Morgunblaðið - 12.03.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MARZ 1981
JWnripj Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
y''
Utfærsla orku-
landhelginnar
Vel heppnuð fjöldaheimsókn úr Húnaþingi til Alþingis og
orkuráðherra með áskorunarplögg um Blönduvirkjun, sem
nokkuð á fjórða þúsund manns skrifuðu undir, sýnir ljóslega að
samstaða er að styrkjast nyrðra um þessa framkvæmd. Þessi
samstaða segir til sín um Norðurland allt, enda Blanda sá
virkjunarkostur á Norðurlandi, sem lengst er kominn í rannsókn,
og hlýtur að teljast fýsilegur, bæði af öryggis- og hagkvæmni-
ástæðum. Hinsvegar hefur sundrung heima í héraði, jafnvel í
hópi forystumanna kjördæmisins, dregið úr áhuga á þessum
virkjunarkosti, enda skammt að minnast svokallaðrar Laxár-
deilu. Urtölumenn um Blönduvirkjun virðast nú hafa orðið
algjörlega undir heima fyrir og þá gæti orðið skammt í sættir um
framkvæmdatilhögun.
Framundan virðist engu að síður hörð rimma milli landshluta
um, hver framkvæmdaröð skuli vera á þeim virkjunarkostum,
sem mest hafa verið rannsakaðir: Sultartangavirkjun, Blöndu-
virkjun og Fljótsdalsvirkjun. Þessi rimma hefur sótt í sig veðrið
vegna þess að orkuráðherra, Hjörleifur Guttormsson, hefur
bráðum í tvö og hálft ár setið á öllum virkjunarkostum án
ákvörðunar, þrátt fyrir það ástand í orkumálum þjóðarinnar, sem
við blasir og komið hefur fram í rafmagnsleysi heilla landsvæða,
rafmagnsskömmtun og framleiðsluminnkun stóriðjufyrirtækja.
Morgunblaðið hefur hinsvegar haldið því fram að ljúka þurfi
þessum þremur virkjunum öllum innan næstu .12 ára, jafnvel
innan næstu 8 ára, sem hægt er með því að auka þann
framkvæmdahraða, sem verið hefur í orkuframkvæmdum okkar
sl. 15 ár, um 50%. Forsenda þess að slíkt takist er að finna megi
hagkvæman stóriðjukost, til að nýta góðan hluta af orkuaukning-
unni. í því efni hefur blaðið bent á þrjá möguleika: stækkun
álversins í Straumsvík, stækkun járnblendiverksmiðjunnar á
Grundartanga og byggingu nýrrar álbræðslu í tengslum við
Fljótsdalsvirkjun.
Þessum málum hefur hinsvegar verið lítið sem ekkert sinnt í
ráðherratíð Hjörleifs Guttormssonar. Hann virðist stefna að því
að ekki verði fullbyggt nema eitt stórt orkuver á næsta áratug og
hefur í engu sinnt þeim stóriðjukostum, sem eru forsenda þess að
ljúka þessum þremur virkjunum á næstu 8 til 12 árum. Mun meiri
hraði í orkuframkvæmdum þjóðarinnar, eða með öðrum orðum
útfærsla raforkulandhelgi okkar, samhliða stóraukinni verð-
mætasköpun í þjóðarbúskap okkar, m.a. með orkufrekum iðnaði,
virðist þó forsenda hvorutveggja: að tryggja atvinnuöryggi
vaxandi þjóðar og tryggja sambærileg lífskjör hér á landi og í
nágrannalöndum. Slík markmið nást ekki meðan afturhaldsmenn
á borð við núverandi orkuráðherra standa á öllum tiltækum
bremsum í sókn þjóðarinnar til betri lífskjara. Þessi ríkisstjórn
getur orðið þjóðinni dýr fyrir margra hluta sakir, en enginn vafi
er á því að þröngsýni hennar í orkumálum vegur þyngst á
vogarskál þess sem rýrt getur lífskjör almennings á komandi
árum.
Þessi mikilvægi málaflokkur hefur nú svo lengi legið í láginni
að Alþingi verður að taka af skarið. Heimsókn norðanmanna
sýnir að langlundargeð þjóðarinnar er á þrotum. Hún vill að
forystumenn hennar vakni upp af vetrarsvefni í orkumálum og
ýti undir grósku í þjóðarbúskapnum, nýti þær auðlindir, sem
forsjónin hefur lagt okkur upp í hendur til framfærslu og
farsældar. Sultartangavirkjun er fullbúin til framkvæmda. Þar
má hefjast handa strax. Ekkert mælir heldur gegn því að ráðast í
Blönduvirkjun þegar og samkomulag næst um þá framkvæmd.
