Morgunblaðið - 19.08.1980, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 1980
HEKLUELDAR 1980
Sá í glampandi sól
á Kili en vorum
sjálf í niðamyrkri
IIÁTT í eitt hundrað manns voru
i Kerlingarfjölluni á sunnudau er
eldfíosið byrjaði í Heklu og var
flest fólkið á skíðum. Fljótlega
varð gossins vart og heyrðust þá
miklar drunur. Er leið á daginn
dimmdi smátt og smátt og um
tíma var almyrkvað þannig að
fólk notaðist við vasaljós og ljós
frá bilum sínum ef það brá sér út
úr skálanum og sömuleiðis við að
taka niður tjöid, sem voru all-
mörg á svæðinu. Hópur Frakka
var á leið upp Snækoll er gosið
hyrjaði og á tímabili risu hár á
höfði fólksins og er talið að það
hafi stafað af mikilli rafhleðslu i
loftinu. Talsverð aska féll i Kerl-
ingarfjöllum, en engin slys urðu
á fólkinu sem kom til Reykjavík-
ur á sunnudagskvöld.
Þorvarður Örnólfsson var í
Kerlingarfjöllum á sunnudag og
sagðist honum svo frá i samtali
við Morgunblaðið í gær:
— Við höfðum farið á skíði um
morguninn og ætlunin var að fara
af skíðunum um klukkan tvö og
heim í skála. Menn voru farnir að
tygja sig til heimferðar laust fyrir
klukkan hálftvö. Er ég kom að
bílnum, sem flytur fólkið niður í
skála, heyrði ég sagt frá því, að
byrjað væri eldgos í Heklu. Fólk
hafði heyrt það í útvarpinu, en
sumir vildu ekki trúa því og héldu
að einhver gamanþáttur væri í
útvarpinu.
— Á þeirri stundu höfðum við
ekki orðið vör við neitt. Síðan var
farið að skálanum og komið þang-
að um hálfþrjú. Þá fór fljótlega að
Rætt við Þorvarð
Örnólfsson, sem
var í Kerlingarf jöll-
um á sunnudag
draga úr birtu og litur að breytast
á himninum. Það rétt grillti í blátt
á milli skýja, en hafði verið
næstum heiðskírt áður. Birtan
varð afar einkennileg og um tíma
minnti þetta mest á tunglskin,
þetta var alveg einstæð reynsla og
tilfinning. Síðan heyrðum við
miklar drunur og þá hafði dregið
upp mikla bólstra í suður- og
austurátt. Það stóð í talsverðan
tíma og alltaf skyggði meira og
meira.
— Að því kom, að við fórum að
finna undarlega tilfinningu í húð-
inni, einhvers konar ertingu. Þá
var að byrja mjög smágert ösku-
fall, sennilega um klukkan þrjú.
Hálftíma seinna var alveg orðið
almyrkvað hjá okkur mátti heita.
Þó sá maður niður á Kjöl og mjög
undarlegt að sjá þar til fjalla í
glampandi sólskini lengi vel, en
við vorum sjálf í rökkrinu og síðan
niðamyrkri.
— Þegar svartast var lcomst
maður ekkert án þess að þreifa
fyrir sér. Bílljósin voru óspart
notuð þegar fólk var að taka niður
tjöld og sömuleiðis vasaljós. Það
rigndi yfir okkur ösku, sem settist
í hár og föt og hverja smugu,
þannig að menn reyndu að vera
sem mest inni í skálanum. Fljót-
lega var farið að hyggja að
brottför fólks. Við áttun von á 80
unglingum á leið til okkar, en
talstöðvarskilyrði voru afar slæm
eftir að þetta skall yfir, þannig að
það gekk illa að ná sambandi við
bílana. Fljótlega eftir að við náð-
um sambandi var ákveðið að snúa
þeim við.
— Við erum með 40 manna bíl
upp frá og við ákváðum að senda
hann af stað með fólk, sem verið
hafði hjá okkur um helgina. Á
föstudag kom liðlega 60 manna
hópur til okkar. Svo var fólk á
eigin bílum, sem bjargaði sér
sjálft. Þeir síðustu komu í bæinn
um klukkan 2 um nóttina, en
starfsfólkið varð eftir, 20—30
manns. Þegar ég fór úr Kerlingar-
fjöllum var enginn munur orðinn
á jökli og landi, allt svart. Vegir
voru góðir, en hins vegar fór að
rigna smágert regn meðan myrkr-
ið var hvað mest og þá var erfitt
að vera á ferð á bílum. Okkur
sýndist þetta vera 5—6 millimetra
öskufall um kvöldið. Þá var farið
að draga úr því og farið að birta.
— Þarna var staddur hópur 25
franskra ferðamanna, með ís-
lenzkum fararstjóra og ætlaði sá
hópur að vera nokkra daga um
kyrrt í Kerlingarfjöllum. Þessi
hópur var á leið upp á Snækoll
þegar vart varð við gosið. Mér var
sagt að þau hefðu heyrt undar-
legan þyt eða suð fyrir eyrum og
svo hefðu þau frétt eitthvað af
þessu og séð hvernig hárin risu
hvert á öðru vegna rafmagns-
hleðslu í loftinu, en ekki hræðslu.
