Morgunblaðið - 23.01.1982, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1982 19
Rússar fagna
sigri Koivisto
Moskvu, 22. janúar. Al*.
MOSKVU-útvarpið hefur látid í Ijós velþóknun á forsetakosningunum í
Finnlandi og þar med lýst fyrstu viðbrögðum Rússa við sigri Mauno Koiv-
isto.
Útvarpið segir úrslitin sýna
„greinilega vinstrisveiflu kjós-
enda" og spáir því að Finnar muni
„viðhalda góðum samskiptum við
Moskvu". Útvarpið kallar sigur
Koivisto „áfall fyrir tilraunir kap-
ítalista-flokkanna til að sigra
frambjóðanda sosíaldemokrata. I
fyrsta skipti í sögu Finnlands var
sigurvegari kosninganna ekki
frambjóðandi kapítalistaflokks
heldur vinstriaflanna."
Moskvu-útvarpið telur mikil-
vægt að mistekizt hafi „tilraun
vissra flokka til að endurskoða
utanríkisstefnu landsins og
sveigja frá stefnu. Paasikivi og
Kekkonens". Útvarpið leggur
áherzlu á að það sé ætlun fulltrúa
sosíaldemokrata og kommúnista
að „varðveita vináttu, góð ná-
grannasamskipti og samstarf við
Rússa, báðum aðilum til góðs“ og
segir utanríkisstefnuna njóta
„víðtæks stuðnings í Finnlandi
eins og kosningaúrslitin muni
vafalaust staðfesta ennþá einu
sinni".
E1 Salvador:
Orðrómur um
úrslitaátök
San Salvador, 22. janúar. Al*.
SKOTHVELLIR kváðu við í allan
gærdag í höfuðborg Kl Salvador, San
Salvador, og ýtti það mjög undir orð-
róm um, að skæruliðar hefðu á prjón-
Prestur fær
aukarefsingu
Vín, 22. janúar. Al*.
TÉKKAR hafa lengt fangelsisdóm
jesúítaprestsins Frantisek Lizna í 27
mánuði, þar sem hann hafi „skaðað
ríkishagsmuni erlendis", að sögn út-
laga. Mikill viðbúnaður var f réttar
salnum þegar dómurinn var felldur og
þeir sem reyndu að sækja réttarhöldin
voru handteknir.
Dómararnir sögðu að sr. Lizna,
sem hefur fjórum sinnum verið
dæmdur fyrir andófsstarfsemi, hefði
afhent tveimur vestur-þýzkum
prestum bréf, þar sem hann lýsti
erfiðleikum trúarhópa í Tékkóslóv-
akíu. Bréfið var til systur hans í
Englandi.
I fyrra var Lizna dæmdur í 20
mánaða fangelsi fyrir meinta dreif-
ingu greina til trúartímarita 1977-
79.
unum að leggja til úrslitarorrustunn-
ar við herforingjastjórnina í dag,
fóstudag, og minnast með því, að
fimmtíu ár eru liðin frá fyrstu upp-
rcisninni gegn stjórnvöldum í land-
inu.
Til átaka kom í þremur hverfum
borgarinnar og féllu í þeim fjórir
hermenn og 13 skæruliðar, að sögn
stjórnvalda. Alla síðustu viku hafa
hermenn leitað skipulega í heilu
hverfunum að ólöglegri útvarps-
stöð skæruliða, sem að undanförnu
hefur verið að hvetja fólk til að
búa sig undir Lokaátökin og stunda
sprengjugerð af kappi. Síðasta
meiriháttar sókn skæruliða var
fyrir rúmu ári, 10. janúar 1981, en
hún rann út í sandinn á fáum dög-
um vegna lítils sem einskis stuðn-
ings almennings i landinu.
í dag, föstudaginn 22. janúar,
eru fimmtíu ár liðin frá fyrstu
uppreisninni gegn stjórnvöldum í
E1 Salvador. Hún stóð að vísu að-
eins í þrjá daga en þó er talið, að
30.000 manns hafi fallið fyrir her-
mönnum Maximilano Hernandez,
sem þá var í forsvari fyrir stjórn
hersins, sem löngum hefur farið
með völdin í landinu.
launanna að þessu sinni bækurn-
ar „Heimkynni við sjó", ljóða-
safn eftir Hannes Pétursson, og
„Sagan af Ara Fróðasyni og
Hugborgu konu hans", skáldsaga
eftir Guðberg Bergsson. Bók-
menntaverðlaunin eru 75.000
danskar krónur og verða afhent
á fundi Norðurlandaráðs í Hels-
ingfors 1. marz.
