Morgunblaðið - 24.11.1982, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1982
Prófkjör í Norðurlandi vestra:
Sex prófkjörsframbjóðendur
- Utankjörstaðakosning hafin
PRÓFKJÖR Sjálfstæðisflokksins í
Norðurlandskjördæmi vestra fer
fram dagana 27. til 30. nóvember.
Frambjóðendur í prófkjörinu eru
nefndir í stafrófsröð:
• Eyjólfur Konráð Jónsson alþm.
• Jón Ásbergsson framkv.stj.
• Jón ísberg sýslumaður
• Ólafur B. Óskarsson bóndi
• Páll Dagbjartsson skólastj.
• Pálmi Jónsson ráðherra
Þátttaka í prófkjörinu er
heimil öllum meðlimum sjálf-
stæðisfélaga í kjördæminu, sem
þar eiga lögheimili og náð hafa
16 ára aldri prófkjörsdagana.
Auk þeirra hafa atkvæðisrétt
þeir, sem eiga kosningarétt í
kjördæmi og undirritað hafa
inntökubeiðni í sjálfstæðisfélag í
kjördæminu fyrir lok kjörfund-
ar, eða hafa skráð sig á próf-
kjörsskrá fyrir lok 2. kjördags
(þ.e. 28. nóvember).
Utankjörstaðaatkvæða-
í „íbúðaspá til ársins 1990“, sem
Áætlanadeild Framkvæmdastofnun-
ar hefur unnið og gefið út, er áætluð
byggingarþörf áratuginn 1981—1990
talin samtals allt að 22.500 íbúðir,
greiðsla vegna prófkjörsins er í
gangi og geta þeir, sem þess
óska, greitt atkvæði utan kjör-
staðar hjá eftirtöldum aðilum á
venjulegum skrifstofutíma: í
Siglufirði hjá Óla J. Blöndal, á
Sauðárkróki í Sæborg, á Blöndu-
ósi hjá Steindóri Jónssyni í
Blöndugrilli, á Skagaströnd hjá
Adolf H. Berndsen, á Hvamms-
tanga hjá Karli Sigurgeirssyni
og í Staðarskála hjá Eiríki
Gíslasyni. Einnig er hægt að
greiða atkvæði utan kjörstaðar á
Akureyri hjá Birni Jósef Arnvið-
arsyni (sími 25919) og á skrif-
stofu Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík.
Sjálfa prófkjörsdagana verða
opnir kjörstaðir í öllum kaup-
túnum og kaupstöðum í kjör-
dæminu, og jafnframt í Varma-
hlíð, Húnavöllum, Flóðvangi,
Víðihlíð, Vesturhópsskóla og
Laugabakka. Laugardaginn 27.
eða 2.250 íbúðir á ári.
Miðað við líklega mannfjölda-
þróun og húsnæðisþörf 1981 til
1990 er hin áætlaða byggingarþörf
sem hér segir:
nóvember og sunnudaginn 28.
nóvember verða allir kjörstað-
irnir opnir frá kl. 14 til kl. 19, en
tvo síