Morgunblaðið - 07.11.1981, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 1981
27
Fyrstu umræðu um fjárlagafrum-
varp ríkisstjórnarinnar fyrir árið
1982 er lokið. Fyrri hluti umræðunn-
ar var rakinn lauslega og efnislega á
þingsíðu Mbl. sl. þriðjudag en efnis-
punktar úr seinni hluta hennar fara
hér á eftir.
Fyrirvarar við
fjárlagafrumvarp
Tómas Árnason viðskiptaráðherra
sagði m.a.: „Þrátt fyrir árangur í
verðbólgumálum, þarf að tryggja
mun betur en nú rekstrargrundvöll
atvinnuveganna." Draga þarf úr
kostnaði við framleiðslu. Það má
gera:
1) með því að draga áframhaldandi
úr verðbólgu,
2) lækka skatta á atvinnuvegunum,
t.d. launaskatt og aðstöðugjald,
3) „niðurtalningu verðbóta á laun án
þess að ganga á kaupmátt",
4) lækkun vaxta,
5) aðhaldi í ákvörðun fiskverðs og
búvöruverðs,
6) aðhaldi í gengismálum,
„en þess verður þó að gæta, að geng-
isskráningu sé hagað þann veg að
tryggja eðlilegan rekstur útflutn-
ingsatvinnuvega."
„Það er ákaflega áríðandi," sagði
Tómas, „að áfram fari fram samráð
milli ríkisvalds og aðila vinnumark-
aðar um kjaramál og afkomu at-
vinnuvega." I því sambandi vitnaði
hann í ðlafslög. Hann sagði vinnu-
laun 70—75% af þjóðarframleiðslu
og að raunhæf kjarastefna verði að
byggjast á rekstrarstöðu framleiðsl-
unnar, viðskiptakjörum og öðrum
viðblasandi staðreyndum þjóðar-
búskaparins. Hann vitnaði til Norð-
urlanda, þar sem vísitölubinding
launa væri annað tveggja ekki til
staðar — eða með hyggilegri hætti
en hér, þar sem víxlhækkanir
blómstruðu.
Tómas greindi frá því að hann
hefði f.h. Framsóknarflokksins gert
athugasemdir við ýmis atriði fjár-
lagafrumvarps, þegar það var til
umfjöllunar í ríkisstjórn: s.s. skatta
atvinnuvega, skattstofn söluskatts á
vörur, skatt á skrifstofu- og verzlun-
arhúsnæði, og samsvarandi niður-
skurð ríkisútgjalda. Tómas ^agði
fjárlagafrumvarpið raunhæft, en
huga þyrfti að þessum atriðum, og
ástæða sé til „að gefa gaum að vax-
andi skuldasöfnun miðað við heild-
artölur fjárlaganna".
Eyrnamörkin eru
Alþýðubandalagsins
Lárus Jónsson (S) vakti athygli á
fyrirvörum Framsóknarflokks við
fjárlagafrumvarpið, varðandi
skattheimtu (launaskatt o.fl.) og er-
lenda skuldasöfnun. Hann spurði,
hvort þessir fyrirvarar væru bundn-
ir við Framsóknarflokkinn, eða
Lárus Jónsson:
Eftiahagssteflian er
Alþýðubandalagsíns
_ r
„Gefa þarf gaum ad vaxandi skuldasöfnun“ sagði Tómas Arnason
hvort fleiri ráðherrar hefðu gert at-
hugasemdir við þessi tilgreindu fjár-
hagsatriði.
Viðskiptaráðherra mælti margt
skynsamlega varðandi vanda þann,
sem íslenzkum atvinnuvegum er nú
á höndum. En minna má á, að hann
„hefur þrjú meginatriði atvinnuveg-
anna í hendi sér“ sem viðskipta- og
bankaráðherra:
1) fjármagnskostnað fyrirtækja, en
fer með bankamál, sem spanna
bæði verðtryggingar- og vaxta-
mál,
2) verðlagsmál, sem skipta fram-
leiðslufyrirtækin mjög miklu í
jafn örri verðbólgu og hér er, og
3) gengismál, en stýring þeirra
skammtar útflutningsatvinnu-
vegunum tekjur.
