Morgunblaðið - 08.09.1981, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. SEPTEMBER 1981
13
Ein áhöfnin í pílagrímafluginu í matarhléi. Frá vinstri: Nanna, Kalli, Skúli flugstjóri, Helga, Steinunn, Skúli
flugmaöur og Svanhildur.
Baldur Maríusson hefur um árabil
veriö eins konar framkvæmda-
stjóri pílagrímaflugsins þaöan
tem gert er út ásamt fleiri
starfsmönnum Flugleióa.
Helgifari í litskrúóugum klæðum.
Þaö er ekki mikið um ungbörn í
hópi pílagrímanna, en þessi virð-
ist hafa þaó gott.
Nígeríubúi fyrir utan
pappakassakofa sinn aö færa
sagnir á tréspjöld.
Konurnar fá öftustu sætin eins og
virðing þeirra leyfir.
„Það er skollið á með kreppu," var orðtak hjá
flugliöunum og þá var smalað saman snarli
úr fórum hvers og eins og haldin veizla.
Þarna er Gullý Gunnars að krækja sér í bita.
Loftskeytamennirnir, Sigurjón og Sæmundur.
kona og hélt þrumandi ræðu yfir
gestum og gangandi. Hún hafði
það orð á sér að vera geggjuð, en
þó sá ég ekki mikinn mun á henni
og öðrum þarna á vellinum nema
þá Arngrími yfirflugstjóra Arnar-
flugs sem var staddur þarna með
litla skrúfuþotu Arnarflugs. Það
var gott að hitta norðanmanninn
og við urðum sammála um það að
eftir því sem skordýrin stækkuðu
og hitastigið hækkaði þeim mun
meiri ástæða væri til þess að
koma sér heim til íslands.
A ferðum mínum í Afríku og
Asíu þar sem flugliðar Flugleiða
hafa komið við sögu vegna ýmissa
flutninga hefur maður greinilega
orðið var við það að flugfólkið
hefur getið sér mjög gott orð fyrir
dugnað og ekki sízt alúðlegt við-
mót við farþega af hvers kyns
sauðahúsi. Það er venja hjá hinum
ýmsu þjóðum þessara landa að líta
niður á fólk vegna ýmissa fordóma
og á það ekkert síður við jum þá
sem eru í þjónustu en hina sem
þurfa ef til vill að taka minna tillit
til náungans. Það fór til dæmis
orð af því hve íslenzku flugliðarnir
væru nærgætnir við Nígeríubúana
þótt fas þeirra og venja minnti
fremur á gripaflutninga.
Pílagrímaflugið er ákaflega
ströng törn fyrir flugliðana í
umhverfi og lífsstíl sem er svo
gjörólikur því sem norrænt fólk á
að venjast og þar koma til þættir
mannréttinda sem þykja sjálfsögð
á norðurhveli en eru ekki einu
sinni draumur almennings á suð-
urhveli jarðar.
Æðstu menn með
flugstjóramerki úr
plasti
Það var spaugilegt að sjá æðstu
menn tolls, lögreglu og hers á
flugvellinum prýdda ýmsum
marglitum virðingarmerkjum, en
efst hjá þeim öllum trónaði eftir-
líking af flugstjóramerki Flug-
leiða, úr plasti, eins og flugfreyjur
félagsins gefa krökkum sem ferð-
ast í vélum félagsins. Þetta merki
var vinsælasta merkið í öllu hér-
aðinu og ýmsir fyrirmenn komu
sérstaklega út á flugvöll til þess að
krækja sér í merki. Það gekk orðið
kaupum og sölum á 3 nairur, sem
jafngilda liðlega 40 kr. íslenzkum.
