Morgunblaðið - 23.01.1982, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANUAR 1982
Grein sú um svonefndar friðarhreyfingar, sem
hér birtist, er eftir Vladimir Bukovsky, andófs-
manninn sovézka, sem Kremlverjum tókst ekki
að kúga með fangelsunum og andlegum pynting-
um, en sendu úr landi í skiptum fyrir kommún-
istaleiðtoga frá Chile.
Vladimir Bukovsky kom hingað til lands í
október 1979 og flutti þá fyrirlestur á mjög fjöl-
mennum fundi Samtaka um vestræna samvinnu
og Varðbergs. Grein þessi birtist upphaflega í
brezka blaðinu The Times og hefur síðan verið
þýdd og birt í blöðum um heim allan. Vladimir
Bukovsky veitti Morgunblaðinu heimild til að
birta hana á íslenzku og hefur blaðið jafnan
einkarétt á greininni frá The Times.
Evrópu að harma það og líta á það
sem hættu?
LAMANDI HRÆÐSLA
í fylgsnum hjartans á meiri-
hluti þessa óttaslegna fólks einfalt
svar við öllum þessum spurning-
um. Það veit, að hættan stafar frá
Ráðstjórnarríkjunum og allt, sem
reitir þau til reiði, er hættulegt.
En hræðsla þess er lamandi, svipt-
ir það öllu skynbragði, því dettur í
hug fjarstæður, sem eru sambæri-
legar því að leggja til, að löggæzlu
verði hætt, af því að árásarhneigð
glæpamanna hefur farið í vöxt.
Það vekur ekki einungis undrun,
hversu hagstæð Moskvu-tímasetn-
ingin á þessari móðursýkisöldu
„gegn styrjöldum" er, heldur einn-
ig hitt að hverjum hreyfingin
beinir mótmælum sínum. Miiljón-
ast að segja ailtof opinskátt.) En
hvað vitið þið um ákvarðanir
hinna 15 gömlu bjálfa, sem enginn
kýs til að taka ákvarðanir og eng-
inn getur kallað til ábyrgðar?
Engin blöð eru Ieyfð, sem gagn-
rýna þá. Engar mótmælagöngur
eru leyfðar. Sá, sem ekki hlýðnast
leynilegum skipunum þeirra,
hverfur fyrir fullt og allt. I raun
er lítill munur á ráðstjórnarkerf-
inu og kerfi nazista í Þýzkalandi.
RÖK DUGA EKKI
Eftir að hafa rætt nokkrum
sinnum við talsmenn friðarhreyf-
ingar þeirrar, sem nú lætur að sér
kveða, er mér ljóst, að rök hafa
ekki áhrif á þá. Þeir halda því
fram blygðunarlaust, að Ráð-
stjórnarríkin hafi enga hernaðar-
lega yfirburði (ailt slíkt tal er
áróður CIA, segja þeir, og eina
í Evrópu, Vesturlönd geti síðan
reynt að styrkja stöðu sína.
Suinir sýna sjálfselsku í enn
ríkari mæli og mótmæla eingöngu
staðsetningu kjarnorkuvopna í
grennd við þorp sín (borg, hérað
eða fósturjörð) eins og það sé
hættulegra að treysta varnir sínar
en að gera það ekki. Ætli þorp,
hérað eða land geti verið óhult
fyrir afleiðingum kjarnorkuhern-
aðar í nútíma styrjöld? „Látum
Bandaríkjamenn berjast við ráð-
stjórnarherinn," segja þeir, rétt
eins og öll ágreiningsefni á alþjóð-
legum vettvangi stafi af einhverju
fáránlegu kífi „Bandaríkjanna og
Ráðstjórnarríkjanna". Reyndar
segja þeir; lofi félagi Brezhnev að
virða „kjarnorkuvopnalaus
svæði", ef til átaka komi, þá getum
við andað léttara og sofið friðsæl-
um svefni. Hefur félagi Brezhnev
Það kom mér ekki á óvart, að
innan árs frá innrás Ráðstjórn-
arríkjanna í Afganistan kæmi
friðarhreyfing fram á sjónarsviðið
í Vestur-Evrópu. Ég hef búið 34 ár
ævi minnar í ástkæru föðurlandi
mínu, þar sem nú ríkir stjórn
kommúnista, og get því auðveld-
jega séð fyrir sumar ákvarðanir
þeirra, klæki, auglýsingaherferðir
og leiksýningar. Það er auðvelt,
því að ráðstjórnin er ekki sérlega
hugkvæm skepna heldur risavax-
ið, heilalaust skriðdýr aftan úr
grárri forneskju, og viðbrögð þess
eru örfá, einföld og skilyrt. Mér
þótti furðulegra, hve auðveldlega
þúsundir af þroskuðu, og að því er
virðist, ábyrgu fólki létu blekkjast
af auðsæjum giidrum ráðstjórnar-
innar. Það er engu líkara en sagan
endurtaki sig fyrir augiiti okkar.
