Morgunblaðið - 28.11.1981, Qupperneq 20

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1981
20
Hvers vegna
Davíð Oddsson?
Kjósum réttan
mann — kjós-
um Vilhjálm
eftir Björn Bjarnason
Margvíslegar ástæður ráða
ákvörðun manna, þegar þeir kjósa
fólk til trúnaðarstarfa í almanna-
þágu. í öllum kosningaátökum
myndast ákveðnir straumar, sem
mótast af iðukastinu í stjórnmála-
lífi þjóðarinnar. Þetta blasir auð-
vitað við, þegar staðið er frammi
fyrir því að velja á milli stjórn-
málaflokka í almennum kosning-
um. I prófkjörum innan stjórn-
málaflokka hneigjast menn hins
vegar að því að líta á smærri
atriði og láta þau ráða afstöðu
sinni, þetta er hættulegt viðhorf,
því að með þátttöku í prófkjörum
eru kjósendur að leggja línurnar
um það, hverjir skuli standa í
fylkingarbrjósti í átökunum við
andstæðingana. Vilji menn á ann-
að þorð vinna sjálfa orrustuna,
skiptir valið á frambjóðendunum
sköpum.
Eins og sjá má af lestri hinnar
ágætu bókar Matthíasar Johann-
essen um Ólaf Thors, eru ekki
mörg ár iiðin síðan verulega fór að
draga úr áhrifum þeirrar kynslóð-
ar í Sjálfstæðisflokknum, sem
tengdi í raun saman upphaf
flokksins og baráttu allt til þessa
dags.
I vor stendur Sjálfstæðisflokk-
urinn í fyrsta sinn frammi fyrir
því að þurfa að endurheimta
meirihlutann í borgarstjórn
Reykjavíkur úr hendi glundroðafl-
okkanna á vinstri kantinum. Þeg-
ar gengið er til prófkjörs og þeir
menn valdir, sem heyja skulu
Davíð Oddsson
orrustuna um endurheimt Reykja-
víkur er ástæða til að hafa tvö
meginatriði í huga miðað við póli-
tíska straumiðu líðandi stundar. í
fyrsta lagi er nauðsynlegt að kjósa
til setu á listanum samhentan hóp
manna. Hvers vegna skyldu kjós-
endur krossa við lista sjálfstæð-
ismanna í vor, ef yfirbragð hans
ber merki sama glundroða og
stjórleysisár vinstri manna síðan
1978? I öðru lagi þarf við prófkjör-
ið að taka mið af kröfunni um
aukin áhrif kvenna. Umræðurnar
um sérstakt kvennaframboð
hljóta að hvetja sjálfstæðismenn
til að slá skjaldborg um flokk sinn
með því að velja konur í prófkjör-
inu.
Við myndun ríkisstjórnarinnar
skapaðist einkennileg staða innan
Sjálfstæðisflokksins. Flokkurinn
verður að komast yfir þau vand-
ræði með sem sársaukaminnstum
hætti. Sá, sem þetta ritar, fylltist
vissu um, að flokknum myndi tak-
ast það, þegar hann hafði spurnir
af því, sem gerðist á þingi Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna á
ísafirði i ágústlok. Þar myndaðist
samstaða meðal ungra manna úr
öllum landshiutum, sem tóku af
skarið í málefnum Sjálfstæðis-
flokksins og voru einarðir í af-
stöðu sinni til annarra flokka.
Enginn íslenskur stjórnmála-
flokkur hefur slíkan vaxtarbrodd
innan sinna vébanda. Það sýndi
sig á landsfundi Sjálfstæðis-
flokksins, ekki síst við miðstjórn-
arkjör, að þessi nýja kynslóð nýt-
ur almenns stuðnings í flokknum.
Davíð Oddsson hlýtur að teljast
til þessarar dugmiklu baráttu-
sveitar Sjálfstæðisflokksins. Það
ríkti einhugur um kjör Davíðs
Oddssonar í borgarstjórnarflokki
sjálfstæðismanna vorið 1980, þeg-
ar hann var valinn þar til forystu.