Flugleiðaliðið bjó á hótleli um
það bil 15 km frá flugvellinum,
fyrsta alvöru hótelinu í Maiduguri
og flugliðarnir voru fyrstu gest-
irnir á hótelinu. Ýmsir fæðingar-
erfiðleikar áttu sér stað í rekstrin-
um og kom þar margt til, því
heimafólk hefur litia þjálfun á
sviði hótelreksturs. En reynt var
að gera gott úr hlutunum, þótt
rafmagnið færi reglulega af, þótt
vandræði væru að fá mat, þótt
eðlurnar og önnur kvikindi sæktu
að fólki, þótt negrarnir skildu ekki
hvað þeir ættu að gera og svo
framvegis.
Þarna bjuggu tugir Islendinga
sem sinntu pílagrímaflutningun-
um, stærstu hópflutningum í
heimi hvert ár á einn stað jarðar-
innar í trúarlegum tilgangi. Nær
þrjár milljónir manna munu fara í
pílagrímaför til hinnar helgu
borgar Mekka ár hvert frá flestum
löndum jarðarinnar þótt flestir
séu að sjálfsögðu frá Asíu og og
Afríku þar sem múhameðstrúin á
mestu fylgi að fagna.
Heilög skylda aö
fara til Mekka
Það er heilög skylda hvers
múhameðstrúarmanns að fara í
pílagrímsför til Mekka í Saudi-
Arabíu, en aðeins brot af öllu
liðinu getur náð því marki, því á
mælikvarða þessa fólks kostar það
of mikið þar sem ekkert er til. Öll
móttaka í Saudi-Arabíu er skipu-
lögð af aröbum og kaupa pílagrím-
arnir ferðina í einum pakka sem
kostar t.d. frá Nígeríu og Alsír um
1200 dollara eða um 10 þúsund kr.
Til þess að komast í slíka för
þurfa margir þeirra, sem vilja
verða hólpnir, að selja aleigu sína,
bú, gripi og aðrar eigur og þegar
þeir koma aftur úr píla-
grímsferðinni eru þeir slyppir og
snauðir en hafa hlotið titilinn
Alhadji, eða „pílagrímurinn" sem
menn nota gjarnan upp frá því
með nafni sínu sem virðingartitil
fyrir utan að eiga tryggingu fyrir
eilífð í hæstu hæðum.
Þó er kveðið svo á í hinni helgu
bók múhameðstrúarmanna að
menn skuli ekki stofna til skuldar
við að fara í pílagrímsför. Margir.
eru mestalla æfina að safna sér
fyrir ferðinni, enda er meirihluti
þeirra milljóna pílagríma, sem
heimsækja Mekka hvert ár, aldrað
fólk. Ríkir senda gjarnan sitt fólk
eða hjálpa því, en sauðsvartur
almúginn á litla möguleika á
heilagleikanum nema þá helzt
smábændur sem selja allt sitt og
byrja svo aftur að skríða.
I pílagrímaflugi Flugleiða
ganga vélar flugfélagsins stanz-
laust milli Jedda og þeirra staða
sem helgifararnir koma frá, Níg-
eríu, Alsír eða Indónesíu, en frá
þessum löndum hafa Flugleiðir
flutt pílagríma. Frá þessum lönd-
um fara alls nokkur hundruð
þúsund pílagríma til Mekka ár-
lega.
Duttlungar ar-
abanna og hatur
Að jafnaði er flogið tvær ferðir
á sólarhring til Jedda, t.d. frá
Nigeríu og Alsír, en oft koma
margs konar tafir vegna duttl-
unga araba sem eiga það til að
tefja vélarnar svo klukkutímum
skiptir ef þeim er illa við þá
pílagríma sem með vélunum koma
og slíkt er ekki óalgengt, t.d.
varðandi Nígeríumenn, sem ar-
abarnir hata og líta á sem óæðri
verur.
Pílagrímsferð tekur fjórar vikur
alls og það tekur þrjár vikur að
flytja hvern þeirra hópa sem
Flugleiðir hafa flutt. í haust er
um að ræða 14 þúsund Alsírbúa.
Síðan kemur um það bil viku hlé
þar til heimflutningar hefjast og
eru þá fyrst fluttir þeir helgifarar
sem fyrstir fóru af stað.
