Morgunblaðið - 18.03.1980, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. MARZ 1980
31
Tómas Arnason:
Samræmd verðlags-
launa- og gengispólitík
Rekstrarútkoma ársins 1979 raunverulega jákvæð
REKSTRARÚTKOMA ársins var
raunverulega jákvæð um 1600
milljónir króna. sagði Tómas
Árnason, fyrrverandi fjármála-
ráðherra, í f járlagaumræðu á Al-
þingi i gær. Samkvæmt bráða-
birgðauppgjöri var greiðslujöfn- ;
uður ríkissjóðs 1979 þann veg, að
hann bætti hag sinn gagnvart '
Seðlabanka um 2,2 milljarða
króna. Skuldaukning ríkissjóðs í
Seðlabanka var smáræði á árinu
1979.
í árslok 1978 skuldaði ríkissjóður
Seðlabanka 26,4 milljarði króna,
sagði Tómas. Nákvæmlega ári síð-
ar, var skuldin 26,7 milljarðar,
hafði aukizt um 300 m.kr. Með
bókun verðbóta varð heildarskuld-
aukning við Seðlabankann 2,3 millj-
arðar króna. Lánahreyfingar utan
Seðlabanka voru neikvæðar um 3,9
milljarða króna.
Við árslok 1978 námu skuldir
ríkissjóðs við Seðlabanka 15,9% af
ríkistekjum það ár. í árslok 1979
námu þær 12,2% af ríkistekjum.
Miðað við ríkissjóðstekjur lækkuðu
því skuldir við Seðlabankann um
3,8%. Er það önnur og betri útkoma
en hjá Matthíasi Á. Mathiesen 1975,
fyrsta heila ár hans sem fjármála-
ráðherra, en þá var rekstrarhalli
ríkissjóðs 7,5 milljarðar króna.
Rétt er að nokkuð skorti á að ná
fullu markmiðum í ríkisfjármálum.
En þess er þá að geta að árið 1979
var um margt óhagstætt fyrir
þróun ríkisfjármála, s.s. olíukrepp-
an, verðbólga og vaxtahækkun gefa
vísbendingu um.
Hvað kostaði
Búnaðarþing
VILMUNDUR Gylfason alþing-
ismaður hefur beint þeirri spurn-
ingu til landbúnaðarráðherra, í
sameinuðu þingi, hversu miklar
greiðslur úr ríkissjóði hafi verið
vegna nýafstaðins Búnaðarþings.
Vill Vilmundur að kostnaður
verði sundurliðaður í svari ráð-
herra, þar sem komi fram hver
voru laun þingfulltrúa annars
vegar, og annar kostnaður hins
vegar.
Nú hafa verið lögð fram þrjú
fjárlagafrumvörp, sagði TÁ. Miðað
við aðstæður tel ég mitt hafa verið
það bezta, enda fullnægði það
kröfum í velferðarmálum samhliða
því að ganga lengst sem hagstjórn-
artæki gegn verðbólgunni. Það gekk
og lengst í því að greiða niður
skuldir við Seðlabanka og skilaði
mestum rekstrarhagnaði.
TÁ rakti síðan ítarlega þróun
efnahagsmála 1979, eins og hún
kom honum fyrir sjónir, og taldi
það ár „sæmilegt hvað efnahagsmál
snertir, ef frá er talin verðbólgu-
þróunin."
TÁ sagði áríðandi að þjóðin gerði
sér grein fyrir samhenginu milli
viðskiptakjara og kaupmáttar
launa. Þegar fjölmiðlar skrifi um
þessi mál þurfi þeir að vera heiðar-
legir í fréttaflutningi. Versnandi
viðskiptakjör hljóti að valda því að
kaupmáttur kauptaxta dragist
saman.
