Morgunblaðið - 16.10.1980, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 1980
19
Jorge Luis Borges
Gunter Grass
Herbert (f. 1924), en líkelga þykja
þeir hálfgerðir unglingar í gráum
selskap hinna átján.
Gabriel García Márquez (f.
1928) er víst hálfgerður unglingur
þótt orðstír hans hafi borist víða.
En röðin mun áreiðanlega koma
að honum.
Við sem erum svo illa upplýst í
bókmenntum heimsins, m.a. vegna
þess að íslenskir bókaútgefendur
virðast hafa takmarkaðan áhuga á
bókmenntum, getum þó huggað
okkur við að tvær baekur eftir
García Márquez eru til á íslensku:
Hundrað ára einsemd (útg. Mál og
menning) og Liðsforingjanum best
aldrei bréf (útg. Almenna bókafé-
lagið), báðar í þýðingu Guðbergs
Bergssonar.
Cellotónleikar
Erling Blöndal Bengtson og verka Beethovens og vantaði
Anker Blyme héldu tónleika í mikið á að í flutningi hennar
Norræna húsinu um síðustu næðist sú reisn, sem þessu verki
helgi fyrir troðfullu húsi. Erling hæfir. Sónatan eftir Herman D.
Blöndal Bengtson er í miklu Koppel er á köflum skemmtilegt
dálæti hjá íslenskum tónleika- verk, einkum annar þátturinn
gestum og ekki trútt við að þeir (Chaonne) og þar áttu flytjendur
Tðnlist
eftir JÓN
ÁSGEIRSSON
N óbels ver ðlaun
Nóbelsverðlaun í bókmenntum
þótt þeir hafi getað orðað hugsan-
ir sínar um heimspeki og stjórn-
mál á sæmilegri ensku?
Við höldum áfram að spyrja:
Hvers vegna fékk ekki James
Joyce Nóbelsverðlaun eða Ezra
Pound? Og hve lengi á að ganga
framhjá Jorge Luis Borges fyrir
þá sök að hann er hægri sinnaður
í skoðunum?
Aðalritari sænsku akademíunn-
ar, rithöfundinn Lars Gyllensten,
mótmælir því eindregið að aka-
demían taki pólitískar eða land-
fræðilegar ákvarðanir. Engu að
síður er það ljóst að akademían
hefur oft látið mótast af slíkum
viðhorfum.
Menn bíða þess að akademían
velji konu sem Nóbelsverðlauna-
hafa. Doris Lessing er ofarlega í
huga margra. Einnig telja margir
að rithöfundur úr hópi svartra
manna eigi að hljóta Nóbelsverð-
laun fyrr en síðar. Góður fulltrúi
þeirra er Senghor.
Það var á margan hátt dirfska
þegar jafn ungur höfundur og
Alber Camus (f. 1913. d. 1960) fékk
verðlaunin 1957. Halldór Laxness
var heldur ekki neinn öldungur
1955. En nú hefur akademían
hafnað öðrum skáldum en göml-
um.
Meðal pólskra skálda sem eru
jafngildir fulltrúar pólskrar ljóð-
listar og Czeslaw Milosz eru Tade-
usz Rózewich (f. 1921) og Zbigniew
Erfitt er fyrir sænsku akademí-
una að velja Nóbelsverðlaunahafa
frá Norðurlöndum. Gripið hefur
verið til þess ráðs að leita ekki út
fyrir eiginn hóp sem drekkur að
staðaldri eðalvín úr kristalsglös-
um á gömlu Bellmankránni
Gullna friðinum í Gamla stan í
Stokkhólmi.
Eins og önnur bókmenntaverð-
laun hafa Nóbelsverðlaunin fyrst
og fremst gildi fyrir að vekja
athygli á bókum og höfundum.
Akvörðun sænsku akademíunnar
er þess jafnvel megnug að draga
úr pólitíska eyðimerkurrykinu.
Það er nokkurs virði.
En ekki kemur á óvart að
fjölmiðlar vilji að úthlutun verð-
launanna tengist pólitík.
vilji í raun og veru eigna sér
hann.
Heimsóknir hans til Islands
eru ávallt mikil hátíð fyrir
íslenska hljómleikagesti. Eftir
að hafa heyrt Anker Blyme leika
einleik nokkrum dögum fyrr, var
sýnt að ekki yrði jafnræði í
samleik hans og celló-snillings-
ins og ekki ólíklegt að tónleik-
arnir í heild gætu orðið nokkuð
hnökróttir.