Viðskiptaráðherra mætti því
gjarnan skoða betur eigin heima-
rann áður en hann fer að fara ofan í
sauma hjá fjármálaráðherra, þó ég
sé sammála honum um flestar at-
hugasemdir á þeim vettvangi.
Þetta fjárlagafrumvarp, sem er
þriðja frumvarp fjármálaráðherra,
ber öll einkenni hinna fyrri. Þessi
einkenni eru fyrst og fremst: stöðug
þensla ríkisútgjalda, aukning skatt-
heimtu, en gert er m.a. ráð fyrir nýj-
um skatti á orkusölu í landinu, og
stórfellda aukningu erlendra skulda.
Erlend lán hækká skv. þessu frum-
varpi um 146%, þrátt fyrir ráðgerð-
an samdrátt 1982 í orkuframkvæmd-
um, sem eru langfjárfrekastar eins
og menn vita. Þá er haldið áfram
niðurskurði á framlögum úr ríkis-
sjóði af skatttekjum til fram-
kvæmda og sjóða, en það sVigrúm,
sem það gefur, fer ekki til skatta-
lækkunar, heldur til að auka umsvif
ríkisins á öðrum sviðum. Og allt
miðar þetta að aukinni miðstýringu í
þjóðfélaginu.
Dæmigert er, að á þeim örfáu dög-
um, sem liðnir eru frá því að fjár-
lagafrumvarpið kom fram, hafa
áætlaðar erlendar lántökur til að
mæta rekstrarhalla Sementsverk-
smiðju ríkisins verið stórauknar.
Það kom og fram í ræðu iðnaðar-
ráðherra á dögunum, að 7 iðnfyrir-
tæki í eigu ríkisins, stór og smá, eru
Salome Þorkelsdóttir:
Frumvarp um
umhverfismál
Salome Þorkelsdóttir (S) bar á
dögunum fram fyrirspurn til félags-
málaráðherra varðandi væntanlega
lagasetningu um umhverfismál.
Hún minnti á frumvarp sem hún
hefði flutt, ásamt fimm öðrum
sjálfstæðisþingmönnum, um þetta
efni á liðnu þingi, byggt á eldra
frumvarpi, sem ríkisstjórn Geirs
Hallgrímssonar hcfði flutt á vor
þingi 1978.
„Þegar ég mælti fyrir umhverf-
ismálafrumvarpi okkar sjálf-
stæðismanna gat ég þess, að næði
það ekki fram að ganga nú,
myndum við endurflytja það að
hausti. Síðan las ég fréttatil-
kynningu í júlímánuði sl., þess
efnis, að félagsmálaráðherra
hefði skipað nefnd til að semja
frumvarp um umhverfismál, þar
sem frumvarp okkar sjálfstæð-
ismanna yrði haft til hliðsjónar.
Mér leikur nú hugur á að vita,
hve langt er komiö störfum
nefndarinnar og hvort vænta má
þess að stjórnarfrumvarp um
þetta efni verði senn lagt fram.
Svavar Gestsson, félagsmála-
ráðherra, sagði nefnd þessa hafa
verið að störfum. Hún hefði m.a.
komist að þeirri niðurstöðu, að
frumvarp um þetta efni, fyrst
lagt fram 1978, væri enn um flest
í fullu gildi, þó endurskoðunar
þyrfti við í ljósi nýrra viðhorfa og
nýrrar löggjafar, er þessi mál
snerta. Nefndin hefur nú skilað
af sér, sagði ráðherra og frum-
varp verður væntanlega flutt
mjög fljótlega.
Salome Þorkelsdóttir
Tómas Arnason:
Fyrirvarar um skattheimtu og
skuldasöfnun.
Lárus Jónsson:
Þensla ríkisútgjalda, aukin
skattheimta og skuldasöfnun.
Ragnar Arnalds:
Utflutningsbætur lögum sam-
kvæmt.
öll rekin með tapi og sams konar
skuldasöfnun.
Erlend lán eru 7,7% af ráðstöfun-
arfé ríkissjóðs á þessu ári, en voru
aðeins 2,5% 1979 og nálægt 3% 1978.
