Morgunblaðið - 07.04.1982, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 1982
13
André Poulsen með nokkur myndbönd frá Warner Home Video.
(Ljósm. Mbl. Kmilía)
hingað eru einungis ætlaðar til
einkanota, en alls ekki til notk-
unar í þráðsjónvarpskerfum
eins og hér eru víða í húsum og
jafnvel hverfum. Slík notkun
venjulegra myndbanda er með
öllu ólögleg. Við munum í fram-
tíðinni einnig flytja inn spólur
fyrir slík kerfi, en þær verða þá
líka dýrari, að sjálfsögðu. Það er
ekkert vit í, að ein fjögurra
manna fjölskylda greiði sama
verð fyrir myndband með James
Bond og stórt þráðsjónvarpsfyr-
irtæki með fleiri þúsund áhorf-
endur.
Það er auðsætt að myndbönd-
in verða almenningseign í fram-
tíðinni, rétt eins og sjónvarpið.
Það sem á eftir að stuðla hvað
mest að þessu, er að mínum
dómi einkum þrennt: síaukið úr-
val myndefnis á spólum, æ ódýr-
ari tæki til heimaupptöku og í
þriðja lagi gerð sérstakra
myndbandaþátta með blönduðu
efni.
I því sambandi langar mig að
nefna að við höfum í Danmörku
hafið samstarf við dagblaðið BT
um gerð myndbandaefnis. Við
köllum þessar spólur „BTV-2“
og þær hafa að geyma blandað
afþreyingarefni fyrir alla fjöl-
skylduna. Þetta hefur mælst vel
fyrir og vissulega er þetta sam-
keppni við sjónvarpið í auknum
mæli en dagblaðið eitt sér.
I framhaldi af þessu má geta
þess, að við höfum mikinn
áhuga á samstarfi við íslenska
aðila sem gera myndefni fyrir
vídeó. Slíkt hefur sem sagt gef-
ist vel í Danmörku. Við höfum
til dæmis getað boðið myndbönd
frá stórviðburðum á íþróttasvið-
inu daginn eftir að þeir gerðust.
Þar vorum við jafnvel á undan
blöðunum." sm
Aðalfundur Verzlunarmannafélags Reykjavíkur:
Launataxtar verði færð~
ir til meira samræmis
því, sem greitt er í raun
Magnús L. Sveinsson endurkjörinn formaður
Magnús L. Sveinsson var
endurkjörinn formaður
Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur á aöalfundi fé-
lagsins 29. marz sl. Aðrir,
sem kjörnir voru í stjórn
eru: Pétur A. Maack, Elís
Adolphsson, Böðvar Pét-
ursson, Teitur Jensson,
Halldóra Björk Jónsdóttir,
Arnór Pálsson, Anna Lauf-
ey Stefánsdóttir.
Fundarstjóri var Hannes Þ.
Sigurðsson og fundarritari
Guðbjörg Hannesdóttir.
Á aðalfundinum var m.a.
samþykki eftirfarandi álykt-
un:
„Aðalfundur Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur,
haldinn að Hótel Esju, mánu-
daginn 29. mars 1982, sam-
þykkir eftirfarandi í kjara-
málum:
Mikilvægt skref var stigið í
rétta átt í samningunum í
nóvember, þegar samið var
um lágmaksdagvinnutekjur,
án þess að sú hækkun færi
sjálfkrafa upp í gegnum
álagstaxtana.
Vinnumarkaðsrannsóknir
sýna ótvírætt, að fólk við
verzlunarstörf í lægstu launa-
flokkunum, hefir engar aðrar
Magnús L. Sveinsson
tekjur, en skv. umsömdum
töxtum. Þetta fólk fær ekki
greiðslur skv. bónus- eða
ákvæðisvinnutöxtum, né
heldur aðrar yfirborganir.
Þetta sýnir, að lægst laun-
aða fólkið hefir farið verst út
úr taxtaskerðingum undan-
farinna ár.
Krafan í dag er því sú, að
launataxtar verðir færðir til
meira samræmis því, sem
mikill hluti vinnuveitenda
greiðir nú þegar, og að bæta
lægst launaða fólkinu upp
taxtaskerðingar undanfar-
inna ára. Leggja verður
áherzlu á þessi atriði í samn-
ingaviðræðum, sem þegar eru
hafnar."
Þá skoraði aðalfundur VR á
stjórnvöld að heimila lífeyr-
issjóðum að eiga og reka hús-
næði, sem nýtt er í þágu aldr-
aðra og fól fundurinn stjórn
félagsins að sækja um lóð hjá
Reykjavíkurborg fyrir hús-
næði, sem notað yrði fyrir
starfsemi í þágu aldraðra
verzlunarmanna.
Magnús L. Sveinsson flutti
á fundinum skýrslu stjórnar
fyrir síðasta starfsár, sem
auk samningagerðar ein-
kenndist af útbreiðslu- og
fræðslustarfi. Gerð var könn-
un á atvinnusjúkdómum fé-
lagsmanna VR og efnt til
námskeiða í heilsurækt og
heilsuvernd og úr sjúkrasjóði
var veitt fé til fyrirbyggjandi
starfs á sviði heilbrigðismála.
