Morgunblaðið - 04.08.1982, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. ÁGÚST 1982
45
VEL^AKAftDI
SVARAR í SÍMA
10100 KL. 10—12
FRÁ MANUDEGI
„ TIL FÖSTUDAGS
1 ,V ■'.«
Turbo (charger) og túrbína
— tveir ólíkir hlutir
ESAB ESAB ESAB
Snorri (iuAmundíison skrifar:
„Velvakandi.
Það fer ekki framhjá neinum að
þróun í bílaiðnaði er gífurlega
hröð. Bifreiðir búnar ýmiss konar
aukaútbúnaði, til að minnka bens-
íneyðslu og auka afköst, eru al-
gengari en áður. Ber þar helst að
geta hinnar svokölluðu forþjöppu,
sem sumir bílar geta státað af og
eru þá merktir vel með orðinu
„TURBO".
Það er þó ekki kveikjan að skrif-
um þessum, heldur það að ein-
hverjir hafa tekið upp á því að
segja slíka bíla búna „túrbínu". í
nýjasta tölublaði Mótorsports er
t.d. nokkrum sinnum getið um bíla
búna „túrbínu" og í grein í DV
laugardaginn 17. júlí er talað um
„túrbínu" í hinum nýja Volvo
Turbo GLT. Það er mikill misskiln-
ingur að kalla forþjöppu túrbínu,
því hér er um tvo hluti að ræða sem
starfa á mismunandi vegu í mis-
munandi tilgangi.
Orðið „turbo“, sem skrifað er á
nokkrar bíltegundir, er stytting úr
enska orðinu „turbocharger" og
hefur verið þýtt á íslensku sem for-
þjappari (supercharger, turbo-
charger) og því er bíll búinn
„turbocharger" réttilega sagður
búinn forþjöppu.
Orðið „túrbína“ er aftur á móti
komið úr enska orðinu „turbine",
einnig islenskað sem hverfill eða
hverfihreyfill.
Hugmyndina að forþjöppu má
rekja aftur til þriðja áratugarins.
Bulluhreyfla flugvéla þurfti að
endurbæta til að auka afköst
þeirra i mikilli hæð. Lausnin -var
blásari eða forþjappa sem sá um að
dæla þéttu lofti að hreyflinum. Jók
forþjappan þjöppunarhlutfall við-
komandi hreyfils þannig að
sprengingin í strokk hans varð öfl-
ugri.
Túrbína eða hverfihreyfill er í
stórum dráttum hjói með spöðum
á, sem fyrir áhrif vinds, vatns,
gufu, þéttingar lofttegunda við
bruna og þ.h. snýst um ás og má
því láta afkasta vinnu. Túrbina er
sem sagt vél sem afkastar vinnu,
en forþjappa er vél sem vinnur
vegna afkasta annarrar vélar.
Túrbínur hafa einkum verið notað-
ur. Þar spyr greinarhöfundur vegna
bíóauglýsinganna ógeðfelldu:
„Hvaða erindi á öll þessi sjúka og
siðlausa glæpamennska úr spilltu
stórborgarlífi í útlöndum inn á ís-
lensk heimili?" Er nú furða þótt
spurt sé. Siðlaus eftiröpun úr léleg-
ustu hasarblaðamennsku veður hér
uppi átölulaust. Klámmyndir vaða
uppi í fjölbýlishúsum en ríkisrekið
sjónvarp hefir heldur dregið í land
með þann ósóma eftir að viðbjóður
fólksins í iandinu varð ljós þeim er
þar ráða ríkjum. Þeir hafa aftur á
móti hert sig í glæpnum og sýna nú
morð og hryðjuverkamyndir,
sænskar sálsýkissenur og annan
ófögnuð nær látlaust. Mannbætandi
myndir eru sjaldséðar, og veitti nú
ekki af að bera ljós inn í hrjáð
mannlíf og myrk skúmaskot hug-
arheims þess fólks, sem fyrir at-
beina þeirra, sem síst skyldi, hafa
rambað út í myrkvið ódyggðanna.
