Morgunblaðið - 08.09.1981, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. SEPTEMBER 1981
í þessari viku fara níu-
tíu starfsmenn Flugleiða
til Alsír og Saudi-Arabíu
til þess að flytja um fjór-
tán þúsund Alsírbúa í
pílagrímsför til hinnar
helRU borgar múhameðs-
trúarmanna, Mekka í
Saudi-Arabíu. t>ar dvelur
pílagrímurinn eða helgi-
farinn i um það bil fjórar
vikur þar til hann heldur
heim á ný, hólpinn, sam-
kvæmt boði Kóransins. Að
þcssu sinni munu Flugleið-
ir fljúga frá fjórum
stöðum í Alsír, Konstant-
ín, Anaba, Ghardia og
Tlemcen, eða alls 52 ferðir
með 252 farþega í hverri
ferð, en alls fara um þrjár
milljónir manna árlega í
pílagrímsferð til Mekka
og þar af fer um ein
milljón manna flugleiðis.
Fyrstu pílagrímarnir með
Flugleiðum í haust fara
10. september af stað og
heim aftur 13. okt. Eftir-
farandi grein auk annarr-
ar gefur mynd af því
fyrirbæri sem kallast píla-
grímaflug og er um þá
útgerð Flugleiða sl. haust
frá Nígeríu til Jedda.

Pílagjímaflug
■4* FlUgleiða
Fyrri grein og myndin Árni Johnsen
pílagrímanna var von úr „sæl-
unni“ að austan. A leiðinni í
SAS-vélinni furðaði ég mig á þeim
áhyggjum sem danskur kaup-
sýslumaður í Lagos hafði af ferð-
um mínum, en við ræddum málin
á leiðinni og honum leizt alls ekki
á blikuna þegar hann spurði mig
hvar ég myndi gista og ég sagði að
slíkt væri allt á huldu, hann hristi
höfuðið yfir íslendingnum, en ég
skildi síðar hvað hann óttaðist.
Þrisvar sinnu þustu hermenn að
leigubílnum sem ók mér í nætur-
kyrrðinni á innanlandsflugvöllinn,
þeir beindu vélbyssum að hinum
föla manni og skoðuðu farangur í
krók og kring. Ég var heppinn að
hitta á sanngjarna hermenn, því
leigubílstjórinn sagði mér að fyrr
um daginn hefði flokkur her-
manna stöðvað rútu með áhöfn af
breiðþotu frá Sabena. Hermenn-
irnir, eða ræningjarnir, hirtu all-
an farangur flugliðanna og öll
gögn. Flokkar stigamanna vaða
uppi í Lagos og fáum dögum fyrr
hafði bófaflokkur rænt stórt vöru-
flutningaskip á höfninni í Lagos
og drepið tvo skipverja í leiðinni.
Særingar med
umli, kviðlingum og
rímnatakti
Hvítur maður sást ekki í
byggingarræflinum á innanlands-
flugvellinum, flugstjórn vissi ekk-
ert um Flugleiðavél, en gaf þær
upplýsingar að þeir hefðu verið á
ferðinni og hlytu að koma aftur.
