Morgunblaðið - 07.01.1979, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1979
Öfgar i mannlegri sambúð
Sat;a Theatro. Norræna húsinui
TIIE EXQUISITORS.
Samið o(í leikiú af
Intíu Bjarnason <>« Nijíel Wat-
son.
Textinn er úr verkum Sylvíu
I’lath og efni sem hópurinn
hefur spunnió upp.
Ejósi David Walters.
Sýninsastjórii In^ci Bjarnason.
í The Exquisitors er lýst
einkennum sjúkdóms sem kall-
ast tteðklofi ok marfít hefur
verið rætt ok ritað um, ekki síst
á undanförnum árum. Læknar
ofí leikmenn hafa ýmsar skýr-
infjar á sjúkdómnum, m.a.
félafíslefíar, talið er að umhverfi
fíeti kallað fram ýmis einkenni
ííeðklofa. Kennin(;asmiðir hafa
ekki látið á sér standa. Þau
hjónin Inga Bjarnason og Nigei
Watson hafa ekki dreftið dóm af
þeim heldur f(era þau leikverk
sitt að spetíli handa áhorfendum
til að sjá sjálfa síjí í eða lesa úr.
Þau sefíja í leikskrá:
„Með því að nota öfgakennt
dæmi um sambandsrof höfum
við reynt að setja í brennidepil
nokkuð af þeim misskilningi,
gagnkvæmu lygum, samvinnu-
lytíum, frumsamkeppni og
ástúðlega bundnu tvöföldu
hnútum sem rugia þroskað mat
okkar á sjálfum okkur og lama
oft samskipti okkar við annað
fólk vegna ótta okkar við sálræn
og tilfinningaleg áföll.“
Nafn verksins hlýtur að vefj-
ast fyrir fólki, en í leikskrá er
það skýrt svo:
„Nafn verksins er mikilvægur
tengiliður milli þess meginþráð-
ar sem við höfum valið og
tilgangs og tækni sýningarinn-
ar. „Exqusitor" er nýyrði sem
geðklofasjúklingur bjó til:
kannski bara vegna hugsana-
ruglings. Eða kannski var hann
að reyna að tjá með atferði sínu
ógnvekjandi og þversagnakennt
ástand sem hann gat ekki náð
yfir með orðaforða heilbrigðs
manns. Eins og við sjálf hafði
hann löngun til að gefa skarpari
lýsingu á reynslu sinni heldur
en fyrirfram gefin röð skilyrtra
atferlisvenju gaf honum tæki-
færi til. En öfugt við hann
reynum við ekki að fela tvíræðni
okkar heldur draga hana skýrt
fram.“
Orðalagið „öfgakennt dæmi
um sambandsrof" er góð skil-
greining verksins. Ekki verður
þess freistað hér að dæma
túlkun höfundanna sem jafn-
framt eru leikendur frá geð-
Bjiirn Finnbogason fyrir utan verzlunina sem hann hyggði en það er tveggja hæð hús
og hýr hann á efri ha'ðinni.
Gerðavegur 25 — Gamla húðin eins og hún var lengi kölluð. Þetta er eitt elzta húsið í
Garðinum. Það er flutt í Gerðar í tveimur pörtum og kom annar hlutinn úr
Njarðvíkum en hinn hlutinn var upphaflega byggður í Útskálum.
Verzlun Björns Finnbogasonar í Garði:
Hœttir starfsemi eftir
40 ára starfrœkslu
(iarAi. G. janúar.
ÚM ÁRAMÓTIN hætti Bjiirn
Finnbogason að reka verzlun
þá er hann hefir starfrækt í
Garðinum um 10 ára skeið. Það
var árið 1937 að Björn keypti
jörðina Gerðar ásamt húsi því
er nú er Gerðavegur 25 og hóf
að reka þar verzlun. IIús þetta
hafði þá verið verzlun í 10 ár
eða frá árinu 1897 að faðir
Bjiirns. Finnhogi Lárusson
hafði fengið verzlunarleyfi í
Gerðum.
Fyrir þann tíma að faðir
Björns hóf verzlunarrekstur
urðu Garðbúar að verzla í
Keflavík og höfðu ferðalögin
þangað mjög oft kostað menn
lífið. Höfðu þeir orðið úti á
leiðinni. Finnbogi Lárusson rak
verzlunina í 9 ár eða til ársins
1906 að hann seldi Milljóna-
félaginu verzlunarleyfið og jörð-
ina. Hann keypti þaðdþó aftur
eða í king um árið 1914. Enn
selur Finnbogi árið 1916 og nú
Eiríki Þorsteinssyni sem rak
verzlunina í um 10 ár. Þá
eignast tveir bræður hans,
Friðrik og Sveinn Magnússynir
og af þeim kaupir Björn Finn-
bogason jörðina 1937 eins og
áður sagði.