Okkur gefst tækifæri til að sjá,
hvernig rússneska keisaradæmið
féll 1917, og hvernig franska ríkið
hrundi til grunna 1940. Óskin um
frið, hvað sem hann kostar, hefur
enn einu sinni leitt fólk út í rök-
leysur, staðleysuhjal og gert það
fráhverft allri vandlegri yfirveg-
un. Röksemdirnar, ef ræður þess
verðskulda þá slíkt heiti, eru svo
barnalegar, marklausar og eig-
ingjarnar, að varla er unnt að
verjast brosi. Allar skynsamlegar
rökræður eru útilokaðar. Þegar
bezt lætur, þylur þetta fólk eins og
páfagaukar gamlar grámyglaðar
glósur og upphrópanir ráðstjórn-
ar, sem jafnvel skólabörn í Ráð-
stjórnarríkjunum eru farin að
hlæja að.
HVERS VEGNA ÓTTI NÚ?
Lítum fyrst á spurninguna;
hvers vegna tók allt þetta fólk svo
skyndilega að hafa áhyggjur af
kjarnorkustyrjöld? Hvað hefur
gerzt, sem gerir þennan ótta tíma-
bærari nú en t.d. fyrir ári? Er það
vegna þess, að leiðtogar Ráð-
stjórnarríkjanna voru staðnir að
því að blekkja Vesturlönd, og að
hin nýja ríkisstjórn Bandaríkj-
anna ákvað að breyta um aðferðir
í samningum við Ráðstjórnarrík-
in, sem styrjöld varð mönnum
raunverulegri möguleiki? Öll
reynsla í samskiptum austurs og
vesturs sýnir, að eina leiðin, til að
Ráðstjórnarríkin haldi samninga,
felst í því að tryggja sterka stöðu
gagnvart þeim. Er ástæða til að
telja styrjöld nálægari möguleika
nú en fyrir ári, af því Ráðstjórn-
arríkin hafa þvælzt í erfiðri tafl-
stöðu og kynnu að tapa hernaðar-
iegum yfirburðum sínum? Ættum
við síðan að taka næsta skref og
lýsa því yfir, að eina tryggingin
fyrir friði sé fólgin í því að gefa
Ráðstjórnarríkjunum eftir ótví-
ræða yfirburði?
„Heimsfriðarráðið", sem ráð-
stjórnin fjarstýrir, sendi frá sér
eftirfarandi yfirlýsingu í eins kon-
ar árbók árið 1980: „Ibúar heims-
ins eru óttaslegnir. Aldrei hefur
verið jafn mikil hætta á kjarn-
orkuhamförum, kjarnorkuvíg-
búnaður og söfnun birgða af ban-
vænum skeytum hefur þegar náð
ýtrustu mörkum. Frekari víg-
búnaður gæti leitt til hættulegrar
vígstöðu og leitt mannkynið aug-
liti til auglitis við gjöreyðingu."
