Morgunblaðið - 07.01.1979, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1979
Umsjón: Séra J&n Daltní Hróbjartason
Séra Karl Siyvrbjórnsson
Siyurdur Pdlsson
A U DROTTINSDEGI
Jesús og börnin
Sunnudagur eftir Þrettánda.
Pistillinn: Ef. 6.1—1+ (2. röö): Þér börn,
hlýöiö foreldrum yöar, því aö þaö er
rétt ... Og þér feöur, reitiö eigi börn
yöar til reiöi, heldur aliö þau meö aga
og umvöndun Drottins.
Guöspjalliö: Mark. 10,13—16: Jesús
sagöi: Leyfiö börnunum aö koma til
min, og banniö þeim þaö ekki, því aö
slíkra er Guös ríki.
Bamauppeldi
- skyldur - ábyrgð
réttíndi
Það verður stöðuKt brýnna að
svar fáist við þessari spurningu:
Mver hefur hinn raunverulega
uppeldisrétt og hver ber ábyrgð-
ina? Jafnframt því sem leitað er
svars við þessari spurningu
verður að hafa í huga stöðu
þessara mála í þjóðfélaginu og
leita hentugra leiða með tilliti
til skóla og annarra uppeldis-
stofnana.
Varðandi forræði og ábyrgð
foreldra má nefna fjögur atriði.
Ilefðin sýnir að foreldrar bera
ábyrgð á uppeldi barna sinna og
þeim ber þar af leiðandi einnig
allur réttur. Þetta er Ijóst ef
margvísleg lög og reglur um
forræði barna eru skoðuð.
Mannréttindayfirlýsingar
erfiðleikum háð að fylgja því
fram til hlítar í fjölmennum
bekkjardeildum. Samt er óþarft
að ýkja fjölbreytni óska um
meginþætti uppeldis í þjóðfélag-
inu. Viðræður við foreldra leiða
fljótt í ljós ótrúlega samstöðu
um grundvallarmarkmið upp-
eldis. Hérlendis hafa því miður
ekki verið gerðar neinar kann-
anir á þessu sviði. En það vakti
furðu fyrir nokkrum árum í
Danmörku þegar Gallup-könn-
un leiddi í ljós að ótrúlegur
fjöldi foreldra óskaði eftir
hefðbundinni kristindóms-
fræðslu í skólunum. A síðast-
liðnu ári hafa uppeldisfræð-
ingarnir Evenshaug og Hallen
birt niðurstöður nokkurra at-
þeim kröfum er ekki fullnægt.
Ef árekstar verða er nauðsyn-
legt að hafa einhvern grundvöll
að standa á þar sem foreldrarn-
ir og samfélagið geta mæst. Eitt
þessara grundvallaratriða er t.d.
skólalöggjöfin og meginmark-
mið hennar. Skírnin og skuld-
binding foreldranna að ala börn
sín upp í kristinni trú er annað
atriði sem hafa ber í huga. Enn
eitt grundvallaratriði í þessu
sambandi eru mannréttindayf-
irlýsingar þær sem vitnað var
til hér að framan. Þær geta
komið til hjálpar ef foreldrum
finnst brotið á sér t.d. varðandi
trú og lífsskoðun o.s.frv.
Að þessu sögðu er rétt að
undirstrika nokkur atriði. Mikil-
kveða á um hið sama. Bæði
mannréttindayfirlýsing Sam-
einuðu þjóðanna og sáttmáli
Evrópuþjóða.
Skólalöggjöfin bendir til hins
sama með ýmsum hætti, m.a.
með því að leggja áhersiu á að
skólinn skuli vinna að markmiði
sínu í samvinnu við heimilin.
Bihlian. Guðs orð bendir til
hins sama t.d. í Efes. 6: 1—4 þar
sem eðli þess uppeldis sem
foreldrar eiga að veita börnum
sínum er lýst, og einnig í 4.
boðorðinu.
A grundvelli þessa sem talið
hefur verið hér að framan er
síðan brýnt að gera sér ljóst
hver vilji og óskir foreldra eru
í mikilvægum uppeldisatriðum
og taka síðan tillit til þess að
því marki sem mögulegt er.
Nauðsynlegt er að standa vörð
um þetta meginsjónarmið, enda
þótt ljóst sé að það getur verið
hugana á viðhorfum foreldra til
uppeldis með tilliti til skírnar-
innar og hins kristna þáttar
uppeldisins. I ljós hefur komið
að fleiri en búist hafði verið við
óskuðu að börnin fengju kristið
uppeldi í einhverri mynd.
Mikiivægt er að minna bæði
foreldra og kennara á að for-
eldrarnir hafa forræðið og bera
ábyrgðina jafnvel þótt þeir
óskuðu að afhenda það öðrum.
Foreldrar eru og verða foreldrar
með öllu sem því fylgir og þess
verða ört vaxandi uppeldisstofn-
anir að minnast.
Ennfremur er mikilvægt að
minnast þess arna þegar aðrir
aðilar krefjast aukins forræðis.