Pétur A. Maack, gjaldkeri,
gerði grein fyrir reikningum
félagsins, og Guðmundur H.
Garðarsson gerði grein fyrir
reikningum Lífeyrissjóðs
verzlunarmanna.
hafi veriö leiksoppar Bandaríkja-
manna, sem hafi með góðu eða illu
ætlað að ná landinu inn á áhrifa-
svæði sitt. Mér er ekki kunnugt
um, hve mikil áhersla er lögð á
sagnfræðilega nákvæmni í stjórn-
málafræðum. Að minnsta kosti
sýnist höfundi bregðast bogalist-
in, þegar hann metur sagnfræði-
legar heimildir. Það fer ekki held-
ur fram hjá neinum, að samúð
höfundar er með þeim, sem ekki
vildu, að íslendingar gerðust aðil-
ar að vestrænu samstarfi í örygg-
ismálum. Hér er ekki ástæða til að
rekja vangaveltur höfundar um
atburðina 1949 og 1951 og gera við
þær athugasemdir, færa missagn-
ir til rétts vegar og leiðrétta mis-
skilning. Að ýmsu leyti fellur höf-
undur í þessu efni í gildru sam-
særiskenninganna, sem einkenna
til dæmis bók þeirra Jóns Guðna-
sonar og Einars Olgeirssonar: ís-
land í skugga heimsvaldastefn-
unnar. Hefur dr. Þór Whitehead,
prófessor, fjallað ítarlega um
sagnfræðilegar missagnir af þessu
tagi í ritdómi um bók þeirra Jóns
og Einars í síðasta hefti tímarits-
ins Sögu.
Hins vegar ætla ég að drepa á
nokkur atriði, sem höfundur fer
rangt með, þegar hann segir frá
atburðum, sem gerst hafa á sið- „
ustu árum. Á blaðsíðu 270 stend-
ur: „Því er haldið fram, að forsæt-
isráðherra Ólafur Jóhannesson
hafi fyrir hönd ríkisstjórnarinnar
snúið sér til bandarísku ríkis-
stjórnarinnar með ósk um að hún
lánaði skip („fartyg") frá varnar-
liðinu á Keflavíkurflugvelli til að
nota við landhelgisgæslu í deil-
unni við Breta 1976 en kröfunni
hafi verið hafnað. Slíkir atburðir
hafa að líkindum leitt til þeirrar
auknu gagnrýni á NATO-sam-
starfið, sem nú verður vart meðal
ráðamanna Framsóknarflokks-
ins.“ I þessari einu málsgrein eru
þessar villur: Ólafur Jóhannesson
var dómsmálaráðherra á þessum
tíma. í blöðum var um það fjallað,
að hann hefði leitað eftir
svonefndum Ashville-bátum hjá
Bandaríkjastjórn, um það þarf
ekki að hafa neinar getsakir.
Varnarliðið á Keflavíkurflugvelli
ræður ekki yfir neinum skipum.
Hvar verður þess vart, að til dæm-
is Ólafur Jóhannesson sé nú gagn-
rýnni í garð NATO en áður eða
aðrir ráðherrar Framsóknar-
flokksins?
Á blaðsíðu 227 er það nefnt sem
dæmi um það, hve varnarleysis-
stefna vinstri stjórnarinnar frá
1971 til 1974 hafi vakið mikla al-
þjóðaathygli, að meðal annars ha-
fi fastaráð NATO beint því til rík-
isstjórna Islands og Bandaríkj-
anna, að ekki yrði hróflað við for-
svari NATO á íslandi. Það er mik-
ill misskilningur að ætla, eins og
ráða má af orðum Elfars Lofts-
sonar, að hér hafi verið um óbeð-
inn erindrekstur af hálfu fasta-
ráðsins að ræða. Þvert á móti: það
var að gegna skyldu sinni sam-
kvæmt varnarsamningnum frá
1951. Þar er beinlínis fram tekið,
að hvor ríkisstjóm fyrir sig geti
hvenær sem er farið þess á leit við
fastaráð NATO, að það taki til at-
hugunar, hvort nauðsyn sé á
áframhaldandi aðstöðu fyrir varn-
arliðið hér og segi báðum ríkis-
stjórnunum álit sitt á því. Sex
mánuðum eftir að slík tilmæli eru
sett fram, getur hvor aðili sem er
rift samningnum með tólf mánaða
fyrirvara. Það var í samræmi við
þetta samningsákvæði, sem fasta-
ráðið sagði álit sitt í desember
1973 og þess vegna síður en svo um
óbeðinn erindrekstur að ræða,
álitsgjörðin var í raun liður í þeim
Dr. Elfar Loftsson
áformum íslensku ríkisstjórninar-
innar að segja upp varnarsamn-
ingnum, þótt uppsögnin hefði
gengið þvert á álit fastaráðsins.