IsJenzkir höfundar hafa tví-
vegis hlotið bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs, síðast í fyrra
þegar þau voru úthlutuð Snorra
stæðar bækur, sem ganga undir
nafninu „Sörmlandsskáldsög-
urnar". Nú þykir hann leggja út
á nýjar brautir með verðlauna-
skáldsögunni, „Samuels bok“.
Samuel, sem bókin fjallar um,
var afi Delblancs. Bókin fjallar
um þrengingar sænskrar verka-
mannafjölskyldu á síðustu öld.
Dómnefndin segir að Delblanc
„lýsi á nærfærinn hátt manni,
sem er hafnað, og fjölskyldu
hans og færi í tal með ást og
Sven Delblanc hlaut
bókmenntaverðlaun
Norðurlandoráðs
SÆNSKI rithöfundurinn Sven
Delblanc fékk bókmenntaverð-
laun Norðurlandaráðs að þessu
sinni fyrir skáldsöguna „Samuels
bok“. I thlutunin var ákveðin á
fundi dómnefndarinnar í Stokk-
hólmi í gær, föstudag. í umsögn
segir að skáldsagan marki þátta-
skil á rithöfundarferli Delblancs,
sem er kunnur höfundur í Svíþjóð,
og sé meðal merkari bóka hans.
Frá íslandi voru lagðar fram
til úthlutunar bókmenntaverð-
Hjartarsyni. Ólafur Jóhann Sig-
urðsson fékk verðlaunin 1976.
Fulltrúar Islands í dómnefnd-
inni að þessu sinni voru Njörður
P. Njarðvík dósent og Hjörtur
Pálsson dagskrárstjóri, en vara-
maður þeirra var Andrés
Björnsson útvarpsstjóri.
Sven Delblanc er fæddur 1931
og er dósent í bókmenntafræði.
Hann á að baki tuttugu ára
bókmenntaferil. Hann varð
landsfrægur fyrir fjórar sam-
reiði baráttu fólks fyrir mann-
legri reisn."
Um bókina er haft eftir Del-
blanc sjálfum að hann líti á
hana sem „tilraun til að finna
heildarmynd". Um bókina er
einnig sagt að hún sé annars
vegar „raunsæ, félagsleg og
söguleg frásögn", hins vegar „at-
höfn þjáningarfullrar samsöm-
unar".
Nánar verður fjallað um Del-
blanc í hlaðinu síðar.
Ríkissaksóknari
Skota fær lausn
iMindon. 22. janúar. Al*.
Ríkissaksóknarinn í Skot-
landi, Nicholas Fairbairn,
hefur sagt af sér eftir ofaní-
gjöf frá Margaret Thatcher
forsætisráðherra og háðsyrði
og glósur frá þingmönnum í
Neðri málstofunni vegna
meðhöndlunar hans á nauðg-
unarmáli, sem hefur vakið
reiði og ugg í Bretlandi.
Frú Thatcher setti ofan í við
hann vegna þess að hann sagði
blöðum frá nauðgunármálinu áður
en hann gaf þinginu skýrslu um
málið. Fairbairn viðurkenndi í
lausnarbeiðni sinni að hann hefði
gert sig sekan um „dómgreind-
arskort".
Fairbairn átti að útskýra fyrir
þingheimi hvers vegna þrír ungl-
ingar, sem voru ákærðir fyrir að
nauðga ungri móður í Glasgow og
veita henni áverka með rakblaði,
voru ekki leiddir fyrir rétt. Konan
hefur neitað opinberum staðhæf-
ingum um að hún hafi ekki viljað
bera vitni í málinu.
Frú Thatcher sagði í bréfi, þar
sem hún samþykkti lausnarbeiðni
Fairbairns, að ákvörðun hans lýsti
„ábyrgðartilfinningu". í lausnar-
beiðni sinni kvaðst Fairbairn
ánægður með meðhöndlun sína á
málinu. (Fréttastofan Press Ass-
ociation segir að frú Thatcher hafi
„látið hann hætta“.)
