Morgunblaðið - 21.06.1981, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JÚNÍ 1981
Niðurtalmngin
fyrst og fremst á fylgi
stjórnarinnar
- segir Ólafur G. Einarsson, for-
maður þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins í viðtali um störf þingsins
„Sjálfstæðisflokkurinn þarf að leysa sín mál
og í því efni þarf hann ekki á leiðarvísi frá
Alþýðubandalaginu eða Þjóðviljanum að
halda, sem virðast hafa upp á vasann „for-
skrift* að því hvern veg Sjálfstæðisflokkurinn
eigi að skipa málum sínum. Neitunarvald
Alþýðubandalagsins nær ekki inn á landsfund
Sjálfstæðisflokksins.“
Húsið Vonarstræti 12 á langa
sögu að baki; byggt 1908 af Skúla
Thoroddsen. Þetta var ekki einasta
vandað hús á þeirri tíð heldur voru
þá þegar settar í það rafleiðslur, þó
rafmafjn kæmi ekki inn í reykvíska
sögu fyrr en nokkru síðar. Það var
og sett í það miðstöðvarkerfi sem
ekki var tízka á fyrsta tug aldarinn-
ar í höfuðstaðnum. Enn gegnir
þetta hús hlutverki í sögu lands og
borgar. Þar hafa formenn þing-
flokka skrifstofuaðstöðu, ásamt
einstökum þingmönnum, en þing-
menn hafa slíka aðstöðu í þremur
húsum að auki, Vonarstræti 8,
Skjaldbreið og Þórshamri.
Blaðamaður Mbl. lagði leið sína í
þetta hús á dögunum til að ganga í
skrokk á Ólafi G. Einarssyni, for-
manni þingflokks sjálfstæð-
ismanna, í tilefni þess að lokið er
103. löggjafarþingi þjóðarinnar.
Ólafur hefur komið sér fyrir á
annarri hæð hússins, þar sem
Albert Guðmundsson rak einu sinni
heildverzlun, í tveimur herbergjum,
dæmigerðri skrifstofu í öðru en
rabbaðstöðu í hinu. I hinu síðara
herberginu er fyrirferðarmikið leð-
ursófasett af fornri gerð, sem
prýddi fyrrum heimili þingmanns-
ins, þar áður heimili foreldra hans,
frú Ólafar ísaksdóttur og Einars
Kristjánssonar (sem bjuggu langan
aldur í Siglufirði og síðar á Akur-
eyri) og enn fyrrum heimili Sören
Soos, verksmiðjueiganda í Siglu-
firði, eins af frumherjum síldariðn-
aðar hér á landi. Sennilega er það
litlu yngra en húsið við Tjörnina,
sem hýsir það nú, ásamt oddvitum
íslenzku þingflokkanna.
— Fyrst er ólafur G. Einarsson
inntur eftir starfsemi þingflokks-
ins á iiðnu löggjafarþingi.
Starf þingflokksins er alltaf mik-
ið en hefur sjaldan verið meira en á
sl. vetri, sagði Ólafur, enda undir-
búningur og umræður um fjölþætt
þingmál ærið tímafrek. Með þing-
flokknum störfuðu ýmsir sérfræð-
ingar, sem hann kallar til í hinum
veigameiri málum, eins og t.d.
efnahagsmálum og orkumálum,
ásamt 12 málefnanefndum, sem
sinna ákveðnum málaflokkum. I
hverri slíkri nefnd sitja a.m.k. 2
þingmenn, ásamt mönnum sem
miðstjórn flokksins velur, og eru
annað tveggja sérhæfðir á viðkom-
andi sviði eða tengjast því í gegnum
starfsvettvang sinn í þjóðlífinu.
Þessar málefnanefndir eiga að vera
tenging þingflokksins annarsvegar
við sérþekkingu og hinsvegar við
starfandi aðila (starfsreynslu) á
hinum ýmsu sviðum atvinnu-,
menningar- og félagslífs þjóðarinn-
ar. Stefnumörkun landsfunda er
síðan bakgrunnur og undirstaða
starfsins.