Samtímis á að hefja tafarlausa könnun á heppilegum stóriðju-
kosti, sem virðist forsenda Fljótsdalsvirkjunar.
Gert er ráð fyrir að um þrjátíu þúsund ný atvinnutækifæri
þurfi að verða til hér á landi á tveimur næstu áratugum.
Stofnstærð helztu nytjafiska okkar og markaðsaðstæður búvöru,
samhliða ört vaxandi tæknivæðingu í þessum hefðbundnu
atvinnugreinum, benda ekki til þess, að þær muni rúma stóran
hluta af þessum nýju atvinnutækifærum, þó áfram verði
hornsteinar í íslenzkum þjóðarbúskap. Miðað við þróun síðustu
áratuga taka þjónustustörf efalítið við stærstum hlutanum. Iðja
og iðnaður eru þó talin þurfa að mæta atvinnuþörf a.m.k. 6000
manns á þessu tímabili, auk þess sem stýra verður hæfilegum
hluta vinnuaflsaukningar að útflutningsframleiðslu, því verð-
mætasköpunin ber jú hverju sinni uppi lífskjör þjóðarinnar. Ef
ekki verður horfið af braut þröngsýni þeirrar í orkumálum, sem
nú ræður ríkjum í iðnaðarráðuneytinu, getum við engan veginn
haldið í við nágrannaþjóðir um almenn lífskjör. Þá er verið að
múrnegla til langrar framtíðar verri hag íslendinga en annarra
menningarþjóða. Við megum ekki láta þá framtíðardrauma, sem
í okkar hendi sjálfra er að láta rætast, hrekjast upp í
Hjörleifshöfða úrtölu og aðgerðarleysis. Þessvegna verður
Alþingi að taka af skarið gagnvart orkuráðherranum, því fyrr,
því betra.
Gisli á Jóni Finnssyni:
„Vonast til að verða
kominn út eftir viku“
„ÞEIR ERU röskir í Héðni og
ég vonast því til að verða
kominn út aftur eftir næstu
viku,“ sagði Gísli Jóhannes-
son, skipstjóri á Jóni Finns-
syni RE 506. Skipið tók niðri
skammt fyrir sunnan Garð-
skagaflös á fimmtudagskvöld í
síðustu viku á leið inn til
Njarðvíkur. Bergþór KE 5 tók
Jón Finnsson í tog hálftíma
eftir að óhappið varð, en síðan
tók Boði KE 132 við og dró Jón
Finnsson inn til Reykjavíkur.
Sjópróf verða haldin í máli
þessu eftir viku.
Gísli sagði að hæll og stýris-
stammi hefðu eyðilagst við
höggið og skrúfublöð hefðu
bognað. Hann sagði, að gert
yrði við þessi stykki til bráða-
birgða, en síðan færi fullnað-
arviðgerð fram að vertíð lok-
inni. Jón Finnsson var að koma
frá því að leggja netin þegar
óhappið varð, en annars hefur
skipið verið á loðnuveiðum.
Starfsmenn i Vélsmiðjunni
Héðni skoða skrúfublöðin.
(Ljósm. Kristján)
Kolmunnaveiðarnar síðustu 4 árin:
Aíli að meðaltali tæp 50 tonn
á dag — olíueyðslan 6 tonn
MEÐALAFLI þeirra skipa, sem
voru á kolmunnaveiðum árin
1977—1980, var 48,1 tonn á skip á
úthaldsdag að meðaltali. Hins
vegar má áætla að þessi skip fari
með 6 tonn af gasoiiu á hvern
úthaldsdag á koimunnaveiðunum.
Ef yfirvofandi hækkun á gasolíu
er tekin inn i dæmið má áætla, að
olíukostnaður á mánuði verði 460
þúsund krónur eða sem svarar til
46 milljóna gkróna.
Þessar upplýsingar fékk Morg-
unblaðið hjá Ágústi Einarssyni hjá
LÍÚ. Útreikningurinn er byggður á
tölum, sem miðast við átta stór
loðnuskip er hug hafa á kolmunna-
veiðum næsta sumar. Það eru
Eldborg, Sigurður, Óli Óskars, Júp-
iter, Víkingur, Grindvíkingur, Jón
Kjartansson og Börkur. Árið 1977
var meðalafli íslenzkra kolmunna-
skipa 54,8 tonn á úthaldsdag, 62,9
tonn árið 1978, 48,4 tonn árið 1979
og í fyrra gengu veiðarnar mjög
illa, en þá var meðalaflinn á
úthaldsdag 26,1 tonn. Meðaltal
þessara fjögurra ára eru því 48,1
tonn á úthaldsdag.