Fyrir einum mánuði stóð mikill
styrr um Fairbairn vegna blaða-
frétta um að ritari í Neðri mál-
stofunni hefði reynt að hengja sig
í ljósastaur fyrir utan heimili sitt
í London þar sem samband þeirra
hafði farið út um þúfur.
Fairbairn neitaði að staðfesta
fréttina eða bera hana til baka.
Konan, Pamela Milne, sagði
seinna að hún hefði reynt að fyrir-
fara sér með því að taka of stóran
lyfjaskammt, en ekki með því að
hengja sig.
Fairbairn, sem er erfingi aðals-
titilsins barón af Fordell, skildi
fyrir tveimur árum við konu sína,
Elizabeth Mary MacKay, sem
hann á með þrjár dætur, eftir 17
ára sambúð.
DOIO enn á ný undir smásjánni
DG-10-FLUGVÉLIN frá Air Florida-flugfélaginu var
nærri komin á brautarenda á flugvellinum í Miami 22.
sept. sl. þegar áhöfnin heyrði allt í einu einhvern skrít-
inn hávaða. Hægri hreyfillinn hafði á einhvern undarleg-
an hátt hreinlega leyst upp — og vélin tók nú að snúast
til hægri. Aðeins nokkrar sekúndur voru til stefnu en
þrátt fyrir það tókst flugmanninum að hætta við flugtak-
ið án þess að vélinni hlekktist á.
Ekki er ótrúlegt, að með snarræði sínu hafi flug-
manninum tekist að koma í veg fyrir slys á borð við
það þegar DC-10-flugvél frá flugfélaginu American
Airlines hrapaði í Chicago 1979 en með henni fórust
275 manns. Þegar hreyfillinn brotnaði upp á Air
Florida-vélinni fóru brot úr honum í gegnum hægri
vænginn og gerðu það að verkum, að ekki var hægt
að stjórna vænglunum. Staða vænglanna breyttist
við það og ef flugmaðurinn hefði reynt að fara í loftið
er líklegt, að vélin hefði steypst yfir sig og hrapað.
Tvær breytingar
Slysið í Chicago, það mesta í bandarískri flugsögu,
stafaði líka af því, að stjórnkerfi vænglanna var
skemmt. Bandaríska flugmálastjórnin skipaði þá
framleiðanda DC-10-vélanna, McDonnell Douglas, að
koma fyrir viðvörunarkerfi, sem gæfi til kynna bil-
anir í kerfinu, en eftir atburðinn á Miami-flugvelli á
sl. hausti var fyrirtækinu skipað að skoða sjálfa
vænglana betur. Það var gert og nú fyrir nokkru
tilkynntu verksmiðjurnar, að gerðar yrðu tvær
breytingar á vænglunum og stjórnkerfi þeirra, sem
HÆGRI^
vHREYFILL
MIAMIINTERNATIONAL AlRPðR’
eiga að tryggja það, að vænglarnir haldi sinni stöðu
óbreyttri þótt vökvaleiðsla eða stálvír hrökkvi í
sundur.
Embættismenn bandarísku flugmálastjórnarinnar
telja DC-10-vélina örugga og áreiðanlega og er haft
eftir talsmanni stofnunarinnar, að slys af völdum
bilaðra vængla sé afar fjarlægur möguleiki. Hvað
sem því líður hefur stofnunin beðið verksmiðjurnar
um ítarlegar upplýsingar um DC-10-vélina og slysið í
september sl. og þeirri stóru spurningu er enn ósvar-
að: Hvers vegna tættist hann í sundur, hréyfillinn á
Air Florida-þotunni?
NEWSWE.EK
lb Ohlsson
STEL-
SSxHREYFILL
VÆNGLAR
í FI.UG-
TAKSSTÖOU
SKROKKUR
HÆGRI
IVÆNGUR
«? £
STJORN-
KAPALLí
VÆNG
■ ■
•i Hluti hreyfilsins
' brotnaöi þegar
vélin var í flugtaki.
O Hreyfilbrotin
^ gengu í gegnum
hlífarnar og inn í
hægri vænginn.
Stjórn- og vökva-
leiöslur skárust í
sundur.
^ Vænglarnir fóru
upp og vélin tók
aö snúast til
hægri. Flugvélin haföi fariö 3000
feta vegalengd og var komin á 100 milna hraöa
á klst. þegar flugmaöurinn hætti viö flugtakiö.