Barátta stjórnmálaflokka um
völd megi ekki verða til þess að
kippa stoðum undan efnahags- og
atvinnumálum þjóðarinnar. Þessar
ÞRÁTT fyrir langan meðgöngutima
er þetta fjárlagafrumvarp ekki full-
hurða, sagði Eiður Guðnason (A) á
Alþingi í gær. Og þeir, sem bjugg-
ust við einhverju nýju í fyrsta
fjárlagafrumvarpi Álþýðubanda-
lagsins, verða fyrir sárum vonbrigð-
um. í þetta frumvarp vantar hins
vegar ýmsa þætti, sem þar ættu að
vera.
• í fyrsta lagi vantar í frumvarpið
greiðslur úr ríkissjóði til að jafna
húshitunarkostnað. Felldur er
niður úr frumvarpi fyrri fjármála-
ráðherra 2,3 milljarða útgjaldalið-
ur í þessu skyni. Þingheimi er hins
vegar tjáð að ætlun sé að taka
5—6 milljarða í þessu skyni, sem
þýðir þá nýja skattlagningu, en
allsendis er óljóst, hvernig þetta
verður gert.
• í annan stað vantar í þetta
frumvarp hækkanir á ýmsum
framlögum til orkuframkvæmda,
þar á meðal til RARIK, og til
Orkusjóðs, vegna styrkingar dreif-
ikerfa og jarðhitaleitar. í athugas-
emdum með frumvarpinu stendur
einfaldlega „að frestað sé að taka
afstöðu til tillagna iðnaðarráðun-
eytis“ hér að lútandi.
• 1 þriðja lagi vantar í frumvarpið
útgjöld vegna landbúnaðar, sem
að virðist stefnt af „framsóknar-
mönnum úr þremur flokkum“,
sennilega allt að 10 milljörðum
króna, auk þess sem tíundað er í
frumvarpinu.
• í fjórða lagi vantar í frumvarpið
„félagsmálapakkann“ svokallaða,
sem mest er gumað af, sem
sennilega verður vart metinn und-
ir 5—7 milljörðum króna, ef efnd-
ur verður.
• í fimmta lagi eru fjárframlög til
ýmissa fjárfestingarsjóða skert í
frumvarpinu með fyrirheiti um
athugun á fjárþörf þeirra í tengsl-
um við lánsfjáráætlun, sem ekki
bólar á.
Á þennan hátt er vandamálum ýtt
til hliðar inn í lánsfjáráætlun, sem
sér dagsins ljós einhvern tímann í
óljósri framtíð. Á þennan hátt er
gildi fjárlaga rýrt og dæmi ríkis-
fjármálanna skekkt.
Eiður rakti síðan ítarlega stefnu-
mið Alþýðuflokksins í ríkisfjármál-
um, peningamálum, dýrtíðarmálum
gf*

JUf
<Éim
Eiður Guðnason
Þorvaldur Garðar Kristjáilsson:
Tómas Árnason
stoðir væru býsna traustar ef -við
byggjum við minni og „þolanlega
verðbólgu".
TÁ ræddi síðan einstaka
útgjaldaliði fyrirliggjandi fjárlaga-
frumvarps og nauðsyn aðhalds í
ríkisrekstrinum. Taldi hann fjár-
lagafrumvarpið byggt á megin-
stefnu stjórnarsáttmálans, sem
væri að treysta íslenzkt efnahags-
og atvinnulíf. Meginúrræði í bar-
áttunni við verðbólguna væri sú, að
verðhækkunum vöru og þjónustu
væru sett efri mörk. Til þess að
settum mörkum verði náð þurfi
verðlagspólitíkin, launapólitíkin og
gengispólitíkin að stefna að sama
ákveðna markinu. Útilokað sé að
telja niður verðbólguna nema sam-
ræmi verði í þessu þrennu.
TÁ sagði afbrigðilegar aðstæður
valda því að ekki var hægt að leggja
fram lánsfjáráætlun samhliða
fj árlagafrumvarpi.