Eftir 1. janúar 1974 var það á
valdi Alþingis að rifta varnar-
samningnum. Hins vegar gerðist
það um miðjan janúar 1974, að 14
einstaklingar hófu undirskrifta-
söfnun undir kjörorðinu: Varið
land. Þegar henni lauk höfðu
55.522 kjósendur ritað undir
áskorun á ríkisstjórn og Alþingi
um að fallið yrði frá ótímabærum
áformum um uppsögn varnar-
samningsins. Af bók Elfars Lofts-
sonar má ráða, að ekki hefur þessi
undirskriftasöfnun verið honum
að skapi. Hann hefði þó átt að fara
rétt með staðreyndir.
Á blaðsíðu 277 er fullyrt, að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi staðið
fyrir undirskriftasöfnuninni. Á
blaðsíðu 280 er sagt, að Sjálfstæð-
isflokkurinn hafi sótt gegn ríkis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar undir
merki Varins lands og á blaðsíðu
281 er fullyrt, að „organisation“
Sjálfstæðisflokksins hafi staðið að
öflun undirskrifta með mjög ár-
angursríkum hætti. Allar eru
þessar staðhæfingar rangar. í
hópi 14-menninganna voru menn
úr lýðræðisflokkunum þremur,
Alþýðuflokki, Framsóknarflokki
og Sjálfstæðisflokki. Áhersla var
á það lögð, að söfnun undirskrift-
anna væri ekki á vegum neins
stjórnmálaflokks. Nær lagi væri
að segja, að til hennar hafi verið
efnt, af því að 14-menningunum
þótti sem stjórnmálamennirnir
stæðu ekki nægilega fastir fyrir
og færu of óvarlega með sjálfstæði
þjóðarinnar.
Elfar Loftsson leggur sig fram
um að gera grein fyrir ásökunum
andstæðinga undirskriftasöfnun-
arinnar og leggur síðan sinn dóm
á það, hvort þær séu réttar eða
rangar. Hann segir meðal annars,
að engin sönnun hafi verið lögð
fram um það, að CIA, bandaríska
leyniþjónustan, hafi haft eitthvað
með undirskriftasöfnunina að
gera, en líkur þó kaflanum um
CIA með þessum orðum á blaðsíðu
283:
„Um það má finna dæmi, að
CIA hafi eytt fé í áhrifaminni að-
gerð en undirskriftasöfnun Varins
lands, en með hliðsjón af því, hve
Sjálfstæðisflokkurinn stendur
traustum fótum í íslensku at-
vinnulífi getur ekki verið, að það
hafi verið óyfirstíganlegur vandi
að afla fjár til undirskriftasöfnun-
arinnar." Ætli það séu margar
fræðigreinar, sem viðurkenna
slíka röksemdafærslu í doktorsrit-
gerð? Hér að ofan hef ég fullyrt,
að staðhæfingar höfundar um hin
sérstöku tengsl við Sjálfstæðis-
flokkinn séu rangar. Ætli stjórn-
málafræðingar komist þá ekki að
þeirri niðurstöðu, að CIA hafi
borgað brúsann fyrir Varið land?
Á blaðsíðu 284 fullyrðir Elfar
Loftsson, að Varið land hafi haft
sem merki ísland umvafið keðju.
Hér er rangt með farið, því að for-
göngumenn undirskriftasöfnunar-
innar notuðu ekkert merki. Undir-
skriftasöfnuninni lauk 20. febrúar
1974. í lok maí fóru fram sveitar-
stjórnarkosningar og í lok júní Al-
þingiskosningar. Fyrir þær síðar-
nefndu lét Sjálfstæðisflokkurinn
búa til merki í líkingu við það, sem
að ofan er lýst. Flokkurinn lét
einnig búa til svipað merki til að
minna á þá stefnu sína að færa
fiskveiðilögsöguna í 200 sjómílur.
Þennan misskilning sinn um
merkið notar höfundur síðan til að
gefa til kynna, að ef til vill hafi
menn haldið, að þeir væru að
skrifa undir ósk um 200 mílurnar,
þegar þeir voru að skrifa undir
skjal Varins lands.
Hér verður látið staðar numið.
Elfar Loftsson hefur hlotið dokt-
orsgráðu fyrir þetta rit frá stjórn-
málafræðideild Gautaborgarhásk-
óla. Eins og í upphafi sagði get ég
fallist á niðurstöðu höfundarins,
þegar hann skilgreinir afstöðu ís-
lenskra stjórnmálaflokka eins og
til dæmis Alþýðubandalagsins,
sem hann sýnist þekkja best, til
öryggismála. Vafalaust er sú
niðurstaða verðugt framlag til
stjórnmálafræðinnar. Hins vegar
eru „sagnfræðirannsóknir" höf-
undar lítils ef ekki einskis virði.
Eftir lestur ritsins er það því
niðurstaða mín, að í stjórnmála-
fræði sé lögð minni áhersla á að
hafa það sem sannara reynist
heldur en að komast að réttum
niðurstöðum um þróun og stefnu
stjórnmálaflokka.