A efnisskránni voru A-dúr
sónatan eftir Beethoven, sónata
eftir Herman Koppel og D-dúr
sónatan eftir Mendelssohn.
A-dúr sónatan er meðal fegurstu
gott samspil. Síðasti þátturinn
er kraftmikill en nokkuð laus í
formi. Síðasta verkið, D-dúr
sónatan eftir Mendelssohn, er
feikna erfið í flutningi, einkum
fyrir píanóið, enda var síðasti
þátturinn fluttur þannig, að
kalla mætti áhrifamikla sýni-
kennslu í því hvernig ekki á að
spila undir á pianó. Fyrir utan
það að spila allt of sterkt undir,
var allur undirleikurinn undar-
lega kæruleysislegur, tillitslítill,
svo að tónleikarnir náðu ekki því
risi, er annars hefði mátt eiga
von á hjá öðrum eins stórsnill-
ingi og Erling Blöndal Bengtson.

8 f EF ÞAÐ ER FRÉTT- NÆMT ÞÁ ER ÞAÐ í MORGUNBLAÐINU
Gabriel García Márquez
ur hann líka til að bera eins og
fleiri góðir þýðendur.
Það er ekki verið að gera
væntanlegum lesendum greiða
með að rekja fábreytilegan efnis-
þráð skáldsögunnar. En geta má
þess að liðsforinginn í sögunni
bíður eftir bréfi frá yfirvöldum
með eftirlaunum. Hann lifir í
algjörri eymd ásamt konu sinni og
einum hana og gefst ekki upp
þrátt fyrir hungur og sjúkdóma.
Einkasonur þeirra hjóna er látinn
þegar sagan hefst. Vonin er eink-
um fólgin í því að haninn muni
vinna til verðlauna í hanaslag.
Læknirinn kemst svo að orði:
„Evrópubúar halda að Suður-
Ekki bara yfir-
skegg, gítar og
skammbyssa
Gabriel García Márquez:
LIÐSFORINGJANUM BERST
ALDREI BRÉF.
Guðbergur Bergsson íslenskaði.
Almenna bókafélagið 1980.
Kólombíamaðurinn Gabriel
Bókmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
García Márquez, höfundur skáld-
sögunnar Hundrað ára einsemd,
heldur nú áfram innreið sinni í
hugskot íslenskra lesenda með
stuttri skáldsögu, eiginlega langri
smásögu sem nefnist Liðsforingj-
anum berst aldrei bréf. Skáldsög-
unni lauk García Márquez í París í
janúar 1957. Þýðandi er Guðberg-
ur Bergsson, en hann þýddi einnig
Hundrað ára einsemd. Guðbergur
er brokkgengur þýðandi séu mál-
vöndunarsjónarmið látin ráða, en
málfar hans oft skemmtilegt í
hrjúfleik sínum. Hugkvæmni hef-
Ameríka sé maður með yfirskegg,
gítar og skammbyssu, sagði lækn-
irinn og hló yfir dagblaðið. Þeir
skilja ekki okkar vandamál."
Gabriel García Márquez sýnir
okkur í Liðsforingjanum berst
aldrei bréf hve Suður-Ameríka er
langt frá Evrópu, ein og yfirgefin í
þjóðfélagslegu ranglæti sínu.
Hann gerir það með því að draga
upp mynd mannlegra örlaga. Liðs-
foringjanum berst aldrei bréf er ef
til vill fáránleg saga, jafnvel
mótuð af þeim súrrealisma sem
setur svo mikinn svip á bókmennt-
ir Suður-Ameríku, og er líklega
hvergi eðlilegri. Samt geta persón-
urnar, liðsforinginn, kona hans,
læknirinn, herra Sabas og fleiri
verið úr hvaða þorpi sem er.
Menn geta túlkað sögur Gabriel
García Márquez á ýmsa vegu. í
mínum augum er hann fyrst og
fremst sagnamaðurinn sem nýtur
þess að segja frá og gleymir ekki
nauðsynlegum ýkjum til að halda
lesandanum föngnum.
En frásagnarlist hans er af öðru
tagi en við eigum að venjast.

TUDOR rafgeymar
fá hæstu einkunn tæknitímaritanna.
Komiö og fáiö ókeypis eintak af niöurstööum
óháöra rannsóknarstofnana.
Rafgeymar eru ekki allir eins.
★ Tudor — já þessir meö 9 líf.
★ Tudor rafgeymar í allar geröir farartækja.
★ Tudor rafgeymar eru á hagkvæmu verði.
★ ísetning á staönum.
Skipholt 35. — Sími: 37033