Samkvæmt áætlun voru nokkrar
ferðir eftir. Ég fann mér stað
innan um þessi hundruð svartra
skugga sem liðu um, sýnilega
að símskeyti barst frá Flugleiðum
á íslandi til umboðsmanns Cargo-
lux í Lagos þar sem hann var
beðinn að hafa upp á mér ein-
hversstaðar á innanlandsstöðinni
og tilkynna mér að búið væri að
fella niður síðustu ferðirnar til
Lagos. Þá var það á hreinu og þá
var að finna aðra leið til þess að
komast til Maiduguri. Kunnugir
sögðu að það gæti tekið marga
daga, fullbókað væri í allar flug-
ferðir á innanlandsleiðum og rútu-
ferð gæti tekið heila viku. Næsta
flug til Maiduguri í áætlun Níg-
eríuflugsins var kl 6.30 næsta
morgun. Ég kannaði möguleika á
hótelherbergi í Lagos, það var
hugsanlega hægt að fá herbergi
fyrir 250 USA-dollara, en ekkert
öruggt, svo ég tók mína tösku og
tölti aftur í ævintýri innan-
landsflugstöðvarinnar til þess að
þrauka þar nóttina og freista þess
að ná flugvél. Ekki örlaði á hvítum
manni frekar en fyrri daginn. Það
var eins og allt liðið héngi þarna
af gömlum vana. Æði margir
vildu ráða sig í þjónustu mína þá
þegar, en mér þótti lífvænlegast
að sigla einskipa. Einn spurði mig
snemma kvölds hvort ég hefði
verið lengi í Afríku. „I ein 15 ár,“
svaraði ég að bragði. „Það hlaut að
vera,“ sagði náunginn þá, „ég hef
aldrei séð hvítan mann sofa hér
úti á flugvellinum innan um allt
það lið sem er hér tilbúið í hvað
sem er.“
Ég hélt áfram að krækja mér í
kríur, en um miðja nótt sá ég að
nokkrir kolsvartir voru farnir að
reka menn sem voru nálægt mér í
burtu. Það virtist ríkja þarna
þegjandi samkomulag og þegar ég
var viss hvert stefndi voru góð ráð
\
Að selja aleigima og hljóta
virðingartitilinn helgifari
Þrír hávaxnir og reffilegir Níg-
eríumenn örkuðu í gegn um biðsal
nýju millilandaflugstöðvarinnar í
Lagos, búnir síðum kirtlum með
hefðbundin pottlok á höfði og svo
voru þeir hásigldir að það var eins
og þær væru á síðasta hnykk til
þess að snýta sér á skýjunum á
heiðskírum himni. Það var auðséð
að heimamenn sóttu þessa nýju
glæsilegu byggingu heim til að
skemmta sér, þeir virtust líta á
staðinn sem eins konar rúnt. Ég
var að velta því fyrir mér þar sem
ég beið hvort þremenningarnir
væru lífsglaðir auðkýfingar í hópi
hinna fáu útvöldu í þessu auðuga
landi, því svo sópaði að þeim,
plussaðir í bak og fyrir. Allt í einu
kom sá fjórði á harðahlaupum í
veg fyrir þremenningana, fórnaði
höndum, talaði tungum og stapp-
aði fótum á hraðferðinni. Þeir litu
allir út um risastóra gluggaveggi
byggingarinnar og málið virtist
snúast um Volkswagen all gamal-
legan að sjá, en með æpandi
litaskellum og bandspottum á víð
og dréif til styrkingar farkostin-
um. Kranabíll var að hífa bjölluna
til brottflutnings, líklega á þeirri
forsendu að í hinum feikilegu
þrengslum fyrir bíla á svæðinu
hafði umræddum bíl verið ekið
þvert inn í glufu, stungið inn á
milli bíla þannig, að afturhlutinn
stóð beint út í umferðargötuna.
I sömu andrá tóku fjórmenn-
ingarnir til fótanna svo kirtlarnir
lyftust og sviptust. Fyrst þurftu
þeir að þeysa hála marmaragang-
ana í átt að útidyrunum, eina 50
metra og síðan aðra 50 að bíl
þeirra sem afsannaði allar hug-
myndir um að þar væru höfðingj-
ar á ferð. Þegar þeir komu að
fólksvagninum var afturendinn
kominn um einn metra á loft
aftan í kranabílnum og upphófst
nú mikill stríðsdans þeirra prúð-
búnu og rifrildi við kranabílsmenn
og skyndilega þustu allir rumarnir
inn t fólksvagninn og skipti þá
engum togum að spil kranabílsins
hafð ekki undan og hinn útúrfulli
fólksvagn byrjaði að síga til jarð-
ar á ný. Spilstjórinn herti á
spilinu en vindan lét ekki að
stjórn og rétt áður en afturhjólin
snertu götuna var forystumaður-
inn í kvartettinum, liðlega tveggja
metra maður, búinn að ræsa
bifreiðina og hjólin snerust á
fullri ferð í lausu lofti. Síðan skeði
allt í einni svipan. Kranabílsmað-
ur rauk að bílstjóradyrunum og
svipti þeim upp, en svo óhöndug-
lega vildi til að hann fékk hurðina
í fangið í heilu og í sömu andrá
námu drifhjólin við jörð, benzín-
gjöfin í botni, og fólksvagninn í
öllum regnbogans litum með jafn
mörgum sluffum, þaut í burtu.
