Morgunblaðið - 08.07.1979, Blaðsíða 7

• 26 tommur.
• 60% bjartari mynd.
• Ektaviður:
palisander, hnota.
• 100% einingakerfi.
• Gert fyrir
fjarlægðina 2—6 m.
• Fullkomin þjónusta.
29800
BUÐIN
TOPPURINN
frá FINNLANDI
Ráðstefna Sam-
einuðu þjóðanna
um flóttafólk
í Indó Kína
Dr Kurt Waldheim, aðalfram-
kvæmdastjri Sameinuðu þjóð-
anna, hefur tilkynnt að ráðstefna
S.Þ. um vandamál flóttamanna
frá Indó-Kína verði haldin í Genf
20. og 21. júlí næstkomandi. Dr.
Kurt Waldheim mun sjálfur
stjórna ráðstefnunni og honum til
aðstoðar verður flóttamannafull-
trúi S.Þ. Poul Hartling. Á ráð-
stefnunni verður fjallað um flótta-
mannavandamálið frá öllum hlið-
um þess. Væntanlega munu ríkis-
stjórnir kunngera á þessari ráð-
stefnu framlög sín til flótta-
mannahjálpar, bæði viðtöku
flóttafólks og fjármuni. Haraldur
Kröyer sendiherra íslands í Genf
mun sitja ráðstefnuna fyrir ís-
lands hönd.
MYNDAMÓT HF.
PRENTMYNDAGERÐ
AÐALSTRÆTI • - SlMAR: 17152-17355
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ1979
Umsjónarmaður Gísli Jónsson__________8. Þáttur
Mér urðu á ritglöp í síð-
asta þætti, skrifaði orðinu í
stað fallinu. Klausan á að
vera þannig: N.N. minnir
einnig á það mállýti, þegar
tvær forsetningar, sem
stjórna sínu fallinu hvor, eru
hafðar með sama fallorði.
Dæmi: Flutningar til og frá
Búðardal. Vandann er auð-
velt að leysa í þessu dæmi
með því að segja að og frá
Búðardal, því að báðar þess-
ar forsetningar stýra þágu-
falli.
í málum, þar sem mjög
gætir mismunandi endinga
eftir svokölluðum föllum,
mega þau orð þykja
einkennileg sem eru eins að
sjá og heyra í öllum föllun-
um. Nokkur nafnorð í ís-
lensku eru eins í öllum föll-
um eintölu. Sjaldgæfast er
þetta um karlkynsorð og
telst raunar til undantekn-
inga.
Sælir verið þér, séra minn,
8agdi ég við bÍHkupinn.
Aftur á móti annar hinn:
Þér áttuð að kalla mig herra þinn.
Hér koma fyrir þau tvö ein
karlkynsorð í íslensku sem
svona eru skrýtin, tökuorðin
herra og séra. Einnig kemur
fram í vísunni að biskupinn
telur sig vantitlaðan með
orðinu séra. Ástæðan til
þessa sérkennis í beyging-
unni stendur' sennilega í
sambandi við það að herra og
séra eru mest notuð sem
ávarpsorð og titlar. Ekki
treysti ég mér til að stinga
upp á því að nefnifall þeirra
verði haft herri og séri til
samræmis við önnur orð í
sama beygingaflokki.
Orðið séra (síra) er sama
og Sir í ensku, ættað úr
latínu senior = eldri og al-
kunnugt í spönsku í þeirri
gerð. Þá notuðu menn gerð-
ina signor sem virðingartitil
hér áður fyrr, og jafnvel
Sighvatur skáld Þórðarson,
sem uppi var um 1000, var
ekki feiminn við að kalla
konunginn sinjór. En hann
var þá líka nýkominn frá
Róm og híaði sér ekki heldur
við að láta fjallið heita mont.
Hann segist í ferðavísu hafa
staðið á mont.
Nokkur hvorugkynsorð eru
eins í öllum föllum eintölu.
