Morgunblaðið - 23.02.1980, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1980
Rotary-hreyfingin 75 ára:
Þjónustan sé þitt leiðarljós
r _ *
Rætt við umdæmisstjóra Rotary á Islandi, Baldur Eiríksson
Rotary-hrcyfinjíin á 75 ára afmæli í dag. Ilún var
stofnuð í ChicaKo í Bandaríkjunum 23. febrúar 1905 af
handaríska lötffræðingnum Paul R. Ilarris. Fyrsti
íslenzki klúhhurinn var stofnaður í Reykjavík 13. sept.
1934. aðalhvatamenn að stofnun hans voru þeir Ludvig
Storr ræðismaður ok Knud Ziemsen fyrrv. borgarstjóri,
sem varð fyrsti forseti klúhhsins. í dag eru 18.409
klúhbar í 153 löndum og félagatalan er um 853 þúsund.
í tilefni af afmælinu ræddi Mbl. við umdæmisstjóra
Rotary hérlendis. Baldur Eiríksson fulltrúa á Akranesi.
Við spurðum hann fyrst hvcrt hefði vcrið upphafið að
stofnun samtakanna.
„Paul R. Harris, upphafsmaður
samtakanna, fluttist úr dreifbýli í
stórhort;ina Chicano. Hann se^ir
sjálfur svo m.a. um tilurð samtak-
anna: „Sunnudafjar oj; aðrir heltíi-
dagar voru mér ömurlegir. Að vísu
t;at ég sótt lá(;niessu í nokkrum
kirkjum í miðborj;inni en síðari
hluti sunnudat;anna varð mér lant;-
ur — mér fannst ét; vera einmanna
oíi yfirgefinn. Minningar frá
bernskuslóðum voru áleitnar. Á
fyrstu dö(;um mínum í stórbort;inni
þar sem hafði sett niður starfsemi
mína átti ég ekki svo mikið sem
einn vin...“ Hann fer að velta því
fyrir sér, hvort ekki muni hæt;t að
koma á fót í stórbort;inni einhverri
stofnun eða félatd, óháðu stjórn-
rnáli • ot; trúarbrat;ðaafstöðu ot;
með ríkjandi umburðarlyndi ttat;n-
vart skoðunum félat;anna.
Stofnfélajíar fimm
Þessi hut;mynd þróast síðan hjá
Paul Hárris ot; í febrúar 1905 biður
hann þrjá kunnintya úr verzlun-
arstétt að finna sit; ot; legt;ur fyrir
þá lauslet; dröj; að félat;sskap, sem
starfa skyldi að samvinnu og vin-
áttu hliðstæðri þeirri sem þeir
þekktu úr heimabyt;t;ðum sínum.
Fyrsti klúbburinn var síðan stofn-
aður ot; voru félagar fimm að tölu.
Félat;atalan óx ot; félaj;slyndi
ríkti meðal þátttakenda ot; hjálp-
fýsi við aðra menn oj; samfélat;ið
varð að leiðarljósi. Félat;arnir ui>p-
Kötvuðu mart;t sameit;inlet;t, bæði í
velgent;ni ok í erfiðleikum.
Árið 1912 var myndað Alþjóða-
samband Rotary, „Rotary Inter-
national," ot; sérstök Rotary-
umdæmi stofnuð. Núverandi for-
seti er James L. Bomar frá Banda-
ríkjunum, en á næsta starfsári
mun Finninn Rolf Klárich taka við
forsetastarfinu. Aðalstjórn Rotary
International hefur aðsetur í Ev-
anston í Bandaríkjunum, þá er
einnit; skrifstofa í Zúrich fyrir
Evrópusvæðið. Alþjóðaþint; Rotar.v
International verður þetta árið
haldið í Chicat;o í byrjun júní, en
þar var fyrsti klúbburinn stofn-
aður f.vrir 75 árum.“
— Þá höfum við ekki
unnið fyrir gý)?
— Hvernit; er nafnið Rotary
tilkomið?
„Nafnið er þannij; tilkomið, að
fundir voru haldnir á víxl á skrif-
stofum félat;anna eða vinnustað.
