Morgunblaðið - 23.01.1982, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1982 3 1
og lögðu sig jafnvel í lífshættu til
hjálpar, þegar sonarsonur minn
lenti í alvarlegu slysi nú á dögun-
um, nota ég tækifærið að þakka
þeim af öllum huga og biðja þeim
allrar blessunar.
Gr. Ögm.
í dag fer fram útför tengdamóð-
ur minnar, Guðríðar Finnboga-
dóttur, fyrrum húsfreyju á Bílds-
felli í Grafningi. Hún var fædd á
Víðilæk í Skriðdal 10. júní 1883, og
var því á 99. aldursári er hún lést
á Borgarspítalanum eftir þriggja
mánaða legu 13. janúar. Foreldrar
Guðríðar voru hjónin Ingibjörg
Sigurðardóttir og Finnbogi
Ólafsson, sem bæði voru Skaftfell-
ingar að ætt.
Guðríður giftist 5. nóvember
1906, Guðmundi Þorvaldssyni í
Geitdal í Skriðdal. Þau hjónin
bjuggu fyrst í Geitdal, en brátt
kom að því, að landrými í Geitdal
var ekki nægilegt fyrir hin ungu
og dugmiklu hjón, en stærra jarð-
næði ekki fáanlegt þar um slóðir.
Þau urðu því að leita út fyrir hið
fagra Fljótsdalshérað, þótt ekki
væri þeim sársaukalaust að kveðja
æskustöðvarnar. Árið 1910 keyptu
þau jarðirnar Bíldsfell og Tungu í
Grafningi og bjuggu síðan á Bílds-
felli með miklum glæsibrag, þar
sem snyrtimennsku gætti í hví-
vetna bæði utanhúss og innan.
Þau hjón eignuðust sjö börn, tvo
syni og fimm dætur, og ólust þau
upp við mikið ástríki foreldranna
og gagnkvæmt, sem marka má af
því, að eftir að Guðríður varð
ekkja, en mann sinn missti hún
1948, dvaldi hún jafnan skemmri
eða lengri tíma hjá flestum barna
sinna, og þau höfðu alltaf mikil og
náin tengsl við móður sína hvar
sem dvalarstaður hennar var.
Guðríður átti því láni að fagna,
sem ég tel sérstakt um svo háaldr-
aða manneskju, að hafa ekki misst
neitt af börnum sínum né barna-
börnum. Hún hafði því náin kynni
af mörgum barnabörnum sínum
og síðar langömmubörnum, og
hafði hún á þeim mikið dálæti.
Þeim voru kynnin bæði til gleði og
þroska, enda munu þau ávallt
minnast hennar með hlýju og
þakklæti. Guðríður var vel greind
og hafði alveg einstaklega gott
minni, sem entist til síðustu
stundar. Hún kunni því ósköpin
öll af sögum, ljóðum, þulum og
þjóðlegum fróðleik, sem ánægju-
legt var á að hlýða.
Það eru orðin löng og mikil
kynni, sem ég hef haft af tengda-
móður minni, fyrst á hennar
skemmtilega og gestrisna heimili,
og síðast en ekki síst, þau árin,
sem hún var á heimili okkar
hjóna. Þó aldurinn væri hár í ár-
um talið, var hún ung í anda, glað-
lynd, sístarfandi og elskuleg í öllu
viðmóti.
Ég kveð því tengdamóður mína
með söknuði og þakka fyrir alla þá
ástúð og umhyggju, sem hún sýndi
mér og minni fjölskyldu. Blessuð
sé minning hennar.
Olafur Tómasson
í dag verður til moldar borin
merkiskonan, tengdamóðir mín,
Guðríður Finnbogadóttir fyrrum
húsfreyja á Bíldsfelli í Grafningi,
sem lézt aðfaranótt hins 13. janú-
ar í hárri elli. Hefði hún orðið 99
ára á næsta afmælisdegi sínum.
Minningarathöfn verður haidin
um hana í dag í kapellunni í
Fossvogi, en jarðsett verður hún í
heimagrafreit að Bíldsfelli.