Þingflokkurinn heldur tvo reglu-
lega fundi í viku hverri meðan þing
starfar og þegar þörf krefur utan
þess tíma. Allir þingmenn flokks-
ins, hvort heldur þeir eru í stjórn-
arliði eða stjórnarandstöðu hafa
rétt til að sitja þessa fundi, þó
stjórnarsinnar hafi ekki nýtt þann
rétt til fulls. Aö auki halda þing-
menn flokksins í stjórnarandstöðu
sérfundi til að samræma störf sín
og afstöðu til mála.
Einstakir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins eða þingflokkurinn í heild
stóðu að rúmlega eitthundrað þing-
málum á liðnu þingi, frumvörpum,
tillögum til þingsályktunar og
fyrirspurnum, auk allt að 30 þing-
málum, sem einstakir þingmenn
flokksins stóðu að ásamt þing-
mönnum úr öðrum flokkum.
— Hvað af þessum málum ber
hæst i þínum huga?
Þingflokkurinn lagði mikla vinnu
í fjögur þingmál varðandi nýjar
virkjanir og orkunýtingu. Flutt
vóru þrjú frumvörp um þetta efni,
frumvarp um skipulag orkumála,
ásamt hliðarfrumvarpi um jarðbor-
anir ríkisins, og frumvarps um ný
orkuver. Síðasta frumvarpið fól í
sér heimild til virkjunar Jökulsár í
Fljótsdal, 330 MW, þegar gengið
hefði verið frá orkunýtingu frá
slíkri virkjun; virkjun Blöndu, 180
MW, þegar samstaða hefði náðst
um þaö mál heima í héraði; virkjun
Þjórsár við Sultartanga, 130 MW,
og stækkun Hrauneyjafossvirkjun-
ar allt að 170 MW. Stefnt skyldi að
því, samkvæmt frumvarpinu, að
Ijúka þessum virkjunum öllum á 10
árum, enda skilyrtum ákvæðum
fullnægt.
Samhliða þessum frumvörpum
flutti þingflokkurinn tillögu til
þingsályktunar um stefnumörkun í
stóriðjumálum, enda orkunýting af
því tagi forsenda arðsemi svo
stórra virkjunarkosta, atvinnuör-
yggis, aukinna þjóðartekna og
bættra lífskjara á næstu áratugum.
Þessi tillaga var síðan felld saman
við hliðstæða tillögu frá Alþýðu-
flokki. Stjórnarliðar treystu sér
hvorki til að samþykkja þessa
sameiginlegu tillögu né fella, en
vísuðu henni til ríkisstjórnarinnar,
þar sem Alþýðubandalagið er
stefnuviti í þessum málaflokki!
Þingflokkurinn lagði og fram vel
undirbúna tillögu um fram-
kvæmdaáætlun í varanlegri vega-
gerð, fjármögnun og áfangaröðun
framkvæmda. Fjárveitinganefnd
Sameinaðs þings tók flest megin-
atriði þessarar tillögu, auk atriða
úr tillögu frá samgönguráðherra,
og felldi í eina, sem Alþingi sam-
þykkti. Verður ekki annað sagt en
að sjálfstæðismenn megi vel við
una áhrif sín á þessa stefnumörkun,
eins og vígstaðan á þingi er nú, þó
þeir hefðu gjarnan kosið enn
beinskeyttari stefnumörkun.
Þá má enn nefna tillögu til
þingsályktunar um stefnumörkun í
landbúnaði, sem mikil vinna var
lögð í, þó ekki næði hún fram að
ganga. Varðandi það mál og fjöl-
mörg önnur, sem mikil vinna var
lögð í, án þess að aöstaða væri til að
þoka þeim áfram, er rétt að taka
fram, að þessi vinna og undirbún-
ingur kemur að gagni síðar. Jörð
var plægð og sáð til uppskeru, sem
bíður síns tíma.
— Hver vóru helztu ágreinings-
efnin milli stjórnar og stjórnar-
andstöðu?
Þar er af mörgu að taka. Ágrein-
ingurinn var mikill í efnahagsmál-
um, ríkisfjármálum, einkum
skattamálum, í virkjunar- og
stóriðjumálum, í verðlagsmálum, í
félagsmálum, einkum húsnæðis-
málum, að ekki sé minnzt á öryggis-
og varnarmál með neitunarvald
Alþýðubandalagsins í bakgrunni.