Hvers vegna var þessi hætta ekki
jafn yfirvofandi fyrir einu eða
tveimur árum? Hvers vegna er
það fyrst nú, sem hættan verður
svo geigvænieg? Hafa leiðtogar
„Betra að yera
rauður en dauðuru
Mynd frá mót-
mælagóngu í
Vestur-Berlín 13.
september 1981,
þegar Alexander
Haig, utanríkis-
ráðherra Banda-
ríkjanna, sótti
borgarbúa heim. Á
stóra borðanum
stendur: „Hr. Haig.
Það er ekkert mik-
ilvægara en friður-
inn.“ Og á litla
borðanum stendur:
„Kjarnorkuvopn
Nei.“
er hrópað af skefldum „nytsömum kjánum“
ÉFTIR VLADIMIR BUKOVSKV
friðarhreyfingarinnar ekki haldið
því fram, að kjarnorkubirgðir
beggja vegna járntjaldsins nægi
tíu sinnum til gjöreyðinga á báða
bóga? Er einhver tæknileg ástæða
til að ætla, að „tuttugufaldur"
gjöreyðingarmáttur sé hættulegri
en t.d. „fimmfaldur"? I allri móð-
ursýkinni gleymist, að sprengj-
urnar eru í sjálfu sér meinlaus tól,
þangað til einhverjum dettur í hug
að nota þær. Hvers vegna verður
fólk svo skyndilega felmtri slegið
af slíkum vopnabirgðum, en alls
ekki af vopnabraki og herhlaupi
Ráðstjórnarríkjanna inn í Afgan-
istan í átt að Persaflóa?
Skyndilega hefur mikill fjöldi
fólks tekið að hrópa hástöfum:
„Kjarnorkuvopn eru siðlaus
vopn.“ Stöldrum við eitt andartak.
Hafa þau alveg nýlega orðið sið-
laus, voru þau e.t.v. hin æruverð-
ugustu vopn fyrir einu til tveimur
árum? Hvernig hefur öllu þessu
fólki komið slíkt til hugar nú? Lít-
um t.d. á ágreininginn um nýju
skeytin, sem staðsetja á í Evrópu.
Hvers vegna er hættulegra að
staðsetja ný skeyti í stað þess að
láta gömlu eldflaugarnar vera, þar
sem þær eru? Eru gömlu eldfiaug-
arnar ekki einnig búnar kjarn-
orkuhleðslum? Og reyndar eru
nýju skeytin nákvæmari. Verum
forsjóninni þakklát fyrir, að þau
eru þó okkar megin. Það gerir
ævintýramönnunum í Kreml eilít-
ið erfiðara fyrir. Hvers vegna
ættu milljónir íbúa í Vestur-
ir íbúa í Bretlandi, Þýzkalandi,
Hollandi, Danmörku, Belgíu,
Frakklandi og Ítalíu, sem ætla
verður að séu þó með sjálfum sér,
haida því fram, að stríðsógnin eigi
rætur að rekja til aðgerða ríkis-
stjórna í þeirra eigin löndum og til
ríkisstjórnar Bandaríkjanna. Þeir,
sem greina undirmeðvitund
manna, myndu sennilega kalla
fyrirbrigðið „freudísk umskipti" á
ímyndaðri ógnun Og raunveru-
legri. Staðreyndirnar eru alltof
augljósar. Menn geta haft horn í
síðu Reagans forseta og Schmidts
kanzlara, en þeir voru báðir kjörn-
ir til embætta af meirihluta kjós-
enda. Það verður ekki sagt um fé-
laga Brezhnev. Hinir fyrrtöldu
standa kjósendum sínum skil á
gjörðum sínum. Þeir geta ekki lýst
yfir styrjöld að eigin geðþótta.
Auk þess er auðvelt að koma
auga á raunverulegan árásaraðila.
Voru það bandarískar hersveitir
eða ráðstjórnarhersveitir, sem
hernámu hálft Þýzkaland og
reistu múr um Berlín? Eru það
ekki Ráðstjórnarríkin, sem her-
námu og drottna með hervaldi yfir
Ungverjalandi, Tékkóslóvakíu,
Búlgaríu, Eystrasaltslöndum og
Afganistan gegn vilja þjóðanna,
sem þessi lönd byggja? Eru það
hersveitir Austur- eða Vestur-
Þýzkalands, sem einmitt um þess-
ar mundir flykkjast að landamær-
um Póllands?