Guðríður fæddist að Víðilæk í
Skriðdal, Norður-Múlasýslu, 10.
júní 1883, dóttir hjónanna Ingi-
bjargar Sigurðardóttur og Finn-
boga Ólafssonar, en þau bjuggu
síðar að Borg og Arnhólsstöðum í
Skriðdal, og var Guðríður elzt
barna þeirra. Hún tifaði léttstíg
um holt og móa á uppvaxtarárum
sínum í Skriðdal og margar ljúfar
endurminningar 4tti hún um hjá-
setu yfir kindum uppi á Húshjall-
anum, og þar átti hún líka steina-
safnið sitt frá bernsku- og æsku-
árum — geymt undir mosaþembu.
Átján ára gömul sigldi hún suð-
ur til Reykjavíkur, sem þá var
mikið fyrirtæki fyrir unga stúlku
austan af landi. Hóf hún þá nám í
Hússtjórnarskólanum í Reykjavík
og nam þar öll þau fræði, sem að
hússtjorn lutu, og einnig klæð-
skeraiðn. Þótti hún tvímælalaust
hinn bezti kvenkostur sinnar
sveitar, og þess má geta, að hún
hafði yndisfagra söngrödd og var
oft fengin til að syngja einsöng við
sérstök og hátíðleg tækifæri.
Hinn 5. nóvember 1906 gekk
Guðríður að eiga hinn mikla at-
orku- og framsýnismann, Guð-
mund Þorvaldsson frá Geitdal í
Skriðdal.
Þess er vert að minnast, sem
fágætt getur talist, að þeir voru
þrír, bræðurnir frá Geitdal, sem
gengu að eiga þrjár dætur Finn-
boga á Arnhólsstöðum. Þeir Guð-
mundur, Sigurður og Pétur Þor-
valdssynir, áttu Guðríði, Guðnýju
og Guðfinnu, Finnbogadætur,
fyrir eiginkonur. Man ég ekki eftir
að hafa heyrt getið annars staðar
slíkrar hjónabands-þrennu, en
auðvitað fortek ég það ekki, að
slíkt hafi átt sér stað einhvern
tíma í sögunni.
Þau Guðmundur og Guðríður
bjuggu í Geitdal fyrstu tvö árin,
en síðan eitt ár á Arnhólsstöðum,
áður en þau fluttu hingað suður,
árið 1910. Hafði Guðmundur þá
fundið sína miklu kostajörð, þegar
hann keypti og sameinaði jarðirn-
ar Bíldsfell og Tungu í Grafn-
ingshreppi, sem telja samanlagt
nærri 1400 hektara lands.
Strax á öðru búskaparári þeirra
á Bíldsfelli, réðist Guðmundur í
það stórvirki að stífla bæjarlæk-
inn, sem sprettur upp uíPdan tún-
inu rétt við íbúðarhúsin. Gerði
hann þar uppistöðulón og reisti
fyrstu rafstöð á sveitabæ á íslandi
— þá næstu á eftir rafstöð Reyk-
dals í Hafnarfirði. Smíðaði Guð-
mundur sjálfur vatnshjólið, sem
sneri rafalnum, af svo miklum
hagleik, að það entist um 40 ára
skeið. Var rafstöðin á Bíldsfelli í
notkun fram yfir 1950, eða þar til
rafmagn frá Sogsvirkjun var leitt
þangað heim til bæjar.
Guðmundur lézt vorið 1948, en
Guðríður hélt áfram búskapnum á
Bíldsfelli með aðstoð Sigurðar
sonar síns. Árið 1950 seldi hún svo
sinn hluta jarðanna í hendur
Þorvaldi syni sínum, sem hefur
búið þar síðan og rekið félagsbú
síðustu árin með tveimur sona
sinna.
Á tíð Guðríður og Guðmundar
var ætíð rekið stórbú að Bíldsfelli,
og oft voru þar yfir 20 manns í
heimili. Má því nærri geta, að
starf húsmóðurinnar var mikið og
margþætt. Guðríður er enn mörgu
fólki minnisstæð sökum þeirrar
skaphafnar, sem hún var gædd.
Hún var rösk kona til verka og
afkastamikil, fremur smávaxin,
en sópaði af henni, þegar hún gekk
um. Verk sín vann hún hratt, en
hljóðlega, og aldrei reyndi hún að
vinna sér eigin vegsauka; var það
víðs fjarri henni að hugsa um
slíkt. Sjaldan sást henni brugðið,
þótt í móti blési, og var þó lund
hennar viðkvæm og blíð. Vinátta
hennar var svo fölskvalaus gagn-
vart þeim, sem hún tók tryggð við,
að engar yfirsjónir af þeirra hálfu
gátu varpáð skugga inn í hlýjan
hug hennar. Hún lét sér mjög annt
um hag heimilisfólksins og vildi
ætíð láta hvern mann njóta
sannmælis.
