Morgunblaðið - 20.05.1980, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ1980
33
smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar — smáauglýsingar
Hilmar Foss
Lögg. skjalaþýö. dómt. Hafnar-
stræti 11, sími 14824, Freyju-
götu 37. Sími 12105.
Bólstrun, klæöningar
Klæöum eldri húsg., ákl. eöa
leöur. Framl. hvíldarstóla og
Chesterfieldsett.
Bólstr. Laugarnesvegi 52. Sími
32023.
Húsgagnaviögeröir
Tek að mér alls konar viögeröir
á húsgögnum, lakk og póler-
ingar. Verkiö unniö af meistara.
Uppl. í síma 74967.
Mercedes Benz 280 SE
1976, háklassabíll meö öllum
búnaöi, ekinn aöelns 13.000 km.
Aöal Bílasalan, Skúlagötu 40,
símar 19181 og 15014.
Gróöurmold til sölu
Heimkeyrö í lóöir. Uppl. í síma
44582 og 40199.
Ullarkápur til sölu
Frekar í frúarlínum. Sumt ódýrt.
Skipti um fóöur í kápum.
Kápusaumastofa Díana
sími 18481.
Miötúni 78.
Sálarrannsóknarfélag
Suöurnesja
Heldur kynningar- og fræðslu-
fund um starfsemi Sálarrann-
sóknarfélaga í félagsheimilinu
Vík, Keflavík í kvöld kl. 20.30.
Frummælandi: Ævar R. Kvaran.
öllum heimill aögangur.
Stjórnin.
Krossinn
Biblíulestur f kvöld kl. 8.30 aö
Auöbrekku 34, Kópavogi.
Allir hjartanlega velkomnir.
Ferö í Þórsmörk um Hvítasunn-
una 24.—26. maí. Lagt af staö
laugardag kl. 9. Uppl. á skrifstof-
unni Laufásvegl 41, sími 24950.
Fíladelfía
Almenn samkoma kl. 20.30.
Ræöumaöur Einar J. Gíslason.
IOOF =DB 1P =1625208V? S..F.
GEOVEPNOARFÉLAG ISLANDS
raðauglýsingar — raðauglýsingar — raðauglýsingar
fundir
mannfagnaöir
Fundarboð
Aöalfundur Fjárfestingarfélags íslands árið
1980 verður haldin aö Hótel Sögu, hliðarsal
2. hæð, þriðjudaginn 20. maí n.k. kl. 17.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Breyting samþykkta félagsins í samræmi
við nýju hlutafélagslögin.
Fundargögn verða afhent á skrifstofu Fjár-
festingarfélagsins aö Grensásvegi 13,
Reykjavík, fimm síðustu virka daga fyrir
fundardag.
KAUPMAN NASAMTÖK
ÍSLANDS
Hádegisverðarfundur
verður haldinn aö Hótel Loft-
leiðum Víkingasal, miðvikudag-
inn 21. þ.m. kl. 12.15. Gestur
fundarins verður formaöur
Framsóknarflokks Steingrímur
Hermannsson ráðherra. Ræðir
hann um efnahagsmál og störl
ríkisstjórnarinnar og svarar
fyrirspurnum fundarmanna.
tilboö — útboö
Ifj ÚTBOÐ
Tilboð óskast í hjólbarða á strætisvagna fyrir
strætisvagna Reykjavíkur. Útboðsgögn eru
afhent á skrifstofu vorri Fríkirkjuvegi 3,
Reykjavík. Tilboðin verða opnuð á sama stað
fimmtudaginn 19. júní 1980 kl. 11.00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi ö — Sími 25800
„í fangelsi var ég
0g þér komuð til mín“
Að gefnu tilefni, tel ég það
skyldu mína að segja hér nokkur
orð til viðbótar og þátttöku
þeirra umræðna og blaðaskrifa,
sem orðið hafa um fangelsismál
á landi okkar á þessu ári.
Atvikin hafa hagað því þann-
ig, að ég var fyrir áratugum
fangelsisprestur á Litla-Hrauni í
heilan áratug, kom þar oft og
kynntist öllu þar vel þá.
Hef svo raunar alla tíð síðan
verið í nokkru sambandi við
fanga og fangelsi, starfsemi
„Verndar", Skilorðseftirlit og
Amnesty. Tel ég allt þetta mik-
ilsverða menntun og lífsreynslu
ekki sizt fyrir prest. En get þess
hér aðeins til þess að þeir, sem
orð mín lesa telji þau á reynslu
og sannleika byggð, og nú hef ég
verið fangaprestur síðastliðna
fjóra mánuði.