Á Vesturiöndum gerist flest
fyrir opnum tjöldum. (Mér er tam-
heimildin, sem þeir taka nokkuð
mark á, er KGB). Þeir endurtaka
orðrétt gamlar glósur úr Pravda
og lýsa „frávita hershöfðingja
Bandaríkjanna" svo skotglaða, að
þeim væri trúandi til að ýta á
hnappinn að gamni sínu. (Ég hef
reyndar aldrei skilið, hvers vegna
hershöfðingjar hljóti að vera frá-
vita, þeir bandarísku auðvitað,
ráðstjórnarherforingjar virðast
ónæmir fyrir þeim kvilla. Ef þeir
eru svo frávita, hvers vegna eru
þeir þá ekki fyrir löngu búnir að
ýta á ólánshnappinn?) Mér dettur
ekki í hug nein ástæða til þess, að
hershöfðingjar, sem hafa a.m.k.
hlotið haldgóða tæknimenntun,
séu heimskari og vanhæfari til að
fjalla um kjarnorkuvopn en
grunnskólakennarar og sagnfræð-
ingar friðarhreyfingarinnar.
Sumir af þessum „friðargjörð-
armönnum" trúa því af einlægni,
að jafnskjótt og Vesturlönd af-
vopnist, muni Ráðstjórnarríkin
gera slíkt hið sama. Af ótrúlegum
barnaskap skora þau á okkur hin
að taka þátt í slíkri sjálfsmorðs-
tilraun. Aðrir eru meiri undir-
hyKKjumenn og vita, að ráðstjórn-
arherrar þeirra þurfa aðeins að
vinna tíma til að bæta stöðu sína,
áður en þeir setjast einhvern tíma
í framtíðinni að raunverulegum
samningum með Bandaríkja-
mönnum. Þess vegna leggja þeir
til, að gert verði bráðabirgða-
samkomulag nú þegar, meðan
Ráðstjórnarríkin hafa undirtökjn
nokkurn tíma gengið á bak orða
sinna? Nei, auðvitað aidrei. Hann
er heiðarlegasti maður, eða er það
ekki? Hann getur jafnvel ábyrgzt
stefnuna, sem helskýin taka og
nákvæmlega ábyrgzt staðina, þar
sem geislavirkt úrfelli fellur til
jarðar úr þeim. Hvers vegna
skyldi ráðstjórnarher ráðast á
okkur, ef við afvopnumst? Já,
hvers vegna eiginlega? Spyrjið afg-
anska bændur. Þeir vita svarið.
Það hefur enga þýðingu að
endurtaka „röksemdirnar" og það
er álíka vonlaust að „rökræða" við
þessa „friðarunnendur" og munn-
höggvast við gamla móðursjúka
konu, eða við áróðursvél ráð-
stjórnar. Eitt er deginum ljósara í
málflutningi þeirra; þeir eru
haldnir taumlausum ótta og vilja
skilyrðislausa uppgjöf fyrir ógnun
Ráðstjórnarríkjanna, jafnvel áður
en krafizt er uppgjafar. Betra er að
vera rauður en dauður. Þessi
hræðsla er einmitt ástæða þess, að
áróðursherferð ráðstjórnar hefur
um þessar mundir náð umtals-
verðum árangri, svo og það, að
friðarhreyfingin nýtur ötullar lið-
veizlu Moskvu og er fjarstýrt það-
an.
FJARSTÝRT FRÁ MOSKVU
Það er varla til sú ríkisstjórn,
stjórnmálaflokkur eða alþjóða-
samtök, sem ekki fordæmdu ótví-
ræðum orðum innrás ráðstjórnar-
herja í Afganistan (þar með taldir
margir kommúnistaflokkar). Ein