Morgunblaðið - 01.09.1979, Síða 26

Hemjum skattana — lækkum útgjöldin
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBER 1979 2 5
Utanríkis og gjaldeyrisviðskipti
700
600
500
400
300
200
100
1955
1960
1965
1970
1975
5
Fríverzlun eykur þjóðartekj-
ur, framleiðni fyrirtækja og
hagkvæmni atvinnulífsins. Frí-
verzlun örvar einnig hagkvæma
alþjóðlega verkaskiptingu, eyk-
ur framleiðslu þjóðanna og bæt-
ir þannig lífskjörin um allan
heim. Þessi mikilvægu rök frí-
verzlunar standa enn óhögguð
og hafa gert í eina og hálfa öld.
Reynsla okkar sjálfra er ólygn-
ust um réttmæti þessara raka.
Við íslendingar öflum rúmlega
50% þjóðartekna okkar með
útflutningi vöru og þjónustu.
Ekki er markaður fyrir þennan
útflutning innanlands og án
þessa útflutnings gætum við
ekki keypt til landsins margvís-
lega vöru og þjónustu, sem
okkur er hagkvæmara að kaupa
erlendis frá. Frjáls utanríkisvið-
skipti eru þjóðinni farsælust og
ættu stjórnvöld að gera inn- og
útflutningi frjálsan í öllum
vörutegundum, nema raunveru-
legar heilbrigðis- og öryggis-
ástæður réttlæti annað. Þó er
það hagsmunamál okkar, að
útflutningssamtök fái að njóta
forgangs á unnum markaði, en
nýr útflutningur til nýrra mark-
aða ætti að vera algjörlega
frjáls.
Á síðustu árum hafa kröfur
um ýmis frávik frá fríverzlun og
aukin höft í utanríkisviðskipt-
um orðið háværari en oft áður,
bæði hér og erlendis. Þessar
nýju haftahugmyndir ættu að
vera öllum þjóðum þyrnir í
augum, því að aukin utanríkis-
viðskipti hafa átt stærstan þátt
í vaxandi þjóðartekjum og batn-
andi lífskjörum frá lokum síðari
heimsstyrj aldar.
Á síðustu 30 árum hefur út-
flutningur í heiminum ellefu-
faldazt. Milljónir manna um
allan heim eiga afkomu sína
undir þessum viðskiptum, enda
hefur hann skapað velmegun, er
var áður óþekkt á Vesturlönd-
um. Án þessara utanríkisvið-
skipta væru lífskjörin á Vestur-
löndum stórum verri en nú er. Á
síðustu árum hafa þróunarlönd-
in einnig veitt fríverzlunar-
stefnunni fylgi sitt, enda sjá
þau, að aukinn útflutningur og
fríverzlun er leiðin til bættra
lífskjara. Loks má nefna þann
stóra kost fríverzlunar, að hún
opnar aðgang að auðlindum um
allan heim í gegnum viðskipti.
Yfirráð yfir auðlindum verða
því ónauðsynleg. Viðskipti
dafna best í skjóli friðar og
vinsamlegra samskipta. Frí-
verzlun er því einnig friðflytj-
andi.
Útflutningur frá íslandi er
innflutningur hjá öðrum þjóð-
um. Vegna smæðar okkar á
stórum mörkuðum erlendis,
skerða tollar og aðrar álögur
erlendis útflutningstekjur okk-
ar, því að við þurfum að lækka
verðið, sem nemur aðflutnings-
gjöldum til að standast sam-
keppni við innanlandsfram-
leiðslu. Aðflutningsgjöld á inn-
flutning til Islands leggjast hins
vegar yfirleitt einnig á íslenzka
neytendur, því að íslenzki mark-
aðurinn er það smár og innan-
landsframleiðsla það fábreytt,
að erlendir seljendur þurfa ekki
að lækka sín verð til að standast
samkeppni á markaðnum. Af-
nám allra aðflutningsgjalda hér
pg erlendis er því hagsmunamál
Islendinga.
Ef engar álögur væru á inn-
fluttar vörur og tekna til ríkis-
sjóðs aflað með öðrum hætti,
þyrfti verð erlendra gjaldmiðla
að hækka til að viðhalda jafn-
vægi í okkar utanríkisviðskipt-
um. Álögur á innfluttar vörur
skekkja því gengisskráninguna,
þar eð verð erlendra gjaldmiðla
verður lægra vegna aðflutnings-
gjaldanna, sem skaðar hags-
muni útflytjenda og þeirra, sem
keppa við innfluttar vörur og
þjónustu. Fyrir innflutnings-
verzlunina eru aðflutningsgjöld-
in einnig óæskileg, einkum ef
þau eru mishá. Tollar og ýmsar
álögur á innfluttar vörur hér-
lendis eru þó sérstaklega gallað-
ar, þar sem þær eru bæði mjög
500
450
400
450
300
250
200
150
100
50
mismunandi milli skyldra vöru-
tegunda og milli markaðssvæða.
