóðfæri
og einnig er þar kennd leiklist.
— Jú, þetta eru afskaplega
finir prófessorar sem kenna
þarna, t.d. Karl Scheit, sem er
aðalkennari minn, hann er
mjög þekktur bæði fyrir
kennslu, gitarleik og útgáfur á
nótnabókum. Þetta byrjaði
náttúrlega á inntökuprófi og
það gekk ágætlega.
Allt í einu mundum við eftir
kaffinu og Símon greip til
skjótra aðgerða til að við gæt-
um teygað það þarna úti á
bletti. Það gekk mætavel og
innan skamms sátum við enn á
/
Rætt við Símon Helga Ivarsson gítarleikara, sem stundar nám í Vínarborg