Honum hefur með farsæld tekist
að leiða borgarstjórnarflokkinn
síðan. Samherjar hans þar sýna
honum það traust, sem er for-
senda samhentrar og þar með ár-
angursríkrar atlögu gegn vinstri
öflunum. Með því að veita Davíð
Oddssyni brautargengi í prófkjör-
inu eru sjálfstæðismenn að stað-
festa réttmæti þeirrar ákvörðun-
ar, sem borgarstjórnarflokkurinn
tók á sínum tíma. Hitt er þó ekki
minna um vert að mínu mati, að
með því að styðja Davíð Oddsson í
prófkjörinu nú eru menn að veita
brautargengi þeirri nýju kynslóð
forystumanna í Sjálfstæðisflokkn-
um, sem af einhug, festu og djörf-
ung vill takast á við þann vanda,
er sjálfstæðismenn um land allt
eiga við að glíma.
eftir Hreiðar Jónsson
klæðskera
Mikil umræða hefur átt sér stað
um áfengismál, bæði á opinberum
vettvángi og manna á millum.
Þótt menn greini nokkuð á um
hvernig bregðast skuli vifr áfeng-
isvandamálinu fer þeim sífellt
fækkandi sem halda því fram að
áfengissýki sé ekkert annað en
ræfildómur. Æ fleiri gera sér ljóst
að hér er um sjúkdóm að ræða
sem halda má niðri. Til þess að svo
megi verða þarf ofneytandi áfeng-
is eða annarra vímugjafa á tíma-
bundinni meðferð og fræðslu að
halda. Öllum ber saman um, að i
þessum efnum hafi orðið gífurleg
breyting til hins betra á allra síð-
ustu árum. Það er almennt viður-
kennt, að í baráttunni gegn áfeng-
isvandanum hefur starf SAA bor-
ið ríkulegan ávöxt og átt stærstan
þátt í breyttu almenningsáliti og
viðhorfi hins opinbera. Loksins
þykir jafn eðlilegt að ræða af
fuliri hreinskilni um áfengissýki
eins og aðra sjúkdóma.
Margir hafa lagt hönd á plóginn
við það árangursríka starf sem
SÁÁ hefur innt af hendi og með
því hjargað þúsund einstaklinga
úr klóm Bakkusar, ekki aðeins
alkoholistunum sjálfum, heldur
einnig og ekki síður mökum
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
þeirra, börnum og öðrum aðstand-
endum. Slíkan árangur er aldrei
hægt að meta til verðs í peningum.
SÁÁ va^ð þeirrar gæfu aðnjótandi
að þangað réðist framkvæmda-
stjóri sem reyndist réttur maður á
réttum stað og segja má með
sanni að hann hafi komið til
starfa á réttum tíma. Vilhjálmur
Er vanmat á heimilisstörfum
orsök lágra launa hjá konum?
eftir Jónu Gróu
Sigurðardóttur
Áhrifamikil öfl í þjóðfélaginu
hafa lengi rekið áróður gegn heim-
ilisstörfum, talið þau lítið gildi
hafa fyrir manneskjuna og þjóð-
félagið, og heimilið varla annað en
náttstað. En þegar þessi sömu
störf eru innt af hendi út í þjóðfé-
laginu, kemur annað hljóð í
strokkinn, þá eru þau ekki lengur
lítilfjörleg eða verðlaus, þá eru
þetta orðin merk störf, sem unnin
eru m.a. af sérfræðingum.
Seint verður hægt að meta til
fjár það ástvinasamband heimil-
anna, sem stuðlar að kærleika,
andlegri velsæld og þroska
manna, sem skilar sér í betra
þjóðfélagi.
Sú aðferð, sem notuð er við út-
reikninga þjóðarframleiðslunnar,
gerir ekki ráð fyrir þeirri vinnu,
sem innt er af hendi á heimilun-
um. Þjóðarframleiðslan mælir
hagsæld þjóðarinnar á mæli-
kvarða markaðsbúskaparins fyrst
og fremst. Þannig er undanskilin
nær öll vinna sem framkvæmd er,
án þess að gjald komi fyrir, og
vega heimilisstörfin þar þyngst á
metunum. Þessi óverðlagða vinna
liggur utangarðs í þjóðhagsreikn-
ingunum, þótt mönnum sé ljóst, að
þessar athafnir skipti miklu, þeg-
ar meta skal hagsæld fólksins í
landinu.