Ef umsvif ríkisins eru mæld bæði í
skattheimtu og lántökum, svo sem
rétt er, eru þau komin upp í 33% af
þjóðarframleiðslu, sem er alltof hátt
hlutfall og hærra en ráðherrar þora
að viðurkenna.
Ólafur Ragnar Grímsson, formað-
ur þingflokks Alþýðubandalagsins,
sagði í viðtali við Þjóðviljann í vor:
„Efnahagsstefna ríkisstjórnarinnar
ber mjög svipmót þeirrar afstöðu,
sem Alþýðubandalagið hefur haft
síðan 1978.“ Þetta er rétt og í þessu
Ijósi verður að skoða bæði þær beinu
og óbeinu athugasemdir sem við-
skiptaráðherra hafði fram að færa
við frumvarpið. En ná þær athuga-
semdir til fleiri ráðherra?
A næsta ári er gert ráð fyrir að
fjárfesting atvinnuveganna dragist
saman um 9,1%, fjárfesting í íbúð-
arhúsnæði standi í stað, eftir að hún
hafði minnkað um 2,1% 1979, 5%
1980 og önnur 5% 1981. Þá er gert
ráð fyrir að orkuframkvæmdir
I STUTTU MÁLI
Ragnar sagði svokallað stofnlínu-
gjald, sem minnst væri á í greinar-
gerð með fjárfestingar- og lánsfjár-
áætlun, eiga að skila 40 m.kr. og
greiðast af raforkunotendum.
Ráðherra sagði nokkrar ákvarðan-
ir hafa verið teknar milli afgreiðslu
fjárlagafrumvarps og lánsfjáráætl-
unar varðandi atriði, sem frestað
var við afgreiðslu fyrra málsins í
ríkisstjórn. Það væri því ekkert und-
arlegt þó fjárfestingaráætlun
greindi frá örfáum atriðum, sem
ekki væru í fjárlagafrumvarpi.
B.vgging Suðurlínu hefst á næsta
ári, sagði ráðherra. Þá hækkar
kostnaður við byggðalínur um 60
m.kr.
Ráðherra veittist að Sighvati
Björgvinssyni vegna ummæla hans
um útflutningsbætur á búvöru, sem
hefðu tíðkast lengi og þar væri ekk-
ert nýtt á ferð. Seinustu þrjú árin
hefur Framleiðsluráð haft heimild
til þess að taka lán til viðbótar við
útflutningsbætur í fjárlögum, en það
er skv. heimildum í lögum, en ekki
lögleysa eins og Sighvatur staðhæf-
ir. Þessi lán á að greiða innan 5 ára,
sagði ráðherra, svo það er langt til
seilst hjá Sighvati að telja þau koma
sem byrðar á barnabörn okkar.
Síðan vék ráðherra að verðlags-
þróuninni og komst að þeirri niður-
stöðu, að þrátt fyrir ýmsar hækkanir
verði verðbólguvöxtur frá upphafi til
loka ársins 1981 um 40%. Þá sagði
ráðherra að á móti því sem gjöld
hefðu færst frá A- til B-hluta fjár-
laga, væru dæmi hins gagnstæða,
t.d. varðandi Kröfluvirkjun, svo ein-
hliða samanburður hér á gæfi ekki
rétta mynd.
Lvklir umrædna
• Lárus Jónsson (S) kvaðst hafa
spurt fjármálaráðherra, hvort aðrir
ráðherrar en framsóknarráðherrar
hefðu gert fyrirvara um tiltekin atriói
fjárlagafrumvarps, skatta á at-
vinnuvegi og skuldasöfnun, en ekki
fengið skýr svör, heldur loðin orð um
almenna fyrirvara, sem alltaf væru
til staðar.
• Sighvatur Björgvinsson (A) sagði
skýringu ráðherra á flutningi milli
A- og B-hluta fjárlaga ekki mark-
rips, tæka. í B-hluta, þar sem Krafla er
l ^ f færð í fjárlagafrumvarpi, er ekki
' jHk % gert ráö fyrir rekstrartekjum né
_ í. rekstrargjöidum, vegna þess að
Sighvatur Björgvinsson: rekstur hennar er í höndum RARIK.
