Morgunblaðið - 16.03.1979, Side 24

24
MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 16. MARZ 1979
Hvernig fer
skólastarf-
ið fram?
Nýjungar í kennslu-
skipan og kennsluháttum
Annar fræðslufundur fyrr-
nefndra félaga var haldin í
Víkingasal Hótels Loftleiða 8.
mars sl. Efni, sem tekið var
fyrir á þessum fundi, fjallaði um
nýjungar í kennsluskipan og
vinnuaðferðir ýmissa skóla.
Fjölmennt var á þessum
fundi, sem og hinum fyrsta, en
næsti fundur er á dagskrá 20.
mars, og mun þá Kristján Bene-
diktssoti, formaður fræðsluráðs
Reykjavíkur, ræða um skóla-
skipan í Reykjavík. En eins og
mörgum er kunnugt, hefur þau
mál oft borið á góma í vetur, og
enn virðist ekki að fullu ráðið,
hvaða breytingar verða helstar
Hvert er markmið
skólanna með kennsluháttum
Félög kennara
og skólastjóra
halda áfram
fræðslufundum
og aðrir nemendur. Allt þyrfti
að vinna á nýjan leik og miða
við þarfir þær, sem fyrir hendi
væru. Hefði skólanum borist
höfðingleg gjöf frá Svíþjóð, þar
sem væri safn kennslubóka og
gagna, og hefðu ísl. yfirvöld
gefið leyfi til námsgagnagerðar
fyrir heyrnarskert og heyrnar-
laus börn ásamt staðfærslu
námsefnis skv. námsskrá — líkt
og gert væri á hinum Norður-
löndunum.
Breyttir starfshættir
á unglingastigi
Að lokum röktu tveir kennar-
ar úr Æfingadeild Kennarahá-
sínum?
á þessum málum, hvort sumir
hinna fámennu skóla verða
jafnvel alveg lagðir niður og
þeir teknir undir aðra starfsemi.
Hvað er opinn skóli?
Alltof sjaldan og lítið er rætt
um skólamál á opinberum vett-
vangi. Aðgengilegar upplýsingar
til foreldra, forráðamanna og
almennings eru næsta litlar eða
engar, og margir skólamenn
kvarta sífellt yfir lélegri mæt-
ingu foreldra á foreldrafundum
skólanna, sem víða eru aðeins
haldnir tvisvar á ári.
Kári Arnórsson, skólastjóri
Fossvogsskóla, gerði í upphafi
nokkra grein fyrir starfsemi
skólans, að hvaða leyti hann
væri frábrugðinn öðrum skól-
um, en þó fyrst og fremst,
hvernig vinnu nemenda og
kennara væri háttað í skólanum.
Sagði Kári, að vinnustofur væri
fleiri en eiginlegar skólastofur
og væri vinnusvæðum skipt í
fernt: 1. Heimakrók, 2. Heima-
vinnusvæði, 3. Valsvæði 4. Sér-
greinasvæði.
Rammi námsskrár væri fyrst
og fremst notaður sem viðmiðun
og bekkjarskipting væri ekki í
eiginlegri merkingu. Vinna
nemendur yfirleitt undir leið-
sögn fleiri en eins kennara.
Sagði skólastjórinn að markmið
starfssviða og ólíkra vinnuað-
ferða væri fyrst og fremst að
finna leiðir til þess að ná betur
markmiðum skólans en elia.
Þess vegna væri einnig nauðsyn-
legt, að markmið skv. gildandi
lögum væru oft rædd meðal
kennara og væri samvinna þar
afar mikil og náin.
„Nemendur þurfa að læra að
vinna sjálfstætt, og öðlast fjöl-
breytta reynslu og verða þannig
sjálfstæð í hugsun. Það er vörn
gegn sífelldri mötun í ört breyti-
legu samfélagi," sagði Kári.
I Fossvogsskóla er bjalla að-
eins notuð tvisvar á dag, fyrir
hádegi og eftir hádegi. Sam-
vinna nemenda og kennara er
mikil og náin, og því verður að
leggja mikla áherslu á gagn-
kvæmt traust og virðingu ásamt
tillitssemi við aðra. En þar sem
nemendur fara oft á milli vinnu-
svæða, velja sér ný verkefni og
breyta um vinnuaðferðir, verða
þeir fljótt að læra að taka tillit
til náungans, fara varlega og
trufla ekki aðra.
Einnig ræddi Kári um, að
hönnun slíkra skóla yrði að vera
vel gerð bæði af sérfræðingum,
en e.t.v. ekki síður af þeim, sem
ættu að vinna við slíkar aðstæð-
ur eða þeim, sem hefðu raun-
hæfa þekkingu á fyrrnefndu
sviði. Hefði byggingin og um-
hverfið allt afar mikla þýðingu
fyrir allt starf, sem væri unniö í
sambandi við skóla og fræðslu-
starfsemi.