Gerð þjóðhagsreikninga hefur
þann tilgang að meta árangur
efnahagsstarfseminnar í landinu,
bæði í sambandi við liðna tíð og
önnur lönd, en samkvæmt skil-
greiningunni við þessa útreikn-
inga er þáttur ólaunaðrar vinnu
ekki talinn með efnahagsstarf-
seminni, þó að mikilvægi þessara
athafna sé óumdeilt.
Heimilisstörf njóta ekki
pólitískrar virðingar
Hið opinbera hefur um langan
tma litið fram hjá efnahagsgildi
heimilanna fyrir þjóðfélagið, og
þeir sem þessi störf stunda, njóta
ekki jafnstöðu gagnvart hinu
opinbera á við þá þegna, sem
stunda störf á hinum almenna
vinnumarkaði. Fram til þessa
hafa þessi störf aðallega verið
stunduð af konum, og hefur van-
matið því aðallega beinst að þeim
sem heild. Ætla má af þeim sök-
um, að karlmönnum hætti til að
líta á konur sem ódýrt og óæðra
vinnuafl, en þar gæti ein skýring-
in verið á því, hve konur eiga al-
mennt erfitt uppdráttar á \inn-
umarkaðnum þrátt fyrir jafn.-étt-
islögin, og almennt stunda þær
lægst launuðu störfin í þjóðfélag-
inu.
I nútíma þjóðfélagi, þar sem allt
er metið til fjár og allt miðast við
að þjóna þörfum markaðarins, er
ekki nema eðlilegt, að hin óverð-
lögðu heimilisstörf njóti lítillar
virðingar.
Verðmæti heimilisstarfa hafa
ekki verið könnuð beinlínis á ís-
Jóna Gróa Sigurðardóttir
landi, en ég hef fengið þær upplýs-
ingar hjá Þjóðhagsstofnun, að
miðað við rannsóknir í öðrum
löndum, þar sem þessi störf hafa
verið metin til fjár, hafi þau verið
reiknuð 20—25% af þjóðartekjum.
Á Islandi eru um 5000 heimili,
áætlað framleiðsluverðmæti hvers
þeirra er á bilinu 80 til 100 þúsund
nýkrónur, þannig að hlutur heim-
ilisstarfa i þjóðarframleiðslunni
er á bilinu 4 til 5 milljarðar ný-
króna.
Ég get ekki stillt mig um að láta
gamansögu, sem íslenskum hag-
fræðingi er tungutöm um þjóð-
hagsreikninga, fljóta hér með:
Heimilisstörf fjölskyldunnar
eru ekki talin með í þjóðarfram-
leiðslu. Þau eru ekki metin til
verðs. Þetta veldur því, að finni
heiðvirður maður upp á því að
ganga í heilagt hjónaband með
ráðskonu sinni, í stað þess að búa
með henni áfram í óvígðri sam-
búð, þá lækkar þjóðarframleiðsl-
an, vegna þess að þjónusta, sem
áður var á markaðnum, flyst inn á
ómetanlegan vettvang hjóna-
bandsins. I stað þess, að hið ham-
ingjusama hjónaband auki á far-
sæld fólksins, er það fært til frá-
dráttar á hagsældarmælikvarð-
anum!
Ég held að óhætt sé að ganga út
frá því, að viðhorfið til kvenna og
starfa þeirra myndist að stórum
hluta á heimilinu, og þar sem
heimilisstörf hafa aðallega verið
stunduð af konum, má ætla að for-
sendan fyrir því, að hún nái jafn-
stöðu í hugum manna á við karl-
menn, í öllum störfum þjóðfélags-
ins sé sú, að heimilisstörfin njóti
réttmætrar virðingar. Aukin virð-
ing fyrir heimilisstörfum verkleg-
um og félagslegum, er líkleg til
þess að auka samvinnu og ábyrgð
allra heimilismanna, öllum til
góðs.