Seinna varð sá háttur á hafður,
þet;ar fastur fundarstaður kom til,
að félat;arnir sátu aldrei á sama
stað við fundarborðið — „roteruðu“
á milli.
— Eftir hverju sækjast menn,
sem t;ant;a í Rotary?
„Rotary leiðir saman menn úr
mört;un> starfs- oj; atvinnuj;rein-
um, sem hafa mismunandi afstöðu
til félat;smála, trúar of; þjóðernis, í
því skyni að láta þá skilja hver
Antíus S. Mitcholl var fyrsti alþjóðaforsetinn scm hcimsótti ísland.
Pað var árið 1948. llann cr hcr á myndinni ásamt þávcrandi
umdæmisstjóra, sr. Óskari J. Porlákssyni.
Baldur Eiríksson umdæmisstjóri
Rotary á íslandi.
Stofnandi Rotary,
Paul R. Harris.
Núverandi forseti Rotary
International, James L. Bomar.
Ljósmynd Mbl. Emelía.
Aðsctur Alþjóðasamhands Rotary í Evanston í Bandarikjunum
annan betur en áður, varða um-
burðarlyndari, vinKjarnlet;ri,
hjálpfúsari.
Paul Harris sat;ði einhverju
sinni: „Ef við Rotary-félat;ar t;etum
unnið að því að jafna aðstæðurnar
í heiminum, koma á betri skilnint;i
manna í millum, án tillits til
ætternis þeirra, trúar eða stjórn-
málaskoðana, þá höfum við ekki
unnið fyrir ííýrf'.“
Rotary-félat;sskapurinn er opin-
ber félat;sskapur ot; er starfandi í
öllum heimsálfum. FélaKar eru
valdir án tillits til trúmála, stjórn-
mála ok þjóðernis. Þetta er félaKs-
skapur manna, sem vilja vinna að
huKsjón Rotary, þjónustuhuKsjón-
inni, en hún er skilyrði allrar
KÓðrar ok KaKnleKrar starfsemi.
— Hvert er aðalmarkmíð hreyf-
inKarinnar?
„Markrnið Rotary-félaKsskapar-
ins er að vinna að fjórum þáttum í
anda huKsjónar hreyfinKarinnar,
en þeir :
— að vinna að aukinni kynn-
inKu, svo hún veiti tækifæri til
þjónustu,
— að Klæða háleitar siðKæðis-
kröfur í athöfnum ok embættis-
rekstri, viðurkenninKu á KÍldi allra
nytsamra starfa ok virðinKU hvers
Rotary-félaKa fyrir starfi sínu,
— að auka þjónustuhuKsjóninni
fylRÍ með drenKÍleKri framkomu
hvers RotaryféláKa í einkalífi, at-
vinnu- ok þjóðfélaKsstörfum.
— að efla samkomulaK, KÓðvild
ok frið þjóða í milli.
Þetta vill Rotary-hreyfinKÍn Kera
á Krundvelli hinna spakleKU orða:
„Það sem þér viljið að mennirnir
Keri yður, það skuluð þér ok þeim
Kjöra.“
Ilugaríar skiptir mestu
„HuKarfar skiptir áreiðanleKu
mestu í framfylKd þessara leiða.
Við höfum svokallað fjórpróf til
notkunar í daKleKu lífi ok starfi, ok
það hljóðar svo: Er það sannleikur?
Er það drenKÍleKt? Eykur það
velvild ok vinarhuK? Er það öllum
til KÓðs? ‘
HreyfinKÍn hefur veitt ýmsum
líknarmálum ok menninKarmálum
stuðninK um víða veröld ok í þeim
efnum hefur hún á þessu ári ok því
síðasta unnið að svokölluðu 3 — H
verkefni, þ.e. „Health — HunKer —
Humanity", þ.e. Heilsa — HunKur
— Mannúð."
— HvernÍK Kekk að stofna
hreyfinKuna hérlendis ok hvert
hefur verið aðalverkefni hennar
hér?
„Fyrsti klúbburinn hér á landi
var stofnaður í Reykjavík 13. sept.