Heyrnleysingjaskólanum
berst höfðingleg gjöf
Brandur Jónsson, skólastjóri
Heyrnleysingjaskólans, var
næstur á mælendaskrá, en
ræddi hann í örstuttu máli,
hvernig kennsluháttum væri
hagað í sínum skóla. Vitnaði
hann til þess strax í upphafi, að
hann ásamt nokkrum kennurum
vildi gjarnan svara fyrirspurn-
um um skólastarfið, fremur en
að hann héldi langa ræðu.
Sagði Brandur, að sömu
námsgreinar væru kenndar í
Heyrnleysingjaskólanum og í
öðrum skólum, en á allt annan
hátt. Sífellt þyrfti að vera að
leggja inn og kynna ný orð og
orðasambönd. Sömu orðin
kæmu svo fyrir í nýjum föllum
og færi oft langur og mikill tími
í skýringar.
Það liggur því í augum uppi,
að þessir nemendur geta ekki
notað sömu bækur og námsgögn
skóla íslands tilraunir þær, sem
nú er unnið með á unglingastigi
í Æfinga- og tilraunaskóla
Kennaraháskólans og byrjuðu
haustið 1977.
Sögðu þeir, að taka yrði ríku-
lega tillit til fjögurra þátta í
skólastarfinu, en þeir væru: 1.
Líðan nemenda, 2. Líðan kenn-
ara, 3. Samþættingu náms-
greina (hvernig námsgreinar
skarast) og 4. Hópkennslu ( —
Team teaching — þar sem einn-
ig væru fleiri en einn kennari til
staðar). — Röktu þeir einnig
fræðilegan grundvöll slíkra
starfshátta og álitu, að starfs-
hættir í skólum Vesturlanda
væru í mótun og miðuðu greini-
lega að því, að samvinna kenn-
ara og nemenda væri ekki leng-
ur hefðbundin og ópersónuleg
með yfirheyrslum — heldur yrði
sífellt nánari og persónulegri og
miðaði markvisst að því að gera
einstaklinginn sjálfstæðan í
vinnu og hugsun.
„Guð leiði þig mitt
ljúfa barn
þú leggur út á
mikið hjarn,“
eru hendingar, sem einu sinni
voru sagðar við mörg börn á
Islandi. Kveðjan sú orðuð af
einum helzta skáldspekingi og
spámanni þessarar litlu þjóðar
"á síðustu öld.
Og nú þegar vorið ber að
dyrum, með sumardaginn fyrsta
í fararbroddi, sérstæðan ís-
lenzkan hátíðisdag í fermingar-
mánuði íslenzkra barna, verður
þessi ósk ennþá rík í huga og
ljúf á vörum. Á æskulýðsdegi
kirkjunar ber hann hæst.
Sumir telja hana gleymda. En
má hún gleymast? Hafi hún
verið í gildi, meðan þjóðin bjó
enn í faðmi fjalla og stranda að
mestu leyti, þá er hún það ekki
síður nú.
Hætturnar „hjarnið mikla" á
vegum þjóðlífs er nú þúsundfalt
hverju fermingarbarni í glaumi,
hávaða og hraða tækniþróaðra
tíma hins vélvædda samfélags í
samanburði við hljóðar stundir
starfs og strits sveitanna þá.
Og samt eru háværar raddir
og nokkur rök, sem telja undir-
búning fermingarbarna nú mjög
í molum sem haldgóða leiðsögn
á heillabrautir við handleiðslu
fararstjórans mikla, Meistara
Fjallræðunnar og miskunnsem-
innar, Jesú Krists.
Þó veit ég þar víða vel unnið.
Og sannarlega má smáþjóð úti
við íshafið vera þakklát og eiga
göfugan metnað, með hóp eins
og þann, sem keppti í skák við
ameríska unglinga í New York í
vetur.
við
gluggann
eftir sr. Árelíus Nielsson
„Guð
leiði
þig”
„Kom sá og sigraði" í orðanna
æðstu merkingu bæði keppi-
nauta sína og kennara þeirra,
heimsþekkta meistara.
„Þarna var aðeins keppt í
leik“, segir einhver. En sá leikur
er rökrétt hugsun, æfð við arin
heimila og handleiðslu góðra
foreldra, ömmu, afa og kennara.
Þar var enginn hávaði og
hraði á ferðum. Ofurlítill hópur
barna minnstu þjóðar heims,
lagði að fótum sér milljónaborg
í aðdáun allt til borgarstjórnar
og stórmenna aðeins með hugs-
un í þögn og framsýni, hug-
leiðslu og drenglund, varð for-
síðufrétt á jákvæðan hátt.