Launþegar greiða útflutningsbæt- • Ragnar Arnalds ráðherra sagðist
ur búvöru. ekkert geta fullyrt um, að hve miklu
___________________________________ leyti Krafla greiddi fjármagnsút-
gjöld sín 1982, en það myndi vafa-
minnki um 15,4%. Framkvæmdir laust vera eitthvað. Ég sé enga
dragast saman en önnur eyðsla eykst ástæðu til að gera hér grein fyrir
sem og skattar og skuldasöfnun. fyrirvara einstakra ráðherra varð-
Eyrnamörkin eru greinilega Alþýðu- andi fjárlagafrumvarpið. Þar verður
bandalagsins. hver að svara fyrir sig, sagði hann.
All' 'Ab * Lárus Jónsson (S). Skilja verður
„Allir raonerrar svör ráðherra varðandi fyrirvara
höfou sinn fyrirvara einstakra ráðherra um tiltekna
Ragnar Arnalds fjármálaráðherra þætti fjárlaga svo, að þar hafi fram-
sagði m.a., að allir ráðherrar þessar- sóknarráðherrar verið einir um hit-
ar ríkisstjórnar hefðu sinn fyrirvara una.
við afgreiðslu málsins, þ.e. fjárlaga- • Sighvatur Björgvinsson (A) gagn-
frumvarpsins, en það var þó afgreitt rýndi enn að Framleiðsluráð væri
einróma af ríkisstjórninni á þann látið taka stórlán til að greiða út-
máta, sem það birtist hér. flutningsbætur á kjöt ofan í útlend-
inga, umfram 10% er fjárlög heim-
ila, þó ætlunin væri að ríkissjóður og
þar með heimilin í landinu greiddu
þessi lán í aukinni skattbyrði — en
ekki svokallaður lántakandi. Hann
staðhæfði og að flutningur útgjalda
frá A- til B-hluta fjárlaga, sem þar
væru oft fjármögnuð með lántökum,
væri gerðu til að fá hagstæðari út-
komu á ríkissjóði — á pappírnum.
• Ragnar Arnalds ráðherra sagði
þorra þingmanna hafa samþykkt
1980 að heimila Framleiðsluráði um-
deilda lántöku til greiðslu útflutn-
ingsbóta.
Nýþingmál:
Afnám tekjuskatts af almennum launum
MEÐAL nýrra þingmála, sem fram
hafa verið lögð, eru:
• Stjórnarfrumvarp um álagningu
200 krónu nefskatts, eldri en 16
ára, til framkvæmdasjóðs aldrað-
ra. Sérstök nefnd vinnur nú að
tillögugerð um skipulag heilbrigð-
isþjónustu fyrir aldraða, fyrst og
fremst með hliðsjón af félagslegum
og heilsufarslegum þörfum.
• Tillaga frá Jóni Þorgilssyni (S),
þess efnis, að ríkisstjórnin láti
semja frumvarp fyrir næsta þing
til breytinga á tekjuskattslögum,
sem feli í sér, að skatturinn skuli
Nefskattur á fram-
kvæmdasjóð
aldraðra
afnuminn af almennum launatekj-
um.
• Stjórnarfrumvarp til laga, sem
felur í sér heimild til staðfestingar
á viðbótarsamningi Norðurlanda
um gagnkvæma aðstoð í skatta-
málum, sem undirritaður var í
Stokkhólmi 1981.
• Frumvarp Kjartans Jóhanns-
sonar (A) til laga um flugmálá-
aætlun, sömu tegundar og vega- og
hafnaáætlanir.
• Frumvarp Vilmundar Gylfason-
ar (A) o.fl til breytinga á þingsköp-
um, þess efnis, að þingnefndir skuli
fylgjast með framkvæmd laga. Eft-
irlitsstarf þingnefnda fari fram
fyrir opnum tjöldum, nema meiri-
hiuti þingnefndar ákveði annað.
• Frumvarp Vilmundar Gylfason-
ar (A) o.fl. til breytinga á lögum
um framleiðsluráð landbúnaðar,
þess efnis, að einokunarákvæðum
um sölu matjurta og gróðurhúsa-
framleiðslu falli niður.