1934 ok voru stofnendur 23. Aðal-
forKönKumenn að stofnuninni voru
þeir LudvÍK Storr ræðismaður ok
Knud Ziemsen fyrrv. borKarstjóri,
sem varð f.vrsti forseti klúbbsins.
Fyrstu þrjú árin var Rotar.vklúbb-
ur Reykjavíkur eini klúbburinn á
landinu, en í október 1937 var
stofnaður klúbbur á ísafirði ok í
desember sama ár á SÍKlufirði, en
ynKsti klúbburinn, Rotaryklúbbur
Seltjarnarness, var stofnaður 20.
marz 1971. Nú er 861 félaKÍ á
landinu ok klúbbarnir 22.
AðalviðfanKsefni upphafleKu
íslenzku Rotaryklúbbanna hefur
verið kynninKarstarf ok það að efla
ok örva þjónustuanda meðal félaK-
anna í anda RotaryhreyfinKarinn-
ar, en síðar hefur farið frajn í
klúbbunum marKháttuð fræðslu-
ok menninKarstarfsemi. Einstakir
klúbbar hafa haft með höndum
ýmiss konar hjálpar- ok líknarstörf
eða önnur félaKsleK viðfanKsefni.“
Námsmannastyrkir og
unKlingaskipti
„Islenzka umdæmið var formleKa
stofnað 1. júlí 1946 ok var dr. HelKÍ
Tómasson f.vrsti umdæmisstjórinn.
Umdæmið hefur tekið þátt í sam-
tökum norrænna Rotaryklúbba,
stofnaður hefur verið æskulýðs-
sjóður ok Kreitt hefur verið fyrir
unKmennaskiptum. EinnÍK erum
við aðilar að Rotary-sjóðnum,
„Rotary Foundation“.“
— Sjóðurinn virðist vera nokkuð
þekktur ok hafa marKÍr notið kóös
af starfsemi hans. Hver voru til-
dröK að stofnun hans ok hvert er
meKÍnmarkmiðið?
„HuKmyndin að stofnun þessa
sjóðs kom fyrst fram á allsherjar-
þinKÍ RotaryhreyfinKarinnar, sem
háð var í Atlanta í GeorKÍufylki í
Bandaríkjunum 1917. Það var þá-
verandi forseti sem laKÖi til að
Rotary-félaKSskapurinn sameinað-
ist um’ sjóðsstofnun, er K*t* orðið
stórfelld lyftistönK til aukinnar
menninKar. Átti huKmynd þessi
ekki veruleKu fylK* að fa^na í
fyrstu, en hún var vakin upp að
nýju ok smám saman óx sjóðnum
fiskur um hryKK enda hafði Paul
Harris mikinn áhuKa á eflinKU
sjóðsins ok hafði skömmu fyrir
andlát sitt orð á því, að ef Rotary-
félaKar vildu sýna minninKu hans
virðinKu, að honum látnum, Kætu
þeir eÍKÍ Kert það á betri hátt en að
efla Rotary Foundation, þannÍK að
sjóðurinn yrði fær um að veita
styrki svo um munaði til þess að
auka ok efla skilninK milli þjóða.
Þe^ar Paul Harris dó, urðu
Rotary-félaKar um víða veröld svo
vel við óskum hans, að sjóðurinn
tvöfaldaðist náleKa á einu ári.
Síðan hefur sjóðurinn vaxið jafnt
ok þétt á ári hverju."
— Til hverra ok til hvaða verk-
efna veitir sjóðurinn styrki?
„Aðalstyrkir eru veittir til náms-
manna til framhaldsnáms í öðrum
löndum, er þeir kunna að kjósa sér,
enda séu þeir vel færir í tunKumáli
þess lands. EndanleK ákvörðun um
styrkina er tekin af stjórn Rotary
Foundation, sem tilkynnir hana
hlutáðeÍKendum. í ár komu þrír
styrkir á veKum Rotary-sjóðsins í
hlut íslenzka Rotaryumdæmisins,
einn st.vrkur til framhaldsnáms í
læknisfræði, sérKrein, einn styrkur
til framhaldsnáms í verkfræði ok

J