Flugliðar Flugleiða hafa búið
við misjafnar aðstæður í þessum
verkefnum, en ávallt hefur verið
reynt að velja það besta húsnæði
sem hefur verið fáanlegt á hverj-
um stað. Sömu flugmenn og
flugfreyjur eru í hverri áhöfn
allan tímann og yfirleitt fer allur
tíminn í að vinna og hvíla sig. Ef
stundir gefast er sólar notið, því
af henni er nóg þótt ekki sé
allstaðar nóg af vatni til þess að
kæla sig í svækjunni. Slík var
staðan í Nígeríu. Sérstakir stöðv-
armenn Flugleiða á endastöðvum
eru í því erfiða hlutverki að koma
pílagrímunum í vélarnar á réttum
tíma og það virtist næstum því
eins vonlaust á stundum og að tína
ber í myrkri, en allt mjákaðist
þetta um síðir og seigla landans
brást ekki þótt á móti blési. Þá eru
loftskeytamenn með starfsliði
Flugleiða í þessum ferðum til þess
að fylgjast með gangi mála frá
þeim stöðum sem gert er út frá.
Þar vilja þó ýmis vandamál koma
upp, því það er hægara s'agt en-
gert að standa í loftskeytasam-
bandi yfir hásléttum Afríku og
oftast næst aðeins samband
skömmu áður en vélarnar koma til
lendingar. Það nægir þó í flestum
tilfellum til þess að tími er til
smölunar pílagríma úr sérstökum
búðum í einum hvelli.
Sitthvað á sveimi
yfir stríðandi jörð
Þannig er þetta úthald ein törn
því miklu máli skiptir að áætlun
sé haldið. I Afríku eru víða ýmsar
pestir á sveimi. Norrænt fólk býr
ekki yfir sterkri vörn gegn mörg-
um sjúkdómum sem herja í þess-
um löndum, en lagt er kapp á að
bólusetja starfsfólk gegn því sem
hættulegast er. Þó hafa verið
nokkur brögð að því að starfsfólk
hefur fengið ýmsa erfiða sjúk-
dóma og í auknum mæli hafa
ýmiss konar matvæli verið flutt
með að heiman af starfsfólkinu
sjálfu.
Ættbálkaskiptingin setur mest-
an svip á mannlíf Nígeríu og hver
bálkur býr við sinn sið hvort sem
eitt atriðið er að gifta stúlkur burt
frá heimilum 6—7 ára gamlar eða
að rista andlit viðkomandi manns
með rúnum ættbálksins, merkja
hann ævilangt. Það er fátækt fólk
sem býr í þessu landi þótt auður-
inn sé mikill, en hann er á fárra
höndum. En Nígería á mikla
möguleika framundan. Fyrir utan
það að landið er ríkt að verðmæt-
um í jörðu, er ekki langt síðan
borun eftir vatni fór að bera
mikinn árangur, ekki aðeins eftir
köldu vatni, heldur einnig heitu
vatni. í héraðinu Maiduguri sem
við vorum í var nýbúið að finna
heitt vatn á 500 metra dýpi og
þegar borun var lokið rann vatnið
sjálfkrafa upp á yfirborðið. Það er
því sýnt að miklir möguleikr eru í
náinni framtíð fyrir ræktun hins
frjósama lands, en það verður
ugglaust lengra þar til hinn fá-
tæki landsmaður fær notið ávaxt-
anna af auði landsins,-því lögum
frumskógarins er ekki breytt eins
og hendi sé veifað og trúarbrögðin
boða tryggð við ríkjandi ástand.
Skólastarf er í lágmarki og ríflega
það, menn eru fæddir undir vald
umhverfis síns og fordóma. Sjálf-
stæði er hlunnindi fárra, en hvort
sem menn eru fátækir eða ríkir þá
eru allir í leit að hamingjunni og
þar koma Flugleiðir inn í spilið,
tekur þátt í því í þessum fjarlæga
heimi að flytja helgifarana til
landsins fyrirheitna, til Mekka í
Saudi-Arabíu.