Hver gæti einnig hafa hlustað
og horft á drenginn prúða, sem á
sunnudagssíðkvöldi fyrsta
sunnudag í febrúar, birtist í
hásæti helztu klerka þjóðarinn-
ar í sjónvarpi og gerði það að
öndvegi barnsins á „Ári barns-
ins“, með einstakri prýði og
fágætri háttvísi og snilld.
Slík er íslenzk æska, ef hún
fær að njóta sín, góð og fögur
eða fagurgóð, eins og
forn-Grikkir töldu æðsta tak-
mark uppeldis á tímum Sókra-
tesar.
En þeim mun átakanlegri eru
mistökin í uppeldi og mótun svo
mikilla auðæfa.
Þeim mun ægilegri eru öfg-
arnar á vegum hins vonda,
refilstigum óhófs og glaums, þar
sem perlurnar gleymast og týn-
ast oft á örskotsstundu. Þar fer
mörg gersemin í svaðið, þegar
handleiðsla Guðs hefur gleymst.
En hhndleiðsla Guðs er í
mildri móðurhönd bænheitrar
móður, í orðum elskandi föður, í
brosum og gjöfum framsýnnar
ömmu og afa, í orðum og leið-
sögn viturs kennara, í leiðsögn
prestsins, sem á þá ósk æðsta að
feta í fótspor Krists.
Þetta eru allt fulltrúar Guðs á
jörðu, fylkingin hljóða, sem
aldrei má gleyma dýrmætasta
og æðsta hlutverki sínu, hlut-
verki uppeldis á vegum hins
góða, sanna og fagra, vegum
Guðs sem æðsta kraftar kær-
leikans.
Þar getur virðuleg fermingar-
gjöf orðið veganesti og gæfu-
hnoða þeim, sem leggur út á
lífsins hjarn.
Jafnvel sem tákn og helgur
dómur úr höndum ömmu eða
afa, frænda eða frænku, sem
voru svo góð, getur t.d. góð bók
orðið svo dýrmæt árituð þeirra
eigin rithönd.
En einmitt um daginn barst
mér í hendur slík bók ásamt
meðmælum biskups íslands um
hana. Bók með fögrum orðum og
fágætum myndum. Þetta er
falleg og virðuleg bók að öllum
ytra búnaði. Fyrst mætir augum
gullbúið fley á ferð um haf undir
skínandi sól.
Yfir myndinni, sem er auðvit-
að tákn hamingjuskipsins eða
kirkjunnar, eftir því sem hver
kýs, standa þessi orð í gullnum
sveig:
„Guð í hjarta, Guð í stafni
gefur fararheill."
Bók þessi er tileinkuð ís-
lenzkri æsku, ekki sízt ferming-
arbörnum á þessu „Ári barns-
sins“ og skiptist í þrjá megin-
kafla:
Viðtöl við höfund lífsins.
Hugleiðingar um mannlífið.
Bænir.
Auk þess er bókin skreytt
fögrum teikningum.
Hver þessara kafla skiptist
svo í örstutta þætti, sem ætla
mætti hverjum degi að morgni
eða kveldi til lestrar og íhugun-
ar í þrjár mínútur, ef bókin lægi
á náttborði eigandans.
Hér skal enginn dómur felld-
ur um efni og anda bókarinnar,
sem er persónulegt framlag
einlægrar sálar í bænarhug.
Hún heitir:
Orð og ákall.
En höfundurinn Páll Hall-
björnsson, meðhjálpari í Hall-
grímskirkju er þekktur að trú-
rækni, dug og drenglund í röð-
um sjómanna, kaupmanna og
sannra Islendinga, barna síð-
ustu aldamóta á Islandi.
Sérstæður maður og sérstæð
bók úr sama jarðvegi vaxin og
skákdeildin íslenzka í New York
og „ungi presturinn" í öndvegi
sjónvarps á sunnudagskvöldi,
sprottin úr jarðvegi íslenzkrar
þjóðgöfgi: Allt, sem er í ein-
lægni skráð undir yfirskriftinni:
„Guð leiði þig“, bendir og
styður á gæfubrautir undir
merkjum fararstjórans mikla,
sem fermingarbarn velur á
fermingardegi með orðunum,
sínu helgasta drengskaparheiti:
„Eg skal leitast við af fremsta
megni að hafa Jesúm Krist að
leiðtoga lífs míns.“ „Guð leiði
þig, mitt ljúfa barn.“
Ritað á æskulýðsdegi 4. marz
á Ári barnssins, 1979.