Það sem verra er, er það, að skóla-
gangan, sem áður skildi við ungl-
ingana með hollt veganesti, skilar
þeim nú illa uppfræddum, ráðvillt-
um, óskrifandi og næstum ólæsum
á íslenskt mál, út í þann harðvítuga
slag, sem þeim hefir einna best ver-
ið kennt að fást við, en það er að
fara á bak við ríkið, stela sem
mestu af því, að ljúga til um af-
komu sína (framtalið), með lög-
lærða menn sér til aðstoðar í mörg-
um greinum. Svona einfalt er nú
þetta bara ef menn þora að segja
það.
Túrbína (hverfihreyfill) í þyrlu.
Réttur
mfsuöuvír
Eitt mikilvægasta atriðið varðandi rafsuðu er að velja rétta
gerð rafsuðuvírs. Til þess að hámarksgæði verði á suðu er
nauðsynlegt að vírinn sé valinn með tilliti til allra aðstæðna.
Með þessa staðreynd í huga eigum viö til á lager mikið úrval
rafsuðuvírs. Tæknimenn okkar veita frekari upplýsingar og
eru þér innan handar um valið. Hafið samband við söludeild.
ESAB í fararbroddi í 75 ár.
HÉÐINN
VÉLAVERZLUN-SIMI: 24260
mm
Hreyfíll með forþjöppu. Forþjappan er efst til vinstri á myndinni og tengist
við hvern strokk hreyfílsins.
ar í fiugvélar, skip, raforkuver og
þ.h., en forþjöppur einkum í flug-
vélar og nú á seinni tímum m.a. í
bifreiðir.
Dæmi um notkun túrbína eða
hverfihreyfla: Fokker Friendship,
Twin Otter, Krafla.
Dæmi um notkun forþjappa: Pip-
er Pressurised Navajo (flugvél),
Saab Turbo, Volvo Turbo GLT.“
Þessir hringdu . . .
^ JfeO
rVi))iöttvy°o>
Er ekki unnt að
nýta slægjurnar?
S.M. hringdi og hafði eftirfarandi
að segja: — Mér finnst það alltaf
jafnónotalegt að fleygja slægjunum
af blettinum hérna við húsið í ösku-
tunnumar. Ég skal segja þér að
þetta dregur sig saman þótt ekki sé
það óskaplega mikið í hvert sinn. Og
þessi sama saga hlýtur að gerast á
öllum þessum ótalmörgu blettum
við húsin í bænum. Það hlýtur að
vera ógnarlega mikið í heildina sem
fer til spillis af ilmandi töðu í borg
og bæ. Er virkilega ekki unnt að
nýta þessar slægjur á einhvern
hátt? Er enginn aðili á meðai okkar,
sem gæti breytt þessu með því að
koma á einhvers konar heyhirð-
ingarkerfi og í framhaldi af því
graskögglavinnslu eða einhverju
svoleiðis úrvinnslufyrirtæki?
GÆTUM TUNGUNNAR
Sést hefur: Þau horfðu á hvort annað.
Rétt væri: Þau horfðu hvort á annað.
Oft færi vel: Þau horfðust á.
S2F SIGGA V/öGA £ \ilVtR4N
ALLTAFÁ FIMMTUDÖGUM
BRCCTU!
MYNDASÖGURNAR
KOMA ÁrJVDRGUN
Vikuskammtur afskellihlátri
V/NNA
\\E'mí GVm W0 VELt
WRQö \\m \ vfAO c)//VN.
A' WÉKO&
\\V0$T LG WtVA
tftro ^AblQÓQ, VvBfáAt
LtYÍM 'ÚIG \ ÓAO'btm
6C*M UV6LC&U
5KÓiimA.WMU,
AUGlVSINGASTOFA KWSTÍNAB hf