Að lokum sagði TÁ:
„Ég sé að lokum ástæðu til að
minna á hversu ríkisbúskapurinn er
stór þáttur efnahagsmálanna. Ætla
má, að þjóðartekjur þessa árs nemi
1,200 milljörðum króna. Gjöld á
fjárlagafrumvarpinu eru 334 millj-
arðar, eða rúmlega 'k hluti þjóðar-
teknanna.
Það er því mjög mikilvægt, ^ að
ríkisbúskapurinn sé traustur, sér-
staklega á miklum verðbólgutím-
um. Það mun samdóma álit hag-
fræðinga og stjórnmálamanna að
árangursríkar efnahagsaðgerðir
gegn verðbólgunni felist m.a. í
nokkuð ríflegum rekstrar- og
greiðsluafgangi ríkissjóðs.
Af þessum ástæðum er tekið
fram í stjórnarsáttmála núverandi
ríkisstjórnar, að aðhald í ríkisbú-
skapnum verði stóraukið og áhersla
lögð á jafnvægi í ríkisfjármálum.
Það er ákaflega mikilsvert, að
Alþingi gæti þess að afgreiða fjár-
lögin bæði með rekstrar- og
greiðsluafgangi og síðan verði fjárl-
ögin framkvæmd með auknu að-
haldi.“
Eiður Guðnason um fjárlagafrumvarpið:
..Alþýðuflokkurinn
vill skattalækkun”
Lánsfjáráætlun liggi fyrir samhliða fjárlagaafgreiðslu
og skattamálum — og taldi nauð-
synlegt að taka upp nýjar stjórnun-
araðferðir, m.a. afnema sjálfvirkni
fjárlaganna og setja ríkisumsvifum
bás með tilliti til nauðsynlegrar getu
okkar. Létta verði almenningi þann
skell, sem orðinn sé, m.a. vegna
olíuhækkana, með skattalækkunum,
það er hægt með aðhaldi um ríkis-
umsvif.
Alþýðuflokkurinn mun flytja
breytingartillögur við þetta frum-
varp, sem fela í sér niðurskurð og
skattalækkun. Við munum ekki tefja
afgreiðslu fjárlaga, sem stefnt er að
að ljúka fyrir páska, enda verði
þeirri sjálfsögðu kvöð sinnt að sýna
þingmönnum lánsfjáráætlun sam-
hliða afgreiðslu fjárlaga, svo hægt sé
að glöggva sig á heildarmynd ríkis-
fjármálanna og stjórnarstefnunni
þau varðandi.
Stefnuræða forsætisráðherra:
Skipztá blá-
um bókum
Nokkur orðaskipti urðu á
Alþingi í gær milli Gunnars
Thoroddsens forsætisrúðherra
og Matthíasar Á. Mathiesens
alþingismanns um stefnuræðu
forsætisráðherra, en Matthías
fann að því, að ekki bólaði á
ræðunni þrátt fyrir ákvæði
þingskapa þar um.
Gunnar Thoroddsen taldi að
þetta ákvæði þingskapa ætti við
skyldur forsætisráðherra er því
embætti gengdi þegar þing kæmi
saman. Hann hefði hins vegar
lesið Alþingi stefnuskrá ríkis-
stjórnar sinnar hinn 11. febrúar
sl. Væri það ítarlegt plagg. Af-
henti hann MÁM eintak
stjórnarsáttmálans, áritað, til
þess að efnisatriði færu ekki
fram hjá honum, og minnti á
fleyg orð forvera síns: að lesa
skyldi boðskapinn kvölds og
morgna.
Matthías gekk síðan í ræðustól
haldandi á fyrsta hefti alþingis-
tíðinda 1979—80. Las hann upp
skýringu og skilning forseta
Sameinaðs þings, Þetta mál varð-
andi.