Húsakynni á Bíldsfelli voru
bæði stór og góð, og heimilið naut
mikillar virðingar út á við. Aðeins
eitt dæmi um það vil ég nefna sér-
staklega.
Það mun hafa verið á fjórða
áratugnum, að þrjú sumur í röð
var beðið um vist fyrir hollenzka
háskólastúdenta, pilta og stúlkur,
svo að þeir gætu lært íslenzkt mál
og kynnzt búskaparháttum á ís-
landi. Þetta hollenzka menntafólk
tók svo mikla tryggð við húsbænd-
urna og heimilisfólkið á Bíldsfelli,
að það skrifaðist á í mörg ár á
eftir, jafnvel í áratugi.
Guðríður stjórnaði sínu stóra
heimili af mikilli festu, dugnaði og
hagsýni. Á búskapartíð hennar á
Bíldsfelli bar allur heimilisbragur
vitni um reisn hennar og rausn og
þeirra hjóna beggja.
Guðríði og Guðmundi varð sjó
barna auðið og skulu þau talin hér
upp í aldursröð: Þorvaldur er elzt-
ur, þá Svanhvít Ljósbjörg, Guð-
finna Ingibjörg, Sigurður Pétur,
Elísabet Björg, Þóra og yngst er
Guðríður Hulda. Öll eru þau á lífi,
en Elísabet og Sigurður eru búsett
í Kaupmannahöfn. Niðjar þeirra
hjóna munu nú alls vera orðnir 70
talsins.
Ekki þurfti löng kynni af Guð-
ríði til þess að komast að raun um,
að þar fór gáfuð kona og stálminn-
ug. Hún kunni ógrynnin öll af
ljóðum og sálmum, þjóðsögum og
ævintýrum alls konar. Á þessum
sviðum var hún heill hafsjór af
kunnáttu og fróðleik. Þess nutu
líka barnabörnin hennar og börn
þeirra, hvenær sem hún gat því
við komið. Hún kenndi þeim ljóð
og sögur, en líklegt þykir mér, að
margt af því, sem hún kunni, hafi
aldrei verið skráð eða prentað og
er leitt til þess að vita.
Nú, þegar stund saknaðarins
nálgast, eru mér þakkir efst í
huga, þakkir tii hennar, fyrir sam-
veruna. Við öll, börnin hennar,
bæði stór og smá, nær og fjær,
þökkum fyrir allar hennar góðu
gjafir og fyrirbænir — og allar
gleðistundirnar með henni. Góð-
um Guði þökkum við fyrir að hafa
fengið að hafa hana hjá okkur
svona lengi, svona góða og glaða
og andlega heilbrigða — allt til
hinztu stundar.
Hún var gjöful og miðlaði öll-
um, sem henni þótti vænt um, af
gnægtabrunni óþrjótandi kær-
leika. Mér gaf hún sínar dýrustu
perlur, það dýrmætasta, sem ég
hefi eignast í lífinu.
Drottinn var og er hennar hirðir
og því mun hana ekkert bresta.
Við biðjum þess, að hann leiði
hana með sinni náðarríku
kærleikshönd um grænar grundir
vors og friðar. Hafi hún þökk fyrir
allt og allt.
Blessun Guðs mun ætíð fylgja
minningunni um hana.
Sigurður Jónsson
Nú hefur Guðríður amma kvatt
þennan jarðneska heim. Þennan
heim, sem við hrærumst í, í hinu
daglega lífi hversdagsleikans. Lífi,
sem einkennist af amstri líðandi
stundar, oft án meðvitundar eða
hugsunar um að hægt sé að gleðja
aðra, þó að ekki væri nema með
hlýlegum orðum eða brosi til sam-
ferðamanna okkar í þessari lífsins
dvöl hér á jörðinni.