Auðvitað lítur hver sínum
augum á silfrið, og hér eru það
mínar skoðanir á málinu, sem
látnar verða í ljós í sem allra
fæstum orðum í örstuttri
blaðagrein, en gætu verið efni í
langa ritgerð eða heila bók.
í upphafi vil ég vegna þjóðar
minnar vitna í orð útlendings,
sem dvaldi um tíma á heimili
mínu fyrir 30 árum. Kom til
okkar eftir dvöl á „Vinnuhæl-
inu“, en hafði gist fangelsi á
meginlandi Evrópu í minnsta
kosti þrem löndum bæði í styrj-
öldinni og eftir að henni lauk.
Hann sagði um Litla-Hraun
þá, og vildi þó losna, þvi frelsið
er dýrmætt:
„Hér er eins og hótelvist í
samanburði við þau helvíti, sem
ég hef verið í.“
Samt veit ég flest hafa breytzt
til hins betra síðan. En daglegar
fregnir af föngum, dómum,
pyndingum og aftökum frá öðr-
um heimshlutum, gefa þó sann-
arlega til kynna, að enn er
mannkyn að mestu á frumstigi,
á vegum miskunnseminnar.
Hér á íslandi stöndum við
nokkuð vel að störfum og stöð-
ugra umbóta verður vart hin
síðari ar, þótt enn sé langt í land
til að breyta refsivist fortíðar,
sem allir hafa talið sjálfsagða
um aldaraðir í betrunarvist þá,
sem nútíðin eygir og framtíðin
gefur fyrirheit um handa þeim,
sem ganga undir heitunum fang-
ar og glæpamenn, afbrotamenn
og aumingjar, en eru í raun
aðeins ógæfumenn og minnstu
bræðurnir í sínu samfélagi. Og
hér vil ég geta þess, sem er
gæfan mesta, að við íslendingar
eigum enga svonefnda „sam-
vizkufanga" innan okkar fang-
elsismúra.
Margt hefur breytzt í áttina
til betrunarvistar. Samt er
margt og mikið ólært ennþá. Nú
hafa flestir aðstöðu til vinnu og
launa fyrir þau störf, sem unnin
eru. Ennfremur er aðstaða til
tómstundaiðkana, náms og
sjálfsmenntunar á Litla-Hrauni.
Því miður er þó búskapurinn
þar horfinn úr sögunni. Það er
afturför, sem telja má óskiljan-
lega ráðstöfun og óbætanlegan
skaða.
í fangelsum „fyrir sunnan",
eða hér í borginni er aðstaða öll
nokkuð önnur, enda gert ráð
fyrir skammtímadvöl yfirleitt til
gæzlu eða könnunar.
Kynni mín af fangavörðum
eru góð og tel ég þá vingjarnlega
og góða menn, en samt helzt um
of bundna við bókstaf og reglur,
sem sjálfsagt þarf að taka tillit
til, meðan í gildi eru, en ætti svo
sannarlega að endurskoða og
breyta sem allra fyrst á ýmsan
hátt. Auðvitað eiga verðir en
ekki vistmenn að ráða.
Þar verður allt að fylgja fram-
rás tímans og framförum í átt til
betrunarvistar. Um það verða
allir að verða á einu máli.
Störf gæzlumanna eru vanda-
söm. Þar gildir á hæsta stigi
reglan:
„Aðgát skal höfð í nærveru
sálar." Og þar ætti sannarlega
að velja hin mestu göfugmenni
til starfa. Enda hefur það oft
tekist ótrúlega vel. En stöðnuð
form og seinagangur á „æðri
stöðum" orðið til trafala, þótt
allt sé í framför.
Um fangana er það að segja.
Að flestir, sem fangelsi gista hér
á landi eru ógæfubörn á refil-
stigum áfengis og eiturneyzlu,
sem breytzt geta og breytzt hafa
stundum úr englum í djöfla á
örskotsstund. Þótt auðvitað séu
hér eins og alls staðar engir
tveir eins og hverjum hæfi sitt.
En þar gildir alltaf: Burt með
brennivinið.