I skattamálum var það mörkuð
stefna flokksins að færa skattbyrði
fólks og fyrirtækja til þess hlutfalls
af þjóðartekjum sem hún var 1977 á
síðasta heila ári ríkisstjórnar Geirs
Hallgrímssonar, en síðan hafa
margir skattabaggar verið hnýttir
á klakk atvinnuveganna og heimil-
anna í landinu. Þingmenn flokksins
í stjórnarandstöðu lögðu áherzlu á
það kosningaloforð að fella niður
alla vinstri-stjórnarskatta frá 1978,
en þeir hafa nú verið framlengdir
allir með tölu og nýjum bætt við. Á
þessum vettvangi tókst þó að
hrinda nýrri aðför skattaráðherra
Alþýðubandalagsins að atvinnuveg-
unum með því að fella fyrningar-
skerðingu út úr nýju skattafrum-
varpi hans.
í verðlagsmálum var lögð áherzla
á framkvæmd laga, sem Framsókn-
arflokkur og Sjálfstæðisflokkur
stóðu að 1978 (frjáls verðlagning
þar sem samkeppni er næg) en
Alþýðubandalagið, sem víða ræður
ferð þessa dagana, fékk frestað
framkvæmd á. Minnihlutaflokkur á
þingi hefur í þessu efni, sem ýmsum
öðrum, tryggt sér valdaaðstöðu
langt umfram ítök sín með þjóð-
inni. Þannig hefur og sú stefna
Sjálfstæðisflokksins að tryggja sem
flestum einstaklingum möguleika á
að komast yfir eigið húsnæði, til
samræmis við kjörorðið eign handa
öllum, beðið verulegt skipbrot í tíð
núverandi ríkisstjórnar.
— Hver er staða rikisstjórnar-
innar að þinu mati og hvað tekur
við ef hún rúllar?
Ríkisstjórnin hafði mikinn byr í
upphafi, ef marka má skoðana-
kannanir, byr, sem hélzt ótrúlega
lengi. Jafn ljóst er nú, ef marka má
þessar sömu kannanir, að fylgi
hennar fer jafnt og þétt þverrandi.
Og það er sannfæring mín að hin
eina og sanna niðurtalning verði
fyrst og fremst á fylgi stjórnarinn-
ar.
Mér virðist ríkisstjórnin einkum
hanga saman á því bandi sem ofið
er úr því að láta stefnumörkun
samstarfsaðilanna lönd og leið;
mottóið sé það eitt að sitja áfram,
hvað sem tautar og raular.
Hvort heldur sem litið er til
stefnumörkunar Alþýðubandalags í
kjaramálum eða öryggismálum er
ljóst, að það breytir á báðum
sviðum þvert á orð sín.
Framsóknarflokkurinn setti fram
ákveðna stefnu í efnahagsmálum,
sem veiddi vel á atkvæðamiðum.
Hvort sem sú stefna er rétt eða
röng, sem deilt er um, er hitt þó
óumdeilanlegt, að hún er síður en
svo sú stefna, sem nú er í fram-
kvæmd á stjórnarheimilinu.
Og víst er, að það er ekki í segl
skattastefnu Sjálfstæðisflokksins,
né stefnu hans í öðrum málaflokk-
um, sem ráðherrar í núverandi
ríkisstjórn blása á líðandi stund.
Neitunarvald Alþýðubandalagsins
og veiting forstjórastöðu í
Brunabótafélagi tslands, fram hjá
eigendum þess og gegn vilja þeirra,
eru kennileiti þar um.
Eftir því sem lengra líður á
kjörtímabilið verður erfiðara að
mynda nýja ríkisstjórn, þegar og ef
þessi gefst upp. En stjórnir koma
og fara í þjóðarsögunni. Ég tei
engan veginn útilokað að önnur
stjórnarmyndun geti tekizt, enda
hvorki áhugi hjá þingflokkum né
almenningi að ganga nú til kosn-
inga.
