Morgunblaðið - 30.05.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. MAÍ 1982
_____>
sjáHstæðísmenn lítum
nú til þeirra verkefna
sem framundan eru
Rætt við Geir Hallgrímsson, formann Sjálfstæðisflokksins, um stjórnmálaviðhorfið að loknum kosningum
í borgar- og sveitarstjórnarkosningunum fyrir rúmri viku náði
Sjálfstæðisflokkurinn á ný fyrri stöðu í íslenzkum stjórnmálum.
Atkvæðahlutfall flokksins í Reykjavík var eitt hið mesta í sögu
hans, aðeins tvisvar sinnum áður hefur Sjálfstæðisflokkurinn
hlotið meira fylgi í kosningum til borgarstjórnar, en það var á
árunum 1958 og 1974. Sömu sögu er að segja, þegar litið er á
úrslitin í heild.
Þessi kosningaúrslit marka því tímamót í sögu Sjálfstæðis-
flokksins eftir erfiðleika undanfarinna ára og búast má við
miklum breytingum í landsmálum á næstu misserum. Morgun-
blaðið hefur átt samtal við Geir Hallgrímsson, formann Sjálf-
stæðisflokksins, um viðhorf eftir að Sjálfstæðisflokkurinn hefur
náð fullum styrkleika á ný og fer það hér á eftir.
Stöndum nú
vel aö vígi
— Sjálfstæðismenn áttu erfidar vökunætur
í kosnintfunum 1978 og 1979. Eru kosninga-
úrslitin nú vísbending um, að flokkurinn sé
að ná tökum á þeim vandamálum, sem hann
hefur átt við að stríða undanfarin ár?
— I þeim tvennum kosningum til Al-
þingis og sveitastjórna 1978, sem þú vitnar
til var áfallið mest að missa meirihlutann
í Reykjavík, segir Geir Hallgrímsson. Þá
lagði ég áherzlu á að þrátt fyrir það áfall
hefði ekkert það glatazt, sem ekki væri
hægt að vinna að nýju. Kosningarnar 1979
ollu nokkrum vonbrigðum, þótt við endur-
heimtum nokkuð af fylgi okkar, miðað við
úrslitin 1978, en í kjöifar desemberkosn-
inganna þá urðum við síðan fyrir því, að
nokkrir af þingmönnum okkar snerust
gegn meirihluta þingflokksins.
Það er því sérstakt ánægjuefni, að í
kosningabaráttunni nú hafa sjálfstæðis-
menn staðið saman einhuga til þess að
vinna Reykjavíkurborg á ný og ná sem
beztum árangri alls staðar á landinu. Við
höfum haft erindi sem erfiði. Það var þeg-
ar Ijóst, að landsfundur Sjálfstæðisflokks-
ins á sl. hausti markaði tímamót. Þá voru
sakir gerðar upp og grundvallarstefnuyf-
irlýsing samþykkt samhljóða, en jafn-
framt skorinorð yfirlýsing um ákveðna
andstöðu við núverandi ríkisstjórn og
myndun hennar. Öllum kjósendum var því
Ijóst, að Sjálfstæðisflokkurinn á ekki aðild
að núverandi ríkisstjórn og ber ekki á
nokkurn hátt ábyrgð á gerðum hennar eöa
aðgerðarleysi.
Við sjálfstæðismenn stöndum því nú vel
að vígi, þegar skammt er til nsestu þing-
kosninga. Það skiptir höfuðmáli, að allir
sjálfstæðismenn hafi sömu afstöðu til rík-
isstjórnar þegar til þeirra kosninga verður
gengið. Ég hygg, að nú þegar sé ljóst, að í
næstu þingkosningum verður ekki kosið
um það, að framlengja líf núverandi ríkis-
stjórnar.
Þingkosningar?
— Eftir að úrslitin lágu fyrir um síðustu
helgi ræddir þú um Alþingiskosningar fljót-
lega. Er ekki æskilegt frá sjónarmiði Sjálf-
stæðisflokksins að afleiðingar núverandi
stjórnarstefnu komi fram með afgerandi
hætti áður en gengið verður til kosninga?
— Aðspurður kvað ég eðlilegt, að kosn-
ingar til Alþingis færu fram sem fyrst, en
áður sé þó gerð breyting á kjördæmaskipan-
inni. Núverandi ríkisstjórn hefur misst alla
viðspyrnu og er síður líkleg til þess, hér
eftir en hingað til, að ráðast gegn vanda-
málunum. Framsóknarmenn munu að vísu
halda uppteknum hætti að ræða um nauð-
syn efnahagslegra aðgerða. En Alþýðu-
bandalagsmenn skella skollaeyrum við,
eða útþynna þær málamyndaráðstafanir,
sem kunna að verða gerðar, svo að af þeim
verður einskis að vænta. Sem dæmi má
nefna svokallaðar efnahagsaðgerðir ríkis-
stjórnarinnar í byrjun þessa árs.