Hafa þau þá sama form og
herra og séra og tákna flest
líkamshluta, svo sem auga,
eyra, nýra, lunga, eista og
milta. Einnig má nefna síma
= band og hnoða = hnykill eða
hnútur.
Flest munu þó kvenkyns-
orðin vera sem eru eins í
öllum föllum eintölunnar, en
þau eru óhlutkenndrar merk-
ingar (abstrakt), svo sem
reiði, gleði, kæti, teiti, elli,
kristni, beiðni og fræði. Fæst
þeirra eru höfð í fleirtölu.
Áhrifsbreytingar hafa lítið
ruglað þessu, en þó tók ég
eftir því í blaðaviðtali á
dögunum, að haft var eftir
einum ráðherranna að ekki
hefði enn verið tekin afstaða
til beiðnar. Ekki þóknast
mér þetta tal. Hvernig ætli
okkur þætti, ef sagt væri:
Hann bjó þar allt til ellar,
eða írar hneigðust snemma
til kristnar. Ætli okkur
þætti ekki kauðalegt að tala
um Óðinn til gleðarinnar í
staðinn fyrir gleðinnar, eða
þá að reita einhvern til
reiðar í staðinn fyrir að reita
til reiði, enda kynni það að
misskiljast.
Vegna þess sem sagði í
síðasta þætti um orðið
snurða kom Bragi Sigur-
jónsson á Akureyri að máli
við mig. Ég hafði, til þess að
flækja ekki þráð máls míns
of mikið, látið orðið snurða
jafngilda orðinu hnökri að
merkingu, svo sem orðabæk-
ur greina. En vissulega er
þetta ónákvæmt. Snurða er
einkum samsnúningur eða
lykkja á harðspunnum
þræði, þó orðið merki einnig
hvers konar ójöfnu, hrufu,
örðu eða hnúsk á sama hátt
og hnökri.
Þegar eru teknar að berast
til mín uppástungur um orð í
staðinn fyrir túrismann.
Björn Stefánsson í Reykjavík
segir mér að fyrir nokkru
hafi hann búið til og notað í
ritgerð ferðaútvegur í lík-
ingu við sjávarútvegur, enda
þarf margt að útvega í túr-
isma. Björgvin Júníusson á
Akureyri hefur búið til orðið
ferðingur. Dæmi: Hvernig
gengur ferðingurinn í
sumar? Og N.N. vill hafa
þetta í kvenkyni fleirtölu:
ferðingar. Dæmi: Hvernig er
ástandið í ferðingunum
núna? Eru ferðingarnar líf-
legar og ábatasamar?
Ljóst er að túrhestaaðferð-
in dugir ekki hér, en Hlym-
rekur handan sendir Stefáni
Þorlákssyni kveðju guðs (og
sína). Hlymrekur kvað:
Hann Stefán lét ekki á sér stúr festa,
þó steyptist á rigningarnkúr versta.
Kvikur í bragdi
á brattann hann lagdi
og teymdi á eftir sér túrhesta
Og enn kvað hann:
Maritt erlent er sniðuift og egKjandi,
hvort orðmælt það fer eða hneggjandi.
I>að má hefja upp giaum.
i»að má taka i taum.
En á túrhesta er ekki leggjandi.
Að lokum er ítrekuð uppá-
stunga um löður í staðinn
fyrir sjampó.
SAVLON s
SAVLON Baby Care er frábær vörn fyrir
viökvæmt hörund barnsins.
Án ilmefna, fullkomlega ofnæmisprófaö.
Shampooiö hreinsar skán úr höföi mjög vel og
háriö verður silkimjúkt.
NYTT FRA
SAVLON:
Baby Bath,
fljótandi sápa.
snmE^ . .
<zMn\e.rió\zci*
Tunguhálsl 11, R. Síml 82700

1
Verð kr. 446.700
Bæsuð vegghúsgögn
Staögr: 537.504.-
Sendum um
allt land
50 ara
3 ára
ábyrgð
á myndlampa
Sérstakt
kynningarverð.
» 559.900