Svo tóku þau sem snarast til
fótanna og hlupu beinustu leið
niður fjallið. Þau komu að skála,
sem er nálægt skíðabrekkunum og
fóru þar inn. Þegar okkur varð
hugsað til þessa fólks sendum við
bíl eftir hópnum og selfluttum þau
í 3 ferðum.
— Ég tel ekki að fólkið í
Kerlingarfjöllum hafi verið í
hættu í sjálfu sér, en þetta var
óhuggulegt og manni varð um
þetta. Við teljum ekki að mann-
virki séu í hættu eins og stendur.
Vindátt suð-
vestlæg í neðri
lögum, suð-
austlæg ofar
ÚTLIT er fyrir að vindátt á
Heklusvæðinu verði suðvestlæg i
neðri lögum. en í efri lögum verði
hún suðlæg og suðaustlæg, að því
er Knútur Knútsson veðurfræð-
ingur sagði í samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins i gær.
Öskufallshættu kvað Knútur
líklega verða mesta í Þjórsárdal
og í áttina til Gnúpverjahrepps, af
svæðum i byggð, en askan myndi
að öllum líkindum falla mest á
afrétt eins og áður, héldi öskugos
áfram. Knútur taldi ólíklegt að
aska bærist til höfuðborgarsvæð-
isins næstu daga.
Almannavarnarnefnd ríkisins
hefur varað fólk við því að vera á
ferð í nýfallinni ösku, enda geti
hún blásið upp og þá orðið illlíft í
öskubyl sem myndast gæti.
Fólkið starði
í átt til Heklu
ÉG VAR staddur á veginum Þetta mælti Sigurður Þor-
austan við Rauðalæk þegar ég leifsson ljósmyndari, sem tók
veitti athygli tveimur jeppabif- meðfylgjandi mynd skömmu eft-
reiðum sem voru stöðvaðar. ir að Heklugosið hófst. — Ég
Fólk stóð við jeppana. greini- flýtti mér að grípa myndavélina
lega útlendingar og starði i átt og setja í hana filmu. Ætli
til Heklu. Þá sá ég hvers kyns fyrsta myndin sé ekki tekin um
var. klukkan 13,25 sagði Sigurður.
Ljósm. Mbl. Kristján.
Gerður Guðjónsdóttir, Sigurjón Jónsson og sá yngri af strákun-
um heitir Sigurður Ellert og sá eldri Ævar.
Drunurnar héldu
fyrir þeim vöku
„VIÐ VORUM þarna í tjaldi ásamt tveimur sonum okkar
aðfaranótt sunnudagsins. Við urðum strax vör við einhverjar
drunur, þegar við ætluðum að fara að sofa um klukkan hálf
tólf. Okkur kom helst í hug að þetta væru drunur í bílum
Hreppamegin við Þjórsá en Sigurjón var alltaf í vafa þar sem
hljóðin virtust koma að austan, í áttina frá Heklu. Okkur datt
auðvitað ekki í hug að Hekla væri að byrja að gjósa en þessar
drunur urðu til þess að við sváfum ekkert alla nóttina,“ sagði
Gerður Guðjónsdóttir frá Selfossi en hún og maður hennar
Sigurjón Jónsson voru í tjaldi ásamt tveimur sonum sínum
Sigurði Ellert og Ævari í landi eyðijarðarinnar Yrja. nokkuð
fyrir innan Skarð á Landi aðfaranótt sunnudagsins.
„Við tókum tjaldið saman rétt
um klukkan hálf tólf um morg-
uninn og fórum þá í berjamó
þarna skammt frá eða inn á
Skarðsheiði. Allt í einu heyrðum
við drunur og tókum þá eftir að
þota var að fljúga yfir. Við
héldum að hljóðin væru frá
þotunni en í sömu svifum biður
Sigurjón strákana að koma með
myndavélina í hvelli og bendir
okkur á hvar Hekla sé að byrja
að gjósa. Þá varð mér litið á
klukkuna og hún var 13.25, þegar
við tókum fyrstu myndina. Ég
ætlaði ekki að trúa þessu en
okkur varð brátt ljóst hvernig
hafði staðið á drununum um
nóttina. Viðitókum líka eftir því
um morguninn að féð inn á
Yrjum var mjög ókyrrt og á
stöðugum þeytingi fram og
aftur. Auðvitað dettur manni
ekki í hug að setja þetta fyrir-
fram í samband við gos en eftir á
sér maður hversu dýrin eru
næm,“ sagði Gerður.
Sigurjón var með fyrstu
mönnum, sem sá gosið 1947 en er
ættaður frá Flagbjarnarholti í
Landmannahreppi. „Mér finnst
þetta mun meira gos heldur en
1947. Munur er þó sá að það er
miklu meiri eldur í byrjun goss-
ins en minni drunur og spreng-
ingar. Að öðru ieyti hagaði gosið
nú sér mjög líkt í byrjun og 1947
séð héðan neðan úr Landssveit-
inni,“ sagði Sigurjón.
Myndin sem Sigurjón tók skömmu eftir að gosið hófst eða
klukkan 13.25.