Morgunblaðið - 11.08.1981, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 1981

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 80 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Ellilaunin
og gamla fólkið
Gamalt fólk er nægjusamt og lætur sér nægja lítið. Þetta
hefur margoft komið fram, m.a. í viðtölum hér í
Morgunblaðinu. Þegar aldrað fólk hefur orð á því, að ellilaunin
hrökkvi ekki fyrir nauðsynjum er það vísbending um, að úrbóta
sé j)örf.
I viðtölum í Morgunblaðinu sl. sunnudag við nokkra úr hópi
aldraðra, kom fram hjá sumum þeirra, sem við var rætt, að
ellilaunin dygðu ekki. Þannig sagði aldraður maður á níræðis-
aldri: „Það sem er hvað verst hjá gamla fólkinu eru
peningavandræðin. Maður þarf að borga húsaleigu, og ýmislegt,
s.s. síma, rafmagn o.fl. Við höfum sótt um húsnæði hjá
félagsmálastofnuninni, en aldrei fengið svar.“
Öldruð kona á tíræðisaldri segir: „Annars er margt sem bæta
mætti fyrir okkur gamla fólkið. Ellilaunin eru t.d. tekin upp í
elliheimiliskostnaðinn og þá er lítið eftir. Þetta mætti gjarnan
lagfæra, svo gamla fólkið gæti veitt sér eitthvað."
Aldraður maður á áttræðisaldri segir: „Það er erfitt að láta
ellilífeyrinn duga fyrir húsaleigu, sem er 1300 krónur, hita,
rafmagni, bílnum, mat og svo t.d. ef þú ætlar að þvo í
þvottavélinni niðri þarftu að borga auka fyrir það. Já, það fylgir
margt ellinni."
Öldruð kona á níræðisaldri segir: „Það þyrfti sko miklu að
breyta í þessu þjóðfélagi, ef gamla fólkið ætti að hafa það
sómasamlegt. Nú orðið geta börnin ekki einu sinni hýst foreldra
sína. Það er þó meira en ég get sagt. Það þyrfti einnig að minnka
kynslóðabilið, sem er orðið svo mikið núna og svo væri ekki úr
vegi, að gamla fólkið fengi aðeins hærri lífeyri."
Þessar tilvitnanir sýna, svo ekki verður um villzt, að margt
gamalt fólk á í erfiðleikum með að komast af. Þjóðfélag okkar
hefur ekki efni á því að búa þannig að gömlu fólki að það þurfi
að hafa fjárhagsáhyggjur í ellinni. I þessum efnum er umbóta
þörf.
Sérsköttun hjóna
Nokkur reynsla er að komast á hið nýja skattakerfi, sem lagt
var á eftir í fyrsta sinn á sl. ári. Eins og gengur hafa ýmsir
gallar komið fram á þessu kerfi, þegar til framkvæmdarinnar
kom, og var raunar ekki við öðru að búast. Dr. Pétur H. Blöndal,
stærðfræðingur, vekur athygli á einum þætti skattakerfisins í
grein í Morgunblaðinu sl. laugardag, sem ástæða er til að fjalla
um.
Pétur H. Blöndal sýnir fram á, hvernig sérsköttun hjóna getur
komið út í skattlagningu. Hann tekur annars vegar hjón, sem
eiga fjögur börn og hins vegar barnlaus hjón. í fyrra tilvikinu
vinnur eiginmaðurinn úti en konan er heima. Eiginmaðurinn
vinnur myrkranna á milli til þess að framfleyta svo fjölmennri
fjölskyldu og hefur þar af leiðandi miklar tekjur og fær að
sjálfsögðu barnabætur, sem koma til frádráttar. I síðara
tilvikinu vinna bæði hjónin úti og hafa sameiginlega jafnmiklar
tekjur og eiginmaðurinn í fyrra tilvikinu. Skattakerfið er hins
vegar þannig úr garði gert, að fjölskyldufaðirinn með fjögur
börn, sem vinnur einn fyrir jafnmiklum tekjur og barnlausu
hjónin sameiginlega, borgar ívið hærri skatta af sínum tekjum
þrátt fyrir barnabótafrádrátt.