Ágúst Einarsson sagði, að þessi
skip væru mjög dýr í rekstri, mikið
hefði verið fjárfest i þeim og þau
væru búin stærri vélum en loðnu-
skipin almennt, en það er einmitt
forsenda fyrir kolmunnaveiðunum.
Olíukostnaðurinn er langstærsti
kostnaðarliðurinn á þessum veið-
um og því áttu útgerðarmenn
þessara skipa fund með sjávarút-
vegsráðherra í síðustu viku. Þar
var lögð rík áherzla á, að þessi skip
fengju aðstoð við hinn mikla olíu-
kostnað svo hægt væri að gera
úrslitaátak í þessum kolmunna-
veiðum hér við land. Hann sagði,
að sjávarútvegsráðherra hefði sýnt
áhuga á máli þessu og væri nú með
það til athugunar, en það réðist af
aðstoð stjórnvalda hvort af þessum
veiðum gæti orðið. Verkefni fyrr-
nefndra skipa eru nú mjög tak-
mörkuð vegna samdráttar í loðnu-
veiðum.
Þá ræddi Morgunblaðið við
Björn Dagbjartsson, forstjóra
Rannsóknastofnunar fiskiðnaðar-
ins, en í viðtali við Mbl. á miðviku-
dag í síðustu viku sagði Ólafur
Gunnarsson, framkvæmdastjóri á
Neskaupstað, að undanfarin ár
hefði miklu verið varið til vinnslu-
tilrauna í landi, en nú þyrfti að
fara að huga að veiðunum. Björn
sagði, að á undanförnum 5 árum
hefði samtals, með erlendum
styrkjum, 2,75 milljónum nýkróna
verið varið til vinnslutilrauna í
landi. Á sama tíma hefðu 12,2
milljónir farið til veiði- og veiðar-
færatilrauna og er leiga á skipum
langstærsti kostnaðarliðurinn í
þeim þætti þessara tilrauna.
„Mér finnst gleðilegt, að Ólafur
skuli tala um að þennan fisk þurfi
að veiða, en þeir peningar, sem
veitt hefur verið í vinnslutilraunir í
landi, duga ekki til að gera stór-
átak í kolmunnaveiðunum. Það sem
við ólafur er sennilega að tala um
og við báðir, eru auknar fjárveit-
ingar í þessu skyni og í því þarf að
gera átak,“ sagði Björn Dag-
bjartsson.
Sjómenn óánægðir
með stöðvun frétta-
sendinga með morsi
„MIKIL óánægja rikir nú meðal
sjómanna eftir að Rikisútvarpið
hefur hætt fréttaútsendingum á
morsi, en sendir i stað þess út á
stuttbylgju, sem sjómenn heyra
ekki nema með höppum og glöpp-
um og hafa sjómenn talsvert kvart-
Sá heppni hlýtur
Suzuki að launum
STÓRBINGÓ Liopsklúbbsins Æg-
is verður í Sigtúni í kvöld og hefst
það klukkan 20.30. Aðalvinningur-
inn er Suzukibifreið frá Sveini
Egilssyni, en allur ágóði rennur til
Barnaheimilisins Sólheima í
Grímsnesi.
að vegna þessa máls við þingmei
svo og hagsmunafélög sín.“ sai
Pétur Sigurðsson alþingismað
er Mbl. spurði hann um málið.
„Það hefur verið sagt, að þetta
gert til sparnaðar í rekstri útvar
ins, en ef jafn ódýr þjónusta og þe
ríður baggamuninn hvað vari
rekstrarafkomu stofnunarinnar,
má guð hjálpa henni. Þessi útsei
ing tók einn loftskeytamann tæp
stundarfjórðung, öll tæki og aðsta
er til, svo þetta verður að telj:
einkennileg ráðstöfun. Hún bitr
hvað mest á farmönnum, sem stur
um eru mánuðum saman að heim
og fá ekki fréttir nema endrum
eins. Því finnst mér sjálfsagt,
þessi þjónusta verði tekin upp
nýju,“ sagði Pétur Sigurðsson.