Eftir þessi úrslit munu Alþýðubandalag
og Framsóknarflokkur hins vegar ekki
hugsa um annað en skapa sér vígstöðu,
flokkspólitíska vígstöðu, fyrir alþingis-
kosningar eins og raunar var komið fram,
einkum af hálfu Alþýðubandalagsins, í
upphlaupsmálum, eins og Helguvíkurmál-
inu og álmálinu. Þegar annar hvor þessara
flokka, eða þeir báðir, telja sig hafa náð
vígstöðu fyrir næstu þingkosningar sem
þeir meta vænlega til að bæta stöðu sína
frá sveitarstjórnarkosningunum, munu
þeir rjúfa stjórnarsamstarfið til þess að
koma höggi á hinn.
Það má vel vera, að frá sjónarmiði
Sjálfstæðisflokksins sé æskilegt að vinnu-
brögð þessarar ríkisstjórnar komi skýrar
fram gagnvart kjósendum og því megi
dragast að gengið sé til Alþingiskosninga.
Ég held þó að næstu vikur eða mánuðir
muni leiða í ljós afleiðingar af núverandi
stjórnarsamstarfi, sem séu svo alvarlegar,
að ekki megi dragast að takast á við lausn
þeirra. Þess vegna sé það nauðsynlegt,
þjóðhagsmuna vegna, að nýr þingmeiri-
hluti myndist. En raunar erum við sjálf-
stæðismenn þeirrar skoðunar, að hags-
munir flokks og þjóðar fari saman í þess-
um efnum sem öðrum.
Samstarf flokka
— Sjálfstæðisflokkurinn átti samstarf við
Alþýðuflokkinn í ríkisstjórn I 13 ár og Fram-
sóknarflokkinn í 4 ár á síöasta áratug og
áþreifingar fóru fram á milli Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðubandalags um samstarf um
áramótin 1979 og 1980. Hvernig liggja þessar
pólitísku línur nú að þínum dómi? Hvert
stefnir í íslenzkum stjórnmálum eftir þessi
kosningaúrslit?
— Sjálfstæðisflokkurinn hefur ávallt
verið reiðubúinn að axla ábyrgð í sam-
ræmi við það fylgi, sem hann hefur hlotið
í kosningunum og látið þá málefnin ráða
með hverjum starfað er. Fylgistap flokks-
ins 1978 stafaði óneitanlega af ráðstöfun-
um til þess að ráða niðurlögum verðbólg-
unnar, sem margir vildu áreiðanlega nú,
að hefðu borið tilætlaðan árangur. Astand
mála og lífskjör í landinu væru þá önnur
og betri hjá okkur. En eins og kunnugt er
tókst Alþýðubandalagi og Alþýðuflokki,
annars vegar með ólögmætum sem lög-
mætum verkfallsaðgerðum, og hins vegar
með blekkingum í kosningabaráttunni, að
koma í veg fyrir, að þessar ráðstafanir
næðu fram að ganga. Svikin um „samning-
ana í gildi" eru svo alkunn, að ég rek þau
ekki frekar. Framsóknarflokkurinn gekk í
lið með Alþýðubandalagi og Alþýðuflokki
haustið 1978 um þátttöku í þessum kosn-
ingaloforðum og eftirfarandi svikum á
þeim.
Eftir kosningarnar 1979 var svo enn ný
ríkisstjórn mynduð, sem taldi fólki trú um,
að unnt væri að efna þessi margfrægu
kosningaloforð og síðan hún tók við hefur
enn betur komið í ljós, hversu rækilega
þessi kosningaloforð hafa verið svikin.
Við sjálfstæðismenn lögðum áherzlu á
það í stjórnarmyndunarviðræðum um ára-
mótin 1979 og 1980, að átak yrði gert i
efnahagsmálum og undirstrikuðum nauð-
syn á þjóðarsamstöðu í þeim efnum. Okkur
tókst ekki að fá aðra til liðs við okkur á
málefnalegum grundvelli og þess vegna
töldum við það hreint ábyrgðarleysi að
ætla sér að taka þátt í stjórn landsins án
þess að samstaða væri fengin um, hvernig
að lausn vandamála skyldi staðið.