Um þetta dæmi segir Pétur H. Blöndal í grein sinni: „Ég tel af
og frá, að sérsköttun sé meira jafnrétti en samsköttun. Þeir, sem
þekkja til hjónabanda, vita, að í yfir 99% hjónabanda nota
hjónin sameiginlegan sjóð. Bóndinn er ekki að borga konu sinni
fyrir kvöldkaffið og hún gefur ekki út skuldaviðurkenningu fyrir
heimilispeningunum. Tekjur heimilisins eru til sameiginlegrar
ráðstöfunar og þó að skoðanir hjóna séu kannski stundum
skiptar um þessa ráðstöfun er fráleitt að merkja peningana sem
„hans" eða „hennar" eins og gert er með núverandi skattakerfi."
Þessar ábendingar Péturs H. Blöndals eru þess virði, að þeim
sé gaumur gefinn í þeim umræðum um skattamál, sem vafalaust
mun fara fram í kjölfar skattaálagningarinnar nú.
Skattahalinn _
og gamla f ólkið
eftir Svein Ólafsson,
Silfurtúni
Ritstjórnargreinin í Morgun-
blaöinu í dag um skattaáþjánina
sem eltir gamla fólkið þegar það
verður lögum samkvæmt að
leggja niður sín venjubundnu
ævistörf, voru sannarlega orð í
tíma töluð. — Það er nánast
hraksmánarlegt að skylda fólk
til að leggja niður þau störf sem
aflað hafa því lífsviðurværis og
setja það á svo lág laun að varla
dugir fyrir lágmarksþörfum, en
láta svo vandamál sem af þessu
leiða og á þessu fólki bitna vera
algjörlega óleyst eins og skatt-
byrðina frá fyrra ári — og þjaka
það með þeim hætti svo að það
rís ekki undir henni nema með
einhverjum neyðarráðstöfunum,
sem oftast eru um leið brot á
þeirri hugsun og stangast á við
þann tilgang, sem löggjafinn í
raun af umbótasinnuðum vilja
stefndi upphaflega að, þótt hér
vantaði verulega á að markinu
væri náð að fullu.
Þetta mál er þannig allt í
senn bæði sorglegt og hlálegt
vegna þess svipmóts af skamm-
sýni eða jafnvel skammsýni og
áhugaleysi til að ieysa málið i
heild af alvöru og yfirsýn, sem
það virðist bera. Þótt í upphafi
hafi verið stefnt að umbótum til
að gera hin efri ár vinnandi
fólks léttbærari, sem ekki verð-
ur dregið í efa að hafi verið eitt
af markmiðunum með að lög-
bjóða fráhvarf frá störfum á
ákveðnum aldri. — Þó er hugs-
anlegt að einn af þeim þáttum,
sem ekki hafi verið löggjafanum
nógu ljós, en það er hvert fé
þyrfti til, og þannig hafi það etv.
ekki verið skoðað niður í kjöl-
inn, hvort þjóðin hefði í raun
efni á að láta fólk hætta störf-
um svo snemma, sem nú er
áskilið, enda virðist hugsanlega
„fátækt" samfélagsins standa í
vegi fyrir að ellilaun séu í raun
mannsæmandi, enda sagði einn
góður maður nýverið, að þau
væru „hvorki til að lifa af þeim
eða deyja". —
Látum samt þetta nægja um
þetta efni, þótt það sé hér sagt
til umhugsunar um málið í heild
Sveinn Ólafsson
„Hugmyndin er ein-
faldlega sú, að skött-
um síðasa starfsárs
sé skipt niður á t.d. 5
ár og að því er varð-
ar þann hluta, sem
er umfram eðlilegan
skatt fyrsta ár eftir
a starfi er hætt. Ef
sá skattur er t.d.
