Morgunblaðið - 19.08.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1980
HEKLUELDAR 1980
í SPJALLI við dr. SÍKurð
úorarinsson jarðfræðing yfir
eldstöðvunum í Heklu á
fyrsta klukkutímanum eftir
að eldsosið hófst þar sasði
Sigurður að hér væri um
verulegt Heklugos að ræða.
Sprungan var þá orðin lið-
iega 5 km long og lá þvert í
gegn um Heklu eða nær alveg
eins og í eldgosinu 1947. „Það
er þó auðséð að þetta Ileklu-
gos er rninna en gosið 1947,“
sagði dr. Sigurður, „en það er
hins vegar stærra en gosið í
Heklu 1970, líklega er það
nálægt ,því að vera mitt á
milli. í Ileklugosinu 1947
komu upp um 800 millj.
rúmmetrar af hrauni og 210
millj. rúmm. af ösku, en í
Heklugosinu 1970 komu upp
um 200 millj. rúmmetrar af
hrauni og 70 millj. rúmm. af
ösku. I Heklugosinu 1947
náði gosmökkurinn 29 km
hæð í upphafi gossins, í gos-
inu 1970 náði gosmökkurinn
mest 61 km hæð, en gosmökk-
urinn steig í liðlega 17 km
hæð sl. sunnudag cða um 50
þús. fet.
Þegar Morgunblaðsmenn
flugu yfir eldstöðvarnar ásamt
jarðfræðingunum dr. Sigurði
Þórarinssyni og Kristjáni
Sæmundssyni um kl. 2 sl.
sunnudag var gosmökkurinn
að nálgast hámark og skömmu
seinna tók hraun að renna
með meiri þunga. Dr. Sigurður
hafði á orði þegar við nálguð-
umst Heklu að gosmökkurinn
Þessa mynd tók
Magnús Jóhannsson
stundarkorni eftir að
eldgosið í Heklu
braust íram og sést
þar sem gosmökkur-
inn ryðst upp í himin-
hvolfið og rekur á
undan sér ský sem
myndar kollhúfu á
hnyklaðan strókinn.
minnti á altarismyndina í
Skálholti. „Ekki er saman að
jafna,“ sagði dr. Sigurður, „en
litirnir í gosmekkinum og
hreyfingin minnir á Krists-
mynd Gerðar í Skálholts-
kirkju."
Kristjáni Sæmundssyni
jarðfræðingi reiknaðist til að
hæðarmunur gossprungunnar
væri 600—700 metrar eða úr
800 m hæð og upp í 1500 m
hæð á tindi Heklu.
Það sem vakti strax sér-
staka athygli í upphafi gossins
voru hin miklu öskuflóð sem
þyrluðust upp úr gígsprung-
um, en annað nafn yfir ösku-
flóð er helský, vegna þess hve
banvænar lofttegundir eru í
strókunum. Öskuflóð er í
rauninni eins og hraunkvika,
geysilega gasrík samsetning
með mikla eðlisþyngd. Brún-
leitir bólstrarnir hnykluðust
upp með ógnarkrafti og um
Upphaf eldgossins:
HEKLA
klofin af 6 km langri sprungu
Öskuflóð
í lengstu
sprungu
Heklugosa
Myndin sýnir suðurhiíð Heklu á
fyrsta klukkutímanum eftir að
eldgosið hófst, en þá rann lítið
hraun úr sprunKunni. en þeim
mun meira gaus upp af ösku og
lofttegundum eins og t.d. ösku-
flóðið sem sést velta niður
hliðina vinstra megin i mynd-
inni. Nokkrum klukkutímum
eftir að þessi mynd var tekin
rifnaði jörðin i liðlega 1 km
lengra til suðurs og þar voru
feikn miklir eldar uppi i fyrra-
kvöld.