Við höfum rökstudda von um fylgis-
aukningu í næstu þingkosningum, ef mið-
að er við úrslit nýafstaðinna sveitarstjórn-
arkosninga og treysta má samstöðu
sjálfstæðismanna, sem ég tel öruggt. Það
væri auðvitað æskilegt, að hreinar línur
sköpuðust í íslenzkum stjórnmálum, svo
að heilsteyptur meirihluti myndaðist, ekki
síður á Alþingi, en í borgarstjórn Reykja-
víkur og raunar víðar, þannig að stjóm-
málamenn og flokkar þeirra standi kjós-
endum reikningsskil gerða sinna og geti
ekki falið sig á bak við aðra stjórnmála-
flokka, sem þeir hafa verið í samstarfi við.
Ég er þó ekki svo bjartsýnn að halda, að
við sjálfstæðismenn munum fá hreinan
meirihluta á Alþingi. Við munum leita eft-
ir samstarfi við aðra flokka að loknum
kosningum, sem eru reiðubúnir að standa
að lausn mála, sem mest í samræmi við
það, sem við sjálfstæðismenn höfum á
stefnuskrá okkar, þ.e. að dregið verði úr
umsvifum hins opinbera og skattar lækk-
aðir og skilyrði sköpuð fyrir framtaki ein-
staklinga og vexti atvinnuveganna svo að
unnt sé að bæta lífskjörin í landinu og
tryggja nauðsynlegar framkvæmdir.
Sífelld
minnimáttarkennd
— Sumir tala um nauðsyn nýrra umskipta
í íslenzkum þjóðmálum svipuðum þeim, sem
urðu við myndun viðreisnarstjórnarinnar
1959. Telur þú, að nýtt samstarf Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks komi 'il greina á
næstu árum?
— Stjórnarsamstarf Sjálfs æðisflokks
og Alþýðuflokks gafst sérstaklega vel á
viðreisnarárunum, sem eru eitthvert
mesta framfaratímabil í íslenzkum stjórn-
málum eftirstríðsáranna og æskilegt væri
að sú staða skapaðist á ný. En Alþýðu-
flokkurinn sýnist hafa verið með sífellda
minnimáttarkennd eftir að þessu sam-
starfi lauk og hefur snúið sér að Fram-
sóknarflokki og Alþýðubandalagi eins og
við stjórnarmyndunina 1978 og með bein-
um árásum á Sjálfstæðisflokkinn eins og i
nýafstaðinni kosningabaráttu hér í
Reykjavík, sem olli miklu fylgistapi Al-
þýðuflokksins. Vonandi læra menn af
reynslunni.
Varðandi Framsóknarflokk og Alþýðu-
bandalag er það að segja að þessir flokkar
vildu ekki samstarf við heilan og óskiptan
Sjálfstæðisflokk 1979 og 1980, en þeir ættu
e.t.v. líka að hafa lært af reynslunni. Það
markmið þeirra að kljúfa Sjálfstæðis-
flokkinn hefur ekki náðst og árangur
stjórnarsamstarfsins hefur orðið neikvæð-
ur fyrir þá og leitt til þess fylgistaps, sem
fram kom í sveitarstjórnarkosnjngunum á
dögunum.
Eðlileg endurnýjun
— Ungir menn hafa verið að koma til for-
ystu í Sjálfstæðisflokknum á síðustu misser-
um. Friðrik Sophusson var kjörinn varafor-
maður á landsfundi og nú er Davíð Oddsson
orðinn einn af fremstu forystumönnum
Sjálfstæðisflokksins, sem borgarstjóri i
Reykjavík. Áttu von á mikilli endurnýjun í
forystusveit flokksins á næstu árum?
— Ég tel, að hér hafi verið um eðlilega
endurnýjun að ræða og slík endurnýjun
mun að sjálfsögðu halda áfram. Ég hef
ekki trú á, að neinar byltingar verði á döf-
inni, enda er það skoðun okkar sjálfstæð-
ismanna, að eðlileg þróun sé æskileg og
byggja verði samhliða á reynslu þeirra
eldri, sem nýjum hugmyndum hinna yngri.
Sjálfstæðisflokkurinn á mörgum hæfi-
leikarikum ungum mönnum á að skipa,
sem þessir tveir menn, sem þú nefndir, eru
verðugir fulltrúar fyrir. Sjálfstæðisflokk-
urinn á sem betur fer ekki við neina
mannafátækt að stríða.
Fjölgun þingmanna
— Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins hefur
legið undir gagnrýni. Er hún réttmæt að þín-
um dómi?
— Nei, ég tel, að sú gagnrýni á starf
þingmanna og þingflokks sjálfstæð-
ismanna, sem hefur örlað á, sé ekki á rök-