Jón Helgason: í 2. málsgrein 52.
greinar þingskapa segir: „Þá skal
og útvarpa innan tveggja vikna
frá þingsetningu stefnuræðu for-
sætisráðherra og umræðu um
hana, en eftirrit af ræðunni skal
afhent þingmönnum sem trúnað-
armál eigi síðar en viku áður en
hún er flutt," Síðan sagði þing-
forseti: „Forsætisráðherra telur,
að eins og nú er ástatt sé þetta
ákvæði ekki framkvæmanlegt og
sé því nauðsynlegt að veita af-
brigði um frestun stefnuræðunn-
ar þar til síðar á þessu þingi — er
nú stjórn hefur verið mynduð."
Samkvæmt því sem ég hefi
lesið, sagði Matthías hefur for-
seti, svo og þingheimur, litið svo
á, að umræðu samkvæmt tilvitn-
aðri grein þingskapa hafi verið
frestað þar til stjórn væri mynd-
uð. Þessar umræður hafa ekki
enn farið fram. Til þess að
hæstvirtur forsætisráðherra hafi
þetta svart á hvítu ætla ég að
gjalda honum bæklinginn bláa —
með stjórnarsáttmálanum, ann-
arri blárri bók, þ.e. þingtíðindum,
sem hafa að geyma lögskýringu
forseta á því þingskaparákvæði
sem hér um ræðir.
Tillögur Orkuráðs helmingaðar
Ekkert orkuframkvæmdafé úr ríkissjóði
ÞORVALDUR Garðar Kristjáns-
son (S) gerði grein fyrir fjárlaga-
tillögum fyrir Orkusjóð 1980,
varðandi sveitarafvæðingu,
styrkingu dreifikerfa í sveitum,
jarðhitaleit og hitaveitufram-
kvæmdir á Alþingi í gær, er
f járlagafrumvarp var rætt.
Tillaga Orkuráðs gerði ráð fyrir
800 m. kr. til sveitarafvæðingar
(fjárlagafrumvarpið 415), 1700 m.
kr. styrkingar dreifikerfis (fjár-
lagafrumvarpið 800 m. kr. lán-
töku), 2000 m. kr lántöku til
hitaveituframkvæmda (en frum-
varpið 500 m. kr. lántöku). Tillög-
ur Orkuráðs hljóða upp á 5.400 m.
kr. en frumvarpið gerir ráð fyrir
2315 m. kr. eða aðeins helmingi
þess, er Orkuráð taldi þörf fyrir.í
tillögum Orkuráðs skyldi 3.400 m.
kr. vera framlag úr ríkissjóði en
2000 m. kr. lántaka. Fjárlaga-
frumvarpið gerir hins vegar ekki
ráð fyrir neinu framlagi úr ríkis-
sjóði.
Ríkisstjórnin sker niður tillögur
Orkuráðs um 50% — en í raun
hefði þurft að hækka þær um 50%
vegna hækkunar verðlags sem
orðin er frá því í júní, er tillögurn-
ar voru gerðar. Síðan rakti ÞGKr.
framkvæmdaáætlanir Orkuráðs,
lið fyrir lið, og gerði grein fyrir
þeirri þörf, sem knýði á um
framkvæmdir, bæði á sviði jarð-
hitaleitar, hitaveituframkvæmda
og varðapdi raforkukerfið.
Þá ræddi hann um jöfnun hús-
hitunarkostnaðar, sem allir viður-
kenndu þörf á, en ekki væri
stafkrókur í þessu frumvarpi þar
að lútandi, þvert á móti hefði
verið fellt niður úr því framlag í
þessu skyni. Óljós loforð væru um
fjáröflun utan fjárlaga. Minnti
hann á tillögur sínar og fleiri
þingmanna, þetta mál varðandi,
en enn stæði á umsögn iðnaðar-
ráðuneytis, sem hefði borið við
heilsufarsástæðum starfsfólks.
Ekki bólaði á bata umsagnaraðila.
ÞGKr. taldi framkvæmdir á sviði
orkumála, eins og mál hefðu
þróast, m.a. í verðlagningu olíu,
ættu að hafa forgang — og þyrfti
hér betur að gera en
fjárlagafrumvarpið benti til.
Þorvaldur Garðar