Morgunblaðið - 23.01.1982, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1982
5
Skallagrímur hf.
ara:
Suðurland, fyrsta skip
Skallagríms, var í för
um frá 1932 til 1935.
Laxfoss var smíðaður
í Danmörku 1935 og
var í siglingum til
1952, nema í eitt ár
vegna viðgerða eftir
strand.
Laxfoss var gerður
upp eftir strand 1944
en eyðilagðist síðan í
öðru strandi 1952.
Frá 1952 til 1956
leigði Skallagrímur
m/s Eldborgu eða þar
til fyrri Akraborgin
var keypt.
Fyrri Akraborgin
var keypt ný 1956 og
var í siglingum til
1974 er hún var leyst
af hólmi af núverandi
nöfnu sinni.
Nýju Akraborgina
kannast sennilega vel
flestir landsmenn við
því árlegur farþega-
flutningur hennar
samsvarar íhúatölu
landsins og auk þess
flytur hún um 60.000
bíla á ári.
Fólksflutningar Akraborgarinnar á síðasta
ári samsvara allri íbúatölu þjóðarinnar
l*ANN 23. janúar á hlutafélagið
Skallagrímur 50 ára afmæli.
Félagið var stofnað hinn 23.
janúar 1932 um kaup á e/s Suður
landi í því skyni að annast fólks-
og vöruflutninga milli Reykjavíkur
og Borgarness. Eins og kunugt er á
félagið nú og rekur Akraborgina,
en hún er í áætlunarferðum milli
Akraness og Reykjavíkur.
Upphaflega var félagið stofnað
af einstaklingum í Mýra- og Borg-
arfjarðarsýslu. Síðan bættust þó
við nýir hluthafar, þ.á m. hreppar á
svæðinu, Akranesbær, Reykjavík-
urborg, Eimskipafélag fslands, rík-
issjóður og fleiri.
Fyrsta skip félagsins, e/s Suð-
urland, var í áætlunarferðum fé-
lagsins til ár3Íns 1935, þegar m/s
Laxfoss, sem félagið hafði látið
smíða fyrir sig í Danmörku, kom
til landsins og hóf áætlunarferð-
ir félagsins milli Akraness,
Borgarness og Reykjavíkur.
Laxfoss strandaði í janúar 1944,
hann var þó endurbyggður árið
eftir, á meðan á því stóð var not-
ast við ýmis konar leiguskip,
lengst af e/s Sigríði. Laxfoss
eyðilagðist hins vegar við strand
árið 1952.
Fram til ársins 1956 leigði fé-
lagið m/s Eldborgu til að halda
uppi ferðum á þessum leiðum
eða þar til félagið réðst í kaup á
nýju skipi, m/s Akraborg, sem
síðar var leyst af hólmi með nú-
verandi Akraborg, sem félagið
keypti til landsins 1974. Má
segia að með hinni nýju Akra-
borg hafi verið brotið blað í sögu
félagsins og áætlunarferða milli
Akraness og Reykjavíkur þar
sem bílaflutningar hófust þá í
verulegum mæli milli Reykja-
víkur og Akraness.
Á árinu 1938 fór m/s Laxfoss
203 ferðir milli Reykjavíkur og
Borgarness. Ferðir til Akraness
voru þá 39, til Breiðafjarðar 4 og
ein ferð var farin til Hvalfjarð-
arbotns. Árið 1940 var tekin upp
sú nýbreytni að sigla til Vest-
mannaeyja vikulega mestan
hluta ársins, eða alls 48 ferðir
það ár. Þá voru farnar milli
Borgarness og Reykjavíkur 174
ferðir, til Breiðafjarðar 6 ferðir,
til Arnarstapa 1 ferð og milli
Akraness og Reykjavíkur 35
ferðir.
Allar aukaferðir félagsins
lögðust síðan af með árunum og
á seinni árum hefur Akraborg
eingöngu verið í áætlunarferðum
milli Akraness og Reykjavíkur,
eins og kunnugt er.
Flutningar á bifreiðum hófust
fyrir alvöru með tilkomu hins
nýja skips 1974. Þrátt fyrir
svartsýni margra á möguleika og
þörf fyrir bílferju milli þessara
staða, hefur reynslan orðið mjög
góð og framar öllum vonum.
Flutningar þessir hafa aukist
gífurlega á undanförnum árum
og er nú svo komið að Akraborg-
in siglir fullhlaðin flesta daga
ársins.
Árið 1974, frá júní til áramóta,
flutti Akraborgin 4811 bíla.