Ég kalla hana ávallt Guðríði
ömmu, þó að ekki sé um skyldleika
okkar á milli að ræða, enda skiptir
það ekki máli. Hún hefur frá því
að ég kom í þennan heim ekki get-
að verið mér betri, þó að hún hefði
verið mín raunverulega amma.
Hún sá og vissi hvernig átti að
gleðja ungt barnshjarta.
Ég minnist þess þegar ég kom í
Sigluvoginn til hennar, með for-
eldrum mínum, sem barn. Þá fór
ég inn til ömmu og var faðmaður
og kysstur. Var á einnig gjarnan
laumað mola í litla munninn eða
þá að manni voru gefnir hlýir,
nýprjónaðir sokkar eða vettlingar,
sem að vermdu vel í vetrarkuldan-
um. Það var alltaf gott að koma til
ömmu, finna ástúð og kærleika til
barns, sem þótti vænt um ömmu
sína.
Svo varð drengurinn stór, en
ekki breytti það neinu, hann var
alltaf sami ömmudrengurinn.
Saknar hann þess nú, að geta ekki
átt fleiri samverustundir með
ömmu sinni, notið hlýjunnar,
kærleikans og allra góðu bæn-
anna, sem hann fékk í vegarnesti,
þegar að kveðjustund kom. Því
miður lágu leiðir okkar ekki leng-
ur saman en raun varð á. En fyrir
þann tíma, sem við systkinin feng-
um að njóta hennar og hennar
gæða, sem ömmu, þakka ég og bið
þess í einlægni, að hún megi njóta
þess, sem hún hefur lagt af mörk-
um, af öllu hjarta, til að gleðja,
hlúa og hjálpa þeim, sem með þess
hafa þurft í þessum heimi harð-
neskjunnar.
Guð fylgi henni ávallt á þeim
brautum, sem hún nú hefur lagt út
á, blessi hana og varðveiti. Ég
þakka henni enn og alltaf fyrir
allt.
Þorsteinn Erlingsson
Minning — Jón
Guðni Daníelsson
Fyrir rúmum 20 árum fór heim-
ilisfólkið á Miðhúsum norður yfir
Tröllatunguheiði og var ferðinni
heitið að Tröllatungu, en þá
bjuggu þar í tvíbýli Ragnheiður
Árnadóttir og Daníel Olafsson,
svo sonur þeirra, Jón Guðni
Daníelsson, og kona hans, Svan-
hildur Kjartans.
Þetta býli var í hópi mestu
menningarheimila landsins og
gestrisni að höfðingjasið. Daníel
og Ragnheiður bjuggu þá af mikl-
um myndarskap með hjálp sona
sinna. Börn þeirra hjóna voru:
Ólafur, f. 17.7. 1919, sjómaður, d.
27.9. 1974. Oddur Finnbogi, f. 22.8.
1920, búfræðingur, d. 13.10. 1964.
Oddur var frábær starfsmaður og
góður drengur, en lést fyrir aldur
fram. Árni, f. 1.4. 1922. Bjó í
Tröllatungu, en er nú verkstjóri á
Hólmavík. Jón Guðni, fæddur að
Reykhólum 25.4. 1923. Bóndi, fyrst
í Tröllatungu en síðar á Ingunn-
arstöðum í Geiradal og fluttist á
síðastliðnu hausti til Patreks-
fjarðar, d. 13.1. 1982. Þórir, f. 25.4.
1923 (tvíburi Jóns) stúdent, fram-
kvæmdastjóri Reykjavík. Stefán,
f. 24.12. 1926, búfræðingur, bóndi
Tröllatungu. Kristrún, f. 8.1. 1929,
húsmóðir í Kópavogi.
Daníel Ólafsson var fæddur
8.10. 1894, dáinn 23.6. 1976. Hann
var hóglátur maður, vel greindur
og félagshyggjumaður mikill. Þau
hjón komust úr sárri fátækt í það
að vera vel bjargálna og reka
fyrirmyndarbú að Tröllatungu.
Síðustu æviár sín dvaldist hann
ásamt konu sinni að Ingunnar-
stöðum í góðri umsjá þeirra Jóns
og Svanhildar.
Ragnheiður Árnadóttir er fædd
25.6. 1890 og var lærð ljósmóðir og
vann þau störf með árvekni og
snyrtimennsku.