Þessi mismunun milli mark-
aðssvæða verður stöðugt meiri
og alvarlegri vegna áframhald-
ansi tollabreytinga í tengslum
við fríverzlunarsamninga okkar
við önnur Evrópulönd. Skyn-
samlegast væri því að afnema
aðflutningsgjöld algjörlega, og
sjá ríkissjóði fyrir nauðsynleg-
um tekjum með öðrum hætti.
Þar til því markmiði verður náð,
þarf nú þegar að:
Lækka hæstu tolla verulega
og afnema vörugjaldið og
jöfnunargjaldið.
Fækka tollum og samræma
tollaálögur, þannig að skyldar
vörur verði tollaðar eins, og
tollar verði alls ekki hærri á
hráefni og efnivörum til
iðnaðar en á fullunnum vör-
um.
Draga úr mismun á tolli eftir
uppruna vörunnar.
Heimila gjaldfrest á greiðslu
aðflutningsgjalda og einfalda
uPPgjör þeirra, þannig að
stærstur hluti vörubirgða inn-
flutningsfyrirtækja verði
geymdur í eigin vörugeymsl-
um, sem nú eru oft mjög
vannýttar á sama tíma og
vörugeymslur flutningafyrir-
tækja eru yfirfullar. Slík kerf-
isbreyting gæti sparað um
1500 milljónir króna m.v.
verðlag í ársbyrjun 1979.
Aukið frjálsræði í viðskiptum
með erlent fjármagn er hlið-
stæða frjálsra viðskipta og verð-
myndunar á innlendu fjár-
magni. Tilhugsunin um frjáls
gjaldeyrisviðskipti er okkur
e.t.v. þó fjarri vegna þess, hve
lengi við höfum vanizt hinu
gagnstæða. Hér er þó ekki um
neitt nýtt fyrirbrigði að ræða,
heldur almenna reglu á Vestur-
löndum, að gjaldeyrisviðskipti
séu að stærstum hluta frjáls.
Heft gjaldeyrisviðskipti og
óraunhæf gengisskráning hefur
ekki styrkt útflutningsatvinnu-
vegina og örvað nýjan útflutn-
ing, heldur dregið úr gjaldeyris-
tekjum, takmarkað ferðafrelsi
og búferlaflutninga lands-
manna, leitt til erlendrar
skuldasöfnunar og boðið heim
margvíslegri spillingu. Þessu
þarf að breyta með frjálsum
gjaldeyrisviðskiptum, sem
heimila öllum landsmönnum að
eiga, kaupa og selja erlenda
mynt, þegar þeir óska. Verð
erlendra gjaldmiðla ræðst þá af
markaðsaðstæðum.
Kostir frjálsrar gjaldeyris-
verzlunar eru ótvíræðir og
breyta miklu um starfsemi at-
vinnulífsins:
Almenningur og fyrirtæki
hefðu fullt frelsi til að eiga,
kaupa og selja erlenda mynt.
Rekstrargrundvelli útflutn-
ingsatvinnuveganna yrði ekki
stefnt í hættu vegna rangrar
gengisskráningar og veruleg-
ur halli í utanríkisviðskiptum
myndast ekki af þeim sökum.
Gjaldeyrisstaðan yrði traust-
ari.
Takmarkað framboð efna-
legra gæða er regla í efna-
hagslífinu. Erlend mynt hefur
þar enga sérstöðu. Óraunhæft
gengi gerir ónógt framboð
hins vegar sýnilegt, líkt og
verður með öll gæði efnahags-
lífsins, ef þau eru verðlögð of
lágt. Frjáls verðmyndun leiðir
hins vegar til verðlagningar,
þar sem skorturinn virðist
hverfa vegna þess að framboð
er jafnt eftirspurn.
Gjaldeyrir til ferðalaga yrði
frjáls og án takmarkana.
Samhliða frjálsum gjaldeyris-
viðskiptum þarf að koma í fram-
kvæmd ýmsum öðrum umbót-
um:
Verðjöfnunarsjóð fiskiðnað-
arins þarf að byggja upp í
samræmi við tilgang hans til
að jafna verðsveiflur. Sjóðinn
ætti að ávaxta erlendis, svo að
hann hafi ekki áhrif á pen-
ingamál innanlands.
Koma þarf á framvirkum
gjaldeyrismarkaði, þar sem
út- og innflytjendur geta
keypt og selt erlendan gjald-
eyri fram í tímann.
Notkun stuttra erlendra vöru-
kaupalána þarf að vera heimil
í öllum vöruflokkum.
Kaup og sölu erlends gjaldeyr-
is þarf að einfalda.
Aðgang atvinnulífsins að er-
lendu fjármagni verður að
rýmka eftir almennum regl-
um, án þess að fyrirtækjum og
atvinnuvegum sé mismunað.
Afnema þarf mismunun milli
atvinnuvega og létta verður
höftum af atvinnulífinu,
þannig að innlend atvinnu-
starfsemi búi við svipuð
starfsskilyrði og keppinautar
hennar erlendis.