Morgunblaðið - 01.12.1981, Blaðsíða 36

44
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 1981
"t«ilcnibor<éinuy sni llingur !"
HCE/lAfin
r
Ást er...
um að húdeyisverður-
inn hafi brunnið við.
TM Rag l)S Pat Off.-all righls reserved
e 1981 Los Angeles Times Syndtcale
Með
morgunkafíinu
Ef ég má treysta því að þetta sé
þitt síðasta orð, verð ég um kyrrt
hér.
HÖGNI HREKKVÍSI
Virðum hefðbundinn
rétt sveitafólksins
Valgarður L. Jónsson, fv. bóndi
Eystra-Miðfelli, skrifar:
„Velvakandi!
Hinn 30. október sl. kveður heið-
urskona sér hljóðs á þessum vett-
vangi, frú Auður Sæmundsdóttir,
Ási í Melasveit, þekkt gæðakona,
prúð og virt af sinni samtíð. Því
ber að leggja við hlustir þegar hún
hefur erindi fram að færa. Síma-
málin sunnan Skarðsheiðar er
umræðuefnið að þessu sinni. Það
er svo sannarlega ástæða til að
fólk á þessu svæði taki undir orð
Auðar. Mig hefur oft furðað sú
þolinmæði sem þetta sveitafólk
hefur sýnt í gegnum árin. í fyrsta
lagi er þessi gamla símalína
hreint handónýt, getur aldrei orð-
ið í lagi og oft ónothæf með öllu.
Það sem bætt hefur þollund fólks-
ins er frábær viðgerðarmaður,
Eiríkur Þorvaldsson, sem þekkir
þetta drasl eins og fingurna á sér
og er ólatur að tjasla við þetta, oft
við hin erfiðustu skilyrði.
Eg var sannarlega orðinn meira
en þreyttur og leiður að búa í hátt
í þrjá áratugi við þessa slæmu
símaþjónustu. Á okkar línu eru
ekki minna en 13 tæki og í ofan-
álag Vatnaskógur, sem er öllu
hinu verra, með öll forgangsvið-
tölin og það á mesta annatíma
sveitanna. Manni gat oft runnið í
skap, þegar mikið lá við að ná
sambandi, sem oft tók æði langa
stund, rétt um leið og svarað var
kom miðstöð inná og sagði: Afsak-
ið, Landssíminn tekur línuna fyrir
Vatnaskóg. Oft var ekki annað ráð
en taka bílinn og aka útá Akranes,
eða á staðinn, ekki þýddi að horfa
í kostnað og fyrirhöfn.
Það var því engin furða þó fólki
- létti þegar farið var að leggja lín-
una í jörð og vonir stóðu til að nú
væri línan síður háð vindi og veðr-
um. Síminn er vissulega mikið ör-
yggis- og hjálpartæki, sem enginn
getur verið án sem í einhverju
vafstri stendur. Því er nauðsyn-
legt að hann sé til taks hvenær
sem er. Allt ætti þetta að verða
öruggara eftir að hvert býli fær
sitt eigið númer, miðað við þann
fjölda bæja sem áður voru á einu
númeri í miðstöðvarborðinu á
Akranesi. Þetta var svo sannar-
lega langþráður áfangi.
Nú bjuggust allir við að loks
mætti sveitafólkið búa við sömu
skilyrði og Akurnesingar, reyndar
allt Stór-Reýkjavíkursvæðið sunn-
an fjarðar, þar sem meiri hluti
þjóðarinnar býr, sem eru vissu-
lega sjálfsögð réttindi. En á sama
tíma dettur ráðamönnum í hug að
gera sveitafólkið að féþúfum fyrir
ríkisfyrirtæki og svipta það áunn-
um rétti, sem aðrir hafa, sem sé að
vera í beinu sambandi við Akranes
og nágrenni án sérstaks gjalds,
eins og hingað til. Akranes er
þjónustumiðstöð þessara sveita,
öryggi og hald, þangað verður öll
neyðarþjónusta sótt, viðskipti,
verslun, samskipti við embætti,
vini og ættmenni.
Ég spyr: Hvers á þetta blessaða
Allt annað en mannúð
H.Þ.I. skrifar:
„Allar þjóðir sem byggja þenn-
an heim hafa sérstakt þjóðarstolt
eða ættjarðardramb. Þetta fyrir-
brigði verður að teljast eðlilegt í
heimi þar sem afbrýðisemi og
mannvonska ráða ríkjum. Að
sjálfsögðu erum við íslendingar
engin undantekning. Við verðum
meira að segja að teljast fremur
slæmir hvað þetta varðar. Hitt er
svo annað mál að mörgu höfum
við af að státa. Meðal þess cr hið
frjálsa lýðræði sem við búum við,
ómengað land og geysimiklar
náttúruorkulindir. Meðal þess sem
við státum af en höfum ekki af að
státa er e.t.v. þessi umtalaða
velmegun sem svo oft er talað um,
og algjör mannúð á öllum sviðum.