30%50% af því sem á
er lagt, þá sé það
greitt en hitt bætist
svo við með jöfnum
greiðslum á 5 árum
— eða svo.“
sinni. Aðalatriðið sem ritstjórn-
argrein Morgunblaðsins fjallaði
um var hinsvegar, hvernig hægt
væri að óbreyttum aðstæðum að
gera gamla fólkinu kleift að
losna undan skattadraugnum,
sem eltir það. Orsök þess að ég
set þessar línur niður á blað eru
hinsvegar þær, að ég hefi fyrir
nokkuð mörgum árum einmitt
fært í tal við ýmsa stjórnmála-
menn hugmynd, sem ætti að
geta leyst málið án þess að
nokkur þurfi að segja að hann sé
að þiggja ölmusu, en það veit ég
að fæst af eldra fólki muni vilja,
þótt vandi sé fyrir handi. Hug-
myndin er einfaldlega sú, að
sköttum síðasta starfsárs sé
skipt niður á t.d. 5 ár, að því er
varðar þann hluta, sem er um-
fram eðlilegan skatt fyrsta ár
eftir að starfi er hætt. Ef sá
skattur er t.d. 30—50% af því
sem á er lagt, þá sé það greitt en
hitt bætist svo við með jöfnum
greiðslum á 5 árum, eða svo. Má
þar jafnvel láta greiðsluna
fylgja skattvísitölu, ef þjóðin
vill þá ekki sýna þann höfð-
ingskap að láta hann greiðast
vaxtalaust og án skatta-
visitöluáiags, sem e.t.v. væri þá
það sem þjóðin gæti lagt hinum
öldnu skilvísu borgurum til sem
viðurkenningu framlags um
langa starfsævi samfélaginu til
framgangs og heilla.
Þetta er sett á blað fyrir
velviljaða stjórnmálamenn til
að hyggja að og til að gefa þeim
tækifæri til að sýna hvort góður
vilji í upphafi gildi i raun og
veru. — Guð láti gott á vita.
9.8.’81
Skattgreiðslur
eldra fólks
Sjálfsagt verður seint staðið þannig að skattamálum að
öllum líki. En þessa dagana, þegar landsmenn eru yfirieitt
nýbúnir að fá skattseðla sína í hendur er ástæða til að vekja
athygli á augljósu réttlætismáli í skattamáium, sem samstaða
ætti að geta orðið um, hver svo sem afstaða manna er að öðru
leyti til skattamála. Það er augljóst réttlætis- og sanngirnismál,
þjóöasfl
(FIDE
Einkl
ins ha
-gens i
þýðir
ættar“.|
skákmj
úr lan|
peim
tekið ]
TRYGGVI Bratteli, fyrrver-
andi forsæisráðherra Norcgs,
hefur nú setið sinn síðasta
fund í Norðurlandaráði, en
hann mun ekki bjóða sig oftar
fram tii Stórþingsins norska.
Dagana 3.-9. ágúst hélt
menningarmálanefnd Norður-
landaráðs sumarfund og fór
hann að þessu sinni fram á
Grænlandi, í Knud Rasmus-
sen-skólanum í Holsteinsborg.
Formaður menningarmála-
nefndarinnar er Árni Gunn-
arsson, alþingismaður, en
Bratteli er einn af fulltrúum
Noregs. Tryggvi Bratteli var
forsætisráðherra Noregs árin
1971-72 og 1973-76.
Bratteli kveður
Norðurlandaráð
Umsókn til
borgartafl-ráðs
eftir Kolbrúnu S. Ing-
ólfsdóttur, húsmóður
Hin nýja, milljón króna borg-
arprýði „Torfutaflið" mun efa-
laust auka líf og fjör á friðun-
arsvæðinu við og á Torfunni.
Ef naumt er skammtað, tæki
það 11 ár fyrir alla borgarbúa
að komast einu sinni að taflinu,
ef 20 manns spila þar daglega
allan ársins hring með um það
bil einum klukkutíma á hverja
skák og teflt yrði stöðugt 10
tíma á dag.
Borgarbúar þyrftu því hið
fyrsta að fara að sækja um
aðgang að Torfutaflinu, ef þeir
vilja njóta þeirrar skemmtun-
ar, sem ætlunin er að verði að
útitafli í miðbænum.
Hér með sæki ég um að tefla
fyrir mig, eiginmann minn og 3
Kolbrún S. Ingólfsdóttir.
börn í þeirri von, að það yngsta
verði búið að læra manngang-
inn, þegar röðin kemur að því.