Fyrir utan að vera fyrirmyndar
húsmóðir á stóru heimili, var hún
garðyrkjukona mikil og kom upp
stórum trjágarði í Tröllatungu og
frá henni hefur dreifst víða svo-
lullaður Tunguvíðir, sem hefur
reynst mjög vel í skjólbelti. Ef á
hverjum bæ væri sá gróðuráhugi,
sem var í Tröllatungu, þá væri
landið fegurra og gróðureyðing
vart til. Ragnheiður dvelst nú á
Dvalarheimili Hrafnistu í Reykja-
vík.
Jón Guðni á Ingunnarstöðum
gekk að eiga eftirlifandi konu
sína, Svanhildi Kjartans, 27.12.
1951 og börn þeirraeru: Aðalbjörn
Þórhallur, búsettur á Bolungavík,
Jóhann Hallur, húsgagnasmiður,
Reykjavík, Daníel Heiðar búfræð-
ingur, bóndi, Ingunnarstöðum,
Karólína Guðrún, húsmóðir, Pat-
reksfirði, og Bergþór G. nemi í
Reykjavík.
Áð mörgu leyti var Jón sérstak-
ur persónuleiki. Hann var ör í
lund, hreinskiptinn, tilfinninga-
næmur, gjafmildur og vildi vera
gefandi en síður þiggjandi. Að
honum hæwdust börn, en það er
einkenni á góðu fólki, þegar börn
hænast að því og hann var manna
hjálpsamastur.
Búskap sinn hóf hann í sambýli
við foreldra sína að Tröllatungu
og stundaði jafnan vinnu hluta af
árinu utan heimilisins. í Trölla-
tungu bjó hann í 15 ár.
Fyrir 15 árum réðust þau hjón
af litlum efnum að kaupa jörðina
Ingunnarstaði í Geiradalshreppi
og bjuggu þar til síðla hausts 1981,
en þá fluttust þau til Patreks-
fjarðar.
Aldrei urðu efni hans mikil og
hann vann meðan heilsan leyfði
utan heimilis og var um árabil
mjólkurbílstjóri á erfiðri leið, því
að hann flutti mjólk úr Geiradals-
og Reykhólahreppi fyrir Gilsfjörð
til Búðardals. Þetta tvöfalda starf
reyndi mjög á heilsu hans og fyrir
nokkrum árum varð hann fyrir
áfalli og gekk aldrei heill til skóg-
ar eftir það, en vann öðru hvoru
hjá Kaupfélagi Króksfjarðar við
smíðar en hann var áhugasamur
að hverju verki er hann gekk og
ætlaði sér ekki af.
Eins og gefur að skilja, lágu
leiðir mjólkurframleiðenda og
mjólkurbílstjóra mikið saman.
Hann var manna stundvísastur og
greiðvikinn. Ætíð var hann boðinn
og búinn að útvega ýmsar rekstr-
arvörur fyrir bændur frá Búðar-
dal.
Stundum var gustur á Jóni, en
aldrei fylgdu orðum hans neinn
kali og ég hygg, að bændur og hús-
freyjur hafi borið til hans góðan
hug. Jón var manna glaðastur í
góðra vina hópi.
Þegar þau Ingunnarstaðahjón
komu til þess að kveðja áður en
þau fluttu vestur um miðjan
október í haust, en Jón hafði
tryggð til byggða beggja vegna
Tröllatunguheiðar, og við vorum
að rifja upp búskaparsögu hans og
ég sagði, að hann ætti eftir að búa
á Patreksfirði næstu 15 árin og
hann ætti eftir að koma oft hingað
í heimsókn. Hann svaraði mér
eitthvað á þessa leið: „Ég á ekki
eftir að koma hingað aftur.“ Tregi
var í rödd hans, svo að breytt var
um umræðuefni.
Nú er Jón fluttur yfir landa-
mærin og yfir þau landamæri
verðum við öll að fara. Við, sem
þekktum Jón, vitum að í brjósti
hans sló hlýtt og viðkvæmt hjarta
og við sem trúum á ódauðleika sál-
arinnar trúum því, að hann hafi
átt góða heimkomu.
Við hér á Miðhúsum sendum
konu hans og börnum, systkinum
hans og aldraðri móður samúð-
arkveðjur okkar. Minningin um
sérstæðan mann lifir meðal allra
sem þekktu hann.
Sveinn Guðmundsson