Væri brennivín úr sögunni,
þyrfti aldrei að byggja né
stækka fangelsi hér, heldur
breyta þeim, sem eru nú í betra
form til að bæta úr uppeldi
vanræktra unglinga af heimilum
eða heimilisleysi fráskilinna for-
eldra. En þau yrðu einnig mun
færri, ef eiturneyzlan yrði sem
minnst.
Allir þrá þessir vesalingar,
eins þótt þeir reyni að slá um sig
með stóryrðum og strákskap,
umhyggju, tillitssemi og alúð.
Jákvæð aðstaða og hlýlegt við-
mót ásamt virðingu fyrir hverri
mannssál er hinn eini grundvöll-
ur og jarðvegur, sem umgengnin
þarf að byggja á og vaxa úr.
Engan þyrstir sárar í virðingu
og traust, þótt þeir svo brygðust
því síðar ifsinni ógæfu.
Um hinar títtnefndu „cellur"
og refsiaðgerðir vil ég segja
þetta:
Þar eru úreltar aðferðir og
aðgerðir á ferð. Það bætir engan,
þótt það kannske breyti ein-
hverju í bili að 'vera einangraður
í allslausum kjailaraklefa með
bekk til að hvíla á og biblíuna
við höfðalag!!
Samt vil ég af eigin sjón og
raun segja, að um þessa klefa og
klefavist hefur um stund verið
þyrlað upp moldviðri og mis-
skilningi. Auðvitað er ekki hægt
að fá föngunum stjórn fangelsis
í hendur fyrirvaralaust. Ég
færði þar einum kveðju frá
móður sinni. Hann tók þeirri
kveðju á kuldalegan hátt, þar
sem hann lá, að því er virtist
ánægður á svip og léttur í máli
og las í bók, ekki samt heilagri
ritningu. Hún lá á gólfinu til
fóta hans. Hann sagði meðal
annars: „Mér líður svo sem
ágætlega, hér er bjart og hlýtt
en að sjálfsögðu einmanalegt.
En — bætti hann við — þetta
eru einhver mistök allt saman."
— Já, þetta voru mistök. Þeir
fóru allir upp um kvöldið, og
verða vonandi síðustu óþekku
börnin í „cellunum" á Litla-
Hrauni. Þarna þarf að útvega
þeim jákvæð viðfangsefni í stað
aðgerðaleysis í cellu.
Að síðustu örfá orð um að-
stöðu sálsjúkra afbrotamanna á
íslandi.
Það er einn svartasti blettur á
þeirri hvítu skikkju, sem rétt-
lætið ætti að táknast með hér á
landi friðar og miskunnsemi.
Þeir eru höndlaðir sem afbrota-
menn. Þótt þeir séu sjúklingar,
neita geðsjúkrahúsin þeim um
aðgang að öllum ráðum og dáð-
um visinda og lækninga. Einn
þeirra, ungur maður, hefur verið
í „cellu" sem telst gæzlvarðhald í
fimm mánuði.
Hér verður að bæta um og
breyta. Þótt við séum í tölu
hinna fáu fátæku og smáu, þá
getum við útvegað þessum „aum-
ustu allra“, sem þó eiga sína sál
og sína ástvini, eitthvert hæli
erlendis, sem væri mannsæm-
andi, meðan beðið er eftir úrbót-
um hér.
Að lokum þakka ég fyrir
samverustundirnar á Litla-
Hrauni, sem við nefndum „mess-
ur á laugardögum".
Það voru ógleymanlegar helgi-
stundir í litlu fallegu stofunni,
sem líklega er skólastofa hælis-
ins. Friðsælar, hljóðar og góðar
stundir.
„Altarið" okkar með ljós og
blóm og myndin af einmana í
auðn, en þó ljósi morguns af
hæðum yfir hafinu. Söngur
messugestanna, sem yfirfylltu
þessa kirkju, og bæn þar sem
blikuðu tár á hvörmum og allt
var svo hljótt, eru ógleyman-
legar gjafir Guðs á þessum vetri
mér til handa.
Og svo „kirkjukaffið" niðri á
eftir!
Ég þakka öllum. Vistmönnum,
fangavörðum og gæzlumönnum
fyrir ánægjulegt samstarf í vet-
ur, bæði austanfjalls og í borg-
inni. Gleðilegt sumar. Munið að
refsivist á ekki að vera til. Þarf
að breytast í betrunarvist með
samstilltum hug jákvæðra
starfsmanna.
Reykjavik á sumardginn
fyrsta 1980.
Árelíus Níelsson.