Strax árið 1975 flutti Akraborg-
in 19.552 bíla. Árið 1976 37.797
bíla. Árið 1977 38.000 bíla. Árið
1978 42.100 bíla. Árið 1979 45.372
bíla. Árið 1980 60.109 bíla og ál-
íka marga árið 1981, enda álitið
að flutningsgeta skipsins sé full-
nýtt. Vantar nú töluvert á að
Akraborgin geti annað eftir-
spurn enda þekkja þeir sem við
hana skipta, að oft er það að
fjöldi bifreiða verður að hverfa
frá, einkanlega yfir sumarmán-
uðina. Áhugi virðist því vera gíf-
urlegur fyrir bílferju milli Akra-
ness og Reykjavíkur og augljóst
að almenningur lítur á slíkar
áætlunarferðir Akraborgarinnar
milli Akraness og Reykjavíkur
sem hluta af vegakerfi landsins
og raunverulegan og æskilegan
valkost í stað þess að aka fyrir
Hvalfjörð.
Árið 1976 fóru 142.000 farþeg-
ar með Akraborginni en árið
1980 222.504.
í tilefni af 50 ára afmæli fé-
lagsins hefur stjórn þess ákveðið
að láta skrá sögu þess og fengið
til þess Gils Guðmundsson, rit-
höfund.
í fyrstu stjórn félagsins 1938
voru eftirfarandi: Magnús Jóns-
son, Borgarnesi, formaður, Her-
vald Björnsson, Borgarnesi og
Davíð Þorsteinsson, Arnbjarg-
arlæk.
I núverandi stjórn félagsins
eru eftirfarandi: Arnmundur
Bachmann, formaður, Reykja-
vík, en aðrir í stjórn Gústaf B.
Einarsson, Reykjavík, Guð-
mundur Vésteinsson, Akranesi,
Magnús Kristjánsson, Norð-
tungu og Elís Jónsson, Borgar-
nesi.
Framkvæmdastjóri félagsins
er Helgi Ibsen, Akranesi.
Þorvaldur Guðmundsson, skipstjóri:
Akraborgin er hluti þjóðvegarins
Þorvaldur Guðmundsson
„UMFEKÐIN með Akraborginni
hofur alltaf verið að aukast, skipið
þjónar ekki aðeins Akurnesingum
og þeim sem eiga bein viðskipti við
þá. Segja má að á síðasta ári hafi
það flutt alla þjóðina og nær allan
bílaflota hennar. Talsvert af vöru-
flutningum norður f land fer með
Akraborginni og innlendir og er
lendir ferðamenn notfæra sér hana
mikið. Það má því segja að Akra-
borgin sé hluti af þjóðveginum,"
sagði Þorvaldur Guðmundsson, skip-
stjóri á Akraborginni í samtali við
Morgunblaðið, en hann hefur verið
skipstjóri á nýju Akraborginni frá
því hún kom til landsins 1974.
„Aður en hlutafélagið Skalla-
grímur var stofnað var var skip,
Suðurland, í förum frá Reykjavík
til Borgarness og Akraness meðal
annars. Þegar vegur var svo lagð-
ur fyrir Hvalfjörðin um 1930
hættu eigendur Suðurlandsins
rekstri skipsins vegna þess að þeir
óttuðust að með tilkomu vegarins
legðist skipaumferðin niður. Á
þeim tíma var yfirleitt mikil báta-
umferð í Flóanum og algengt að
Akranesbátarnir væru í kartöflu-
flutningum milli staða. Þá átti
Steindórsstöðin í Reykjavík hlut í
Fagranesinu, sem einnig sigldi á
þessum slóðum, aðallega í tengsl-
um við ferðir lengra norður í land.
Raunin varð hins vegar ekki sú að
skipaferðir legðust af vegna veg-
arins og frá því að Skallagrímur
hóf reglulegar skipaferðir á þess-
um slóðum hefur orðið stöðug
aukning. Ég hef verið með þetta
skip í 8 ár og segja má að það hafi
verið fullnýtt síöustu tvö árin, sér-
staklega hefur flutningur bifreiða
aukizt og hefur skipið að undan-
förnu flutt um 5.000 vöruflutn-
ingabifreiðir á ári. Ef enn á að
auka þjónustu á þessari leið verð-
ur að kaupa nýtt skip. Annars er
þetta gott og öruggt sjóskip. Það
hefur farið 1.400 til 1.500 ferðir á
ári hverju og aðeins hafa fallið úr
2 ferðir vegna vélabilana og 2 til 3
ferðir yegna veðurs."
Hvað með hafnar- og afgreiðslu-
aðstöðu?
„Hafnaraðstaðan á Akranesi er
mjög góð og í raun og veru má
segja það sama um aðstöðuna í
Reykjavík. Hún er nálægt mið-
bænum og auðveldar það gangandi
farþegum að nálgast skipið og nú
hefur verið gert gott plan fyrir
þær bifreiðir, sem bíða þess að
komast með skipinu. Á hinn bógin
er heldur þröngt um okkur hérna,
sérstaklega á meðan birgða-
skemma Ríkisskips er í byggingu.
Ég veit að menn hafa verið að
velta fyrir sér endanlegri lausn á
þessu máli, en held ekki að breyt-
ingar séu í sjónmáli," sagði Þor-
valdur.