Eftir dinglaði stuðarinn af bílnum
í kranabílskróknum og hurðin í
hönd embættismannsins. Stríðs-
öskur heyrðist úr mest hlaðna
fólksvagni sem ég hef séð og það
skein í eins margar tennur og voru
uppi í hinum baráttuglöðu Nígerí-
umönnum í bíldruslunni.
Það var auðséð að ég var
kominn til Afríku.
Svartara en allt
sem er svart
Slík atvik eru daglegt brauð í
Lagos, einhverri trekktustu borg á
jarðríki þar sem glæpir eru al-
gengari en daglegt brauð. Fyrir
utan vandamálin í mannlífinu
virðist tækninni ekki síður ofauk-
ið í þessu samfélagi og sem dæmi
um örtröðina má nefna að einn
daginn mega allir bílar í Lagos
með oddatölu í enda númers keyra
um göturnar en hinn daginn þeir
sem geta státað af jafnritölu.
Bílnúmer ganga því kaupum og
sölum á svörtum markaði.
En það er fleira svart en
markaðurinn, fólkið er svart og
suðræna myrkrið sem legst yfir
her svartara en ailt sem svart er.
Bið í flugstöðinni eftir týndri
tösku var árangurslaus og þá var
ekkert annað að gera en hypja sig
af stað til þess sem stefnt var að,
fylgjast með pílagrímaflugi Flug-
leiða milli Nígeríu og Jedda í
Saudi-Arabíu með þúsundir píla-
gríma í beit, brot af þeim hundr-
uðum þúsunda pilagríma sem
heimsækja Mekka og Medína, að-
allega frá ýmsum löndum Afríku
og Asíu, ár hvert.
Starfsfólk Flugleiða er rómað á
öllum leiðum pílagríma sem það
hefur flogið á og er þó við æði
misjafnar aðstæður að búa, allt
frá fólki sem byggir á svipuðu fasi
og Evrópubúar og líku hreinlæti
og svo fólki sem hefur, eins og við
segjum, allt að því siði dýra
merkurinnar.
Þetta var síðasta haustúthald
pílagrímaflugsins sem ég sigldi
þarna inn í og nú er eitt úthaldið
enn að hefjast milli Alsír og
Jedda. I þetta skiptið voru flug-
leiðirnar milli tveggja borga í
Nígeriu og Jedda. Annars vegar
var flogið til Lagos og hins vegar
til Maiduguri í austurhluta Níg-
eríu. Ég fór með SAS-vél til
Kaupmannahafnar og síðan beint
til Lagos til móts við aðra af
pílagríma„áttum“ Flugleiða, en
ferð minni var heitið til Maidug-
uri þar sem Flugleiðir höfðu
aðalbækistöð fyrir sitt fólk. Sam-
kvæmt skipulagðri áætlun lenti
SAS-vélin síðla dags í Lagos, en
um miðnætti átti Flugleiðavél að
koma með pílagríma á ákveðinn
stað á innanlandsflugvellinum í
Lagos. Gallinn var sá að í þessum
heimshluta er litlar upplýsingar
að fá og það er ekkert vitað um
komutíma fyrr en vélar eru svo
gott seni lentar. Ég varð því að
drífa mig á svæðið þar sem
mannskapur sem átti ekki höfði
að halla á vísum samastað. Nokkr-
ir vildu ráða sig í þjónustu mína,
misfullir.