Ég hef oft tekið eftir því að þegar
talað er um mannúð, þá er oftast
átt við fólk. Samtökin Amnesty
International berjast fyrir auk-
inni mannúð við fólk, og á móti
pyntingum á fólki.
Oft vill okkur gleymast að í
rauninni skiptir mannfólkið litlu
máli í lífkeðjunni. Það sem við
gerum er að drottna í þeirri vissu
að við höfum verið valin til þess.
Og í þessari fullvissu um yfirburði
mannskepnunnar er heimurinn á
hraðri leið til tortímingar, aðal-
lega vegna þess að maðurinn héfur
gripið inn í lífkeðjuna án þess að
gera sér grein fyrir afleiðingun-
um.
Ef við hugum aftur að Islandi,
þá er þar margt að sjá. Til að forð-
ast misskilning vil ég taka það
strax fram að ég vil alls ekki halda
því fram að á Islandi séu menn
settir í hjól og steglu eða önnur
álíka tól. Sannfæring mín er sú að
slíkt tíðkist ekki lengur. En hvað
með blessaðar skepnurnar?
Hænsnabú. Þetta orð segir ekki
mikið. Jú, við fáum eggin sem við
borðum frá hænsnabúum, og einn-
ig sunnudagskjúklingana. A þess-
um tveimur atriðum grundvallast
þekking almennings á hænsna-
búum. En hvað fer í rauninni fram
innan veggja þessara stofnana?
Er hér um að ræða fyrirbrigði sem
gæti e.t.v. kallast búskapur? Slík-
um spurningum hef ég lengi velt
fyrir mér, og fyrir nokkru fékk ég
tækifæri til að svara hluta af þeim
í heimsókn á hænsnabú nokkurt
skammt fyrir utan bæinn. Ég ætla
ekki að lýsa heimsókn minni á
þennan stað, en hún er búin að
valda mér talsverðu hugarangri.
Skriflega er líka ómögulegt að
koma fólki í einhvern skilning um
þetta, með beinni lýsingu. Ég vil
nota aðra aðferð, þ.e.a.s. saman-
burð.
Treblinka, Auswitz, allir þekkja
þessi nöfn, og allir hafa heyrt
ávæning af því sem fram fór á
þessum stöðum. Og þegar ég á að
finna eitthvað „sambærilegt" við
staðinn sem fram fór á þessum
stöðum. Og þegar ég á að finna
eitthvað „sambærilegt" við stað-
inn sem ég heimsótti, þá koma
þessi nöfn ósjálfrátt upp í huga
minn. Auswitz og Treblinka voru
skipulagðar útrýmingarbúðir,
þangað var fólki ekið þúsundum
saman, víðs vegar að, og því mis-
kunnarlaust slátrað. En hvað eru
hænsnabúin annað en skipulagðar
útrýmingarbúðir? Aðalmunurinn
liggur í því að á hænsnabúum eru
fuglar aldir upp til að deyja! Og
svo auðvitað, að í öðrum staðnum
er um dýr að ræða, á hinum voru
það menn.
Ég ætla ekki að fara út í frekari
úttekt á áliti mínu á hænsna-
búum, það ætti að vera alveg ljóst.
Ég vil þess í stað víkja að hlut sem
mér blöskraði e.t.v. meira en
nokkuð annað í þessari heimsókn
minni. Yfirmaður búsins tjáði mér
blygðunarlaust, að „rannsóknir
vísindamanna" hefðu sýnt, að
fuglunum líkaði þetta hlutskipti
sitt betur en að geta verið nokk-
urnveginn frjálsir úti í náttúr-
unni. Hvaða heilvita mannvera
getur haldið því fram, að lifandi
dýri líki vel að vera svipt eðli
sínu? Erum við menn (sem höfum
komist svo langt í „tækniþróun“
að við getum gjöreytt heimi á
svipstundu) virkilega svo heimskir
að sjá ekki að dýrin hafa sínar
tilfinningar þó að heilabú þeirra
sé ekki jafn stórt og okkar?
Vissulega drepum við allt sem
við höfum not af, lömb, kálfa og
folöld. En þessi dýr fá þó að njóta
þess að vera til um stund, reika
frjáls með mæðrum sínum úti í
náttúrunni. Getum við ekki gert
okkur grein fyrir því, að með
stofnunum eins og hænsnabúum
erum við búin að taka allt frá þess-
um vesalings dýrum (í þessu tilf.
fuglum)?
Og erum við virkilega svo
óforskömmuð að afsaka okkur
með því að dýrunum líki betur að
verja sínum fáu ævidögum lokuð
inni í búrum en úti í náttúrunni?
Það er allt annað en mannúð."