Þegar Björn tók við verzlun-
inni var ársumsetningin um 12
þúsund krónur en strax á næsta
ári var umsetningin komin upp í
60 þúsund.
Björn rak síðan verzlunina
ásamt því að vera með fiskverk-
un þar til í seinni heimsstyrjöld-
inni að fiskverkunin lagðist
niður.
Arið 1956 flyzt verzlunin svo í
núverandi húsnæði sem Björn
byggði. Er það staðsett í miðju
þorpinu. Þótti verzlunin mjög
glæsileg og stóð kaupfélögunum
á sporði hvað úrval snerti að
sögn þeirra sem til þekktu.
Fyrir nokkrum árum var svo
búðinni breytt í sjálfsafgreiðslu.
Verzlun Björns Finnboga-
sonar hefir verið stærsta
verzlunin í Garðinum alla tíð.
Þó ber að minnast á Þorlák
Benediktsson sem var með
verzlun í Út-Garðinum í u.þ.b.
10 ár. Þá var eitthvað um minni
verzlanir.
Auk þess sem Björn hefir
stundað verzlunarrekstur hefir
hann setið í hreppsnefnd í 40 ár
eða frá 1934—1974. Hann varð
oddviti 1938 er Guðmundur
Þórðarson fyrrverandi oddviti
lézt og gegndi Björn því starfi
þar til hann lét af störfum í
hreppsnefnd 1974 en þá tók
sonur hans Finnbogi Björnsson
við starfinu. Í starfi oddvita var
Björn vinsæll enda hjálpaði
hann öllum sem til hans leituðu
og gerði þeim vel.
Kona Björns er Auður
Tryggvadóttir, mikil félags-
hyggjukona. Hún var formaður
kvenfélagsins í árafjöld og
organisti í Útskálakirkju í
hvorki meira né minna en 50 ár.
Við hittum Björn á förnum
vegi og spurðum hann hvort
hann vildi eitthvað segja á
þessum tímamótum. Hann sagði
m.a.:
„Það sem mér er efst í huga er
hve illa er búið að smásöluverzl-
uninni í dreifbýlinu í dag. Það er
nánast útilokað að reka vezlun
með þeirri álagningu sem nú er
leyfð. Það á þó ekki síst við um
vísitöluvörurnar sem eru með
svo lágri álagningu að það
borgar sig ekki að hafa þær til
sölu. Venjuleg pakkavara og
önnur vara er með mun hærri
álagningu og er það mín skoðun
að þetta sé alrangt. Þetta er
mjög óhagkvæmt fyrir dreifbýl-
isverzlunina. Annað tveggja
verður að leyfa hærri álagningu
á alla vöru eða lækka álagningu
á pakkavöruna og hækka álagn-
inguna á vísitöluvörunni. En
auðvitað er þetta hluti af hinum
pólitíska loddaraleik sem fram
fer í þjóðfélaginu í dag að hafa
álagninguna á vísitöluvöruna
svona lága.
Enda þótt ég sé hættur
starfsemi horfi ég með kvíðboga
fram á að fólk fer í nágranna-
byggðirnar og kaupi í stærri
mörkuðunum þá vöru sem
markaðirnir geta lækkað verðið
á vegna góðrar álagningar en
ætlast svo tii að heimaverzlunin
hafi á boðstólunum daglegar
nægtir sem gefa kaupmanninum
svo lítið í aðra hönd vegna lélegs
smásöluálags. Þetta mun aldrei
geta gengið og ég vara fóik við
þessari þróun. Enginn veit hvað
átt hefur fyrr en misst hefur.
Að lokum vil ég þakka við-
skiptavinum mínum gegnum
árin fyrir viðskiptin og gott
samstarf. Ég hefi leigt Þorláki
Arnórssyni verzlunina til
þriggja ára en hann rekur
einnig verzlun í Sandgerði og
hefir gert í nokkur ár.“
Fréttaritari.
Bjiirn Finnbogason ásamt konu sinni Auði Tryggvadóttur.
Mvndirnar tók Hreggviður Guðgeirsson.