Afríkunóttin grúfði sig yfir.
Ég dottaði í sæti mínu með
töskurnar innan seilingar. Einn og
einn gerði sig liklegan til að
komast óséður að töskunum og um
kl. þrjú þegar ekkert bólaði á
Flugleiðavélinni ennþá nennti ég
ekki að standa í þessu vafstri gegn
aumingja mönnunum sem renndu
löngunaraugum til farangurs
míns, ruddist á fætur beint að
töskunum og upphóf yfir þeim
mikið handapat og særingar með
umli og kviðlingum í rímnatakti.
Þetta hreif. Óttinn skein úr aug-
um allt um kring og ég minntist
orða Ásdísar Sveinsdóttur á Egils-
stöðum og Þráins Jónssonar sama
stað þegar þeim kom saman um,
að það eina sem gilti væri að bera
sig vel, sama hver andskotinn
gengi á.
Ég krækti mér í óslitna kríu til
klukkan sex er hreifing fór að
komast á mannlífið í innan-
landsstöðinni sem minnti á rými-
lega fjárrétt norður á íslandi.
Töskurnar voru á sínum stað.
Valdbeiting mín hafði tryggt mig
um nóttina, en pílagrímavélin var
ókomin.
„Ég hef aldrei séö
hvítan mann sofa hér“
Ég lallaði út í ljósaskiptunum
og viti menn, langt í burtu á
annarri braut grillti í tvær vélar
með merki Cargolux. Það var
heimilisleg sjón í þessu helvíti og
ég tölti þangað með mítt hafur-
task gegn hitabylgjunni. Ég fékk
hlýlegar móttökur hjá Islending-
unum um borð og dvaldi dagstund
í Júmbóþotunni, en enginn vissi af
pílagrímavél Flugleiða. Það var
ekki fyrr en síðdegis þennan dag
dýr. Skyndilega þaut ég á fætur,
þreif hafurtask mitt tveim hönd-
um og tók á rás í ljósræmu
stöðvarinnar að grindverki sem
skildi að mannfólksréttina og
flugvallarplanið sem var baðað
ljósum. Það skipti engum togum
að á eftir mér hljóp flokkurinn
grunsamlegi og einn sá ég örugg-
lega með hníf. Ég býst við að ég
hafi slagað upp í gamla tímann
minn í 100 metra hlaupi, 11 sek.,
og yfir mannhæðarhátt grind-
verkið fór ég í einum hnykk með
því að vega mig upp á töskunum
sem ég slengdi yfir grindverkið á
fullri ferð. Þeir stönzuðu þegar
ljósið kom á móti þeim en ég hljóp
aðra 100 metra að Boeing
727-flugvél sem stóð auð á stæð-
inu. Þar staldraði ég við hjóla-
stellið og lagði á ráðin eins og
kellingin sagði. Hugmyndin fædd-
ist, úr handtöskunni dró ég skyrtu
sem einn af Cargolux-mönnum
hafði lánað mér með flugstjóra-
borðum á. Hann hafði sagt að það
gæti verið gott að hafa slíkt til
taks. Það var vígalegur flugstjóri
sem arkaði stundarkorni síðar
inní flugstjórnarherbergi sem
engum var heimilt að koma í nema
flugstjórum. Þar vissu menn ekk-
ert um Flugleiðavél frá Jedda en
trúðu því að ég ætti að taka við
slíkri vé! og því fékk ég athugas-
emdalaust kort og fleiri trúverðug
gögn sem ég bað um til þess að
tryggja mér stað unz birti á ný.
50 dollara þrufti til að múta
tollverði til þess að koma mér inn
í vél Flugfélags Nígeríu til Maid-
uguri. F'ramundan var opin leið til
þess að kynnast pílagrímafluginu
frá kyrrlátari stað.
íslenzku flugliðarnir
hafa getið sér mjög
gott orð
Á flugvellinum í Maiduguri stóð