Uppeldi barna þarf að gera þau
hæf til að lifa í samfélagi við
aðra. Þetta leiðir til þess að
samfélagið verður að gera vissar
kröfur til uppalandans og hafa
möguleika á að grípa inn ef
vægt er að foreldrar og forráða-
rnenn barna geri sér ljóst að
skyldurnar varðandi uppeldi
barnanna eru þeirra og réttur-
inn til að marka meginstefnu
uppeldisins einnig. Eftir því sem
hlutur stofnana eykst í uppeld-
inu er brýnt að foreldrar láti sig
uppeldishætti og uppeldisstefnu
þessara stofnana varða. Þau
meginsjónarmið sem eiga að
vera ráðandi í uppeldinu eru
sjónarmið foreldranna. Starfs-
menn stofnana eru fyrst og
fremst í þjónustu barnanna og
foreldra þeirra. Af þessum
sökum ber að hvetja til aukinn-
ar þátttöku foreldra í foreldra-
félögum sem eru í tengslum við
skóla og uppeldisstofnanir.
En hvers vegna allt þetta tal
um rétt. uppalandans? Af hverju
er ekki heldur spurt um rétt
barnsins? Hvað er barninu fyrir
bestu? Um það verður lítillega
fjallað í næsta pistli.
Langflest íslenzk börn eru
skírð, og finnst flestum sjálf-
sagt. Skírn er hugljúf og falleg
athöfn, kærkomin fjölskyldu-
hátíð.
En hvað er eiginlega skírn?
Skírnin á rætur að rekja til
fyrirmæla Jesú sjálfs: „Farið og
gjörið ailar þjóðirnar að læri-
sveinum. Skírið þá til nafns
föðurins, sonarins og hins heil-
aga anda og kennið þeim að
halda allt það, sem ég hef boðið
yður, og sjá, ég er með yður alla
daga, allt til enda veraldarinn-
ar.“
Jesús setur skírnina sem dyr
inn í samfélag sitt, Guðs ríki.
Það er engin tilvijjun að hann
velur einmitt þetta tákn. Við
munum úr Biblíusögunum þegar
Israelsmenn flýðu undir forystu
Móse undan kúgun Faraós, þá lá
leiðin yfir Rauðahafið. Handan
þess var frelsið. Síðan sá leiðin
um auðnina til fyrirheitna
landsins. En á mörkum fyrir-
heitna landsins var fljótið Jórd-
an, þar yfir urðu þeir að komast
áður en markinu var náð.
Skírnin minnir á þetta tvennt,
Rauðahafið og Jórdan, mörk
dauða og lífs, kúgunar og frelsis.
Fyrirheitna landið er engin
landfræðileg staðreynd, heldur
Guðs ríki, og það er þar sem
Jesús er. "íslenzka orðið „að
skíra“ minnir líka á annað.
Orðið þýðir að hreinsa, sbr.
skíra gull = hreint gull. Skírnin
táknar, að við hreinsumst af
öllu því, sem skilur okkur frá
Guði. Allri synd. Við fáum að
lifa með Guði, njóta samfélags
við hann, eins og við værum
hrein og flekklaus.
Þegar Jesús gekk hér um í
Galíleu forðum, þá kallaði hann
fólk til fylgdar við sig: „Fylg þú
mér!“, sagði hann, jafnvel við
afbrotamenn og fólk með vafa-
samt orð á sér, Og hann tók
börn í faðm sér og blessaði þau,
og sagði, að þau tilheyrðu Guðs
ríki. En hann skírði engan. Þess
þurfti ekki. Hann gat sjálfur
tekið börnin í fang sér, látið
Sakkeus finna, að hann átti
hlutdeild í ríki Guðs, fyrirgefið
bersyndugu konunni, sannfært
Nikodemus. En nú er Jesús ekki
sýnilegur á meðal okkar. Og
hann veit, að við þurfum
áþreifanleg tákn nærveru sinn-
ar. Stór hluti alls mannlegs
máls og samskipta er táknmál,
ekki satt? Þú veizt það vel hve
eitt handtak getur sagt meir en
mörg vel valin orð til dæmis. Og
þess vegna gefur Jesús okkur
brauð og vín altarisgöngunnar
og skírnina í vatni. Sjálfur er
hann ekki bundinn af þessum
táknum og athöfnum, svo að
hann geti aðeins komizt í
snertingu við mennina með
hjálp þeirra, öðru nær. En við
menn þurfum táknið, þurfum
áþreifanlega staðfestingu til að
geta treyst návist hans, þurfum
að fá hið guðdómlega, himneska,
sett fram á jarðneskan hátt.
Þess vegna er skírnin ekkert
formsatriði, sem við höfum um
hönd til að punta upp á tilver-
una eða hlýðnast fornum sið-
venjum. Skírnin er áþreifanlegt
tákn þess, að einstaklingurinn
er tekinn inn í samfélag Jesú
Krists til að lifa með honum hér
og nú og að eilífu.
Bibtíulestur
vikuna 7.—13. janúar.
Sunnudagur 7. jan. Lúk. 2: hl—52.
Mánudagur 8. jan. Jóh. 2:13—25.
Þriöjudagur 9. jan. Lúk. h: U—30.
Miövikudagur 10. jan. Matt. \: 12—25.
Fimmtudagur 11. jan. Mark. 1: U—22.
Föstudagur 12. jan. Mark. 1:23—28.
Laugardagur 13. jan. Mark. 1: 29—1+5.