Óhróðri andstæð-
inganna svarað
Birgi ísleifi
þökkuð far-
sæl störf
ÞEGAR borKarstjórnarmenn
Sjálfstæðisflokksins kusu Davið
Oddsson oddvita sinn sl. föstu-
dag i stað Birgis Isleifs Gunn-
arssonar. flutti Albert Guð-
mundsson. borxarfulltrúi,
ræðu. þar sem hann þakkaði
Birgi ísleifi vel unnin störf sem
formaður borgarstjórnar-
flokksins.
Sagði Albert, að Birgir hefði
af leikni tekist að efla samstöðu
sjálfstæðismanna í borgar-
stjórninni og leitt flokkinn vel.
Það væri fagnaðarefni, að hann
hefði verið kallaður til starfa á |
nýjum vettvangi um leið og
starfskraftar hans nýttust
áfram í borgarstjórn. Þá árnaði
Albert Guðmundsson einnig
Davíð Oddssyni heilla í miklu
ábyrgðarstarfi, þar færi ungur
maður með bjarta framtíð og
einhugurinn um kjör hans í
formennsku borgarstjórnar-
flokksins sýndi, að áfram ríkti
sú góða samvinna og samstaða,
sem svo mikilvæg væri í borgar-
^stjórnarstarfi sjálfstæðismanna.
eftir Einar
Hálfdánarson
Ég var einn þeirra mörgu, sem
fagnaði því mjög þegar einhugur
varð um það í borgarstjórnarflokki
sjálfstæðismanna að kalla ungan
stjórnmálamann, Davíð Oddsson,
til forystu, er Birgir Isleifur kaus
að hverfa að öðrum störfum. Mér
fannst sem þá rofaði til í sundrung-
arþykkninu, sem hrjáð hefur flokk-
inn í nokkur ár, öllum góðum
sjálfstæðismönnum til skapraunar
og flokknum til vandræða. Því hafa
fáar fréttir í seinni tíð snert mig
betur en sú, sem meðfylgjandi
mynd er af, og birt var við þetta
tækifæri.
Ég hef því brosað góðlátlega, þeg-
ar andstæðingablöðin hafa í sífellu
verið að dylgja um það, að hér væri
ekki allt með felldu og að Albert
Guðmundsson ætlaði ekki að
standa við sín orð og gerðir og efna
til sundrungar á nýjan leik. Ég
þóttist sjá að óvinir okkar vildu
ekki una því að í borgarstjórnar-
flokknum væri að finna þann sam-
hug sem er forsenda fyrir efldur-
heimt borgarinnar úr tröllahönd-
um. Vinnubrögð þeirra eru alkunn
og samkvæmt þeirra næringar-
fræði er ekkert hollara vexti og við-
gangi vinstri villu en óeining í
Sjálfstæðisflokknum og að þar ber-
ist menn á banaspjót. En upp á síð-
kastið hafa runnið á mig tvær
grímur. Ég hef orðið þess var að
sumir hafa lagt trúnað á þennan
orðróm og úr hófi keyrði þeuar ég
heyrði haft eftir Albert nýlega á
Heimdallarfundi að hann hefði alls
ekki staðið að þessu einhuga kjöri
og væri því alls ekki við það bund-
inn. Ákvað ég þegar svo var komið
að grafa upp þessa gömlu og góðu
frétt, sem með fylgir, til þess að
taka af allan vafa í mínum huga. Og
vissulega varð ég feginn, þegar ég
sá að rangt hlýtur að hafa verið
haft eftir borgarfulltrúanum og al-
þingismanninum, því hann hefur
ekki aðeins tekið þátt í afgreiðsl-
unni heldur séð sig knúinn til að
halda sérstaka heillaræðu, sem er
meira en aðrir fundarmenn virðast
hafa gert.
Af þessu skulum við sjálfstæð-
ismenn draga þann lærdóm að láta
ekki fjendur okkar komast upp með
það að rugla okkur í ríminu. Við
skulum fylkja okkur fast um þá for-
ystumenn sem algjör samstaða hef-
ur verið um og hafa ekki leynt og
ljóst tekið þátt í þeim bræðravígum
scm verst hafa leikið flokkinn á síð-
ustu árum.