Ég hygg þó að ekki sé rétt að ég
fari í þessu viðtali, sem formaður
þingflokks sjálfstæðismanna, að
útiloka nokkurn kost né raða
stjórnarmyndunarmöguleikum í
líkindaröð. Ég get þó endurtekið að
ég tel völd Alþýðubandalagsins í
núverandi ríkisstjórn allt of mikil;
ef Sjálfstæðisflokkurinn á að vinna
með Alþýðubandalagi, þann veg að
viðunandi styrkleikahlutfalla sé
gætt, þarf flokkurinn í heild til að
koma, og auk þess geðfelldari
stjórnarstefna, en ekki áhrifalítið
brotabrot.
Viðreisnarstjórn, sem gafst vel á
sjöunda áratugnum, hefur ekki
þingmeirihluta án kosninga, en það
stjórnarmunstur á efalítið fylgi
með þjóðinni.
— Stjórnarskrármálið, jafn-
vægi atkvæða. hvar eru þau mál á
vegi stödd?
Mér þykir vænt um þessa spurn-
ingu. Stjórnarskrármálið var eitt
meginmálið í starfi þingflokksins
og fulltrúa, sem kjörnir voru á
flokksráðsfundi á liðnum vetri. í
því efni hefur þingflokkurinn geng-
ið frá stefnumótun. Hún felst í
þremur meginpunktum: að tryggja
jafnræði milli stjórnmálaflokka, að
jafna vægi atkvæða milli kjördæma
og skapa kjósendum kost á per-
sónulegri kosningu en nú er. Þing-
flokkurinn kaus þrjá menn úr
sínum hópi til að taka upp viðræður
við aðra þingflokka, enda hér á ferð
mál, sem tryggja þarf sem breið-
asta samstöðu um. I stefnumótun
þingflokksins eru einmenningskjör-
dæmi viðruð, sem þó er ekki líklegt
að samstaða náist um, en samtímis
aðrar leiðir, m.a. til að rétta hlut
Reykjavíkur- og Reykjaneskjör-
dæma.
— Hver er staða Sjálfstæðis-
flokksins nú er dregur að lands-
fundi, sem fer með aðsta vald i
málefnum hans?
Málefnaleg staða flokksins er
mjög sterk, eins og skoðanakannan-
ir tveggja dagblaða nú nýverið eru
að niðurstöðum samdóma um. Ljóst
er að höfuðandstæðingum flokksins
á þjóðmálasviði hefur ekki tekizt
það ætlunarverk sitt að eyða fram-
tíðaráhrifum hans með því að reka
fleyg í flokkinn um núverandi
stjórnarsamstarf. Það er ennfrem-
ur ljóst að hinn almenni sjálfstæð-
ismaður, sem starf og framtíð
flokksins byggist á, setur málefni
ofar persónum.
Þrátt fyrir þessa staðreynd þarf
Sjálfstæðisflokkurinn að leysa sín
mál og í því efni þarf hann ekki á
leiðarvísi frá Alþýðubandalaginu
eða Þjóðviljanum að halda, sem
virðast hafa upp á vasann „for-
skrift" að því, hvern veg Sjálfstæð-
isflokkurinn eigi að skipa málum
sínum. Neitunarvald Alþýðuband-
alagsins nær ekki inn á landsfund
Sjálfstæðisflokksins! Landsfundur,
sem yfir 1000 flokksmenn hvar-
vetna að af landinu sitja, mótar nú
sem fyrr stefnu flokksins til næstu
framtíðar og velur honum forystu.
Það er geysilega mikilvægt að
landsfundurinn nái samstöðu í'
þessu efni — og það meginmarkmið
mun verða leiðarljós allra þeirra,
sem kjósa að samstilltur og sterkur
Sjálfstæðisflokkur verði áfram
brjóstvörn borgaralegra viðhorfa
og þegnréttinda í landinu.
Skiptar skoðanir í dægurmálum
eiga rétt á sér í jafn víðfeðmum
flokki og Sjálfstæðisflokkurinn er,
en á örlagastundu, sem kann að
hafa áhrif á langa framtíð þessarar
þjóðar, verða það flokksmenn sjálf-
ir, ekki pólitískir andstæðingar,
sem ráða ferðinni. Þá er það
grundvallarstefnan og samstaðan
um hana sem skipta máli. Þetta er
það sem er mér efst í huga, er ég
horfi fram til landsfundar og fram-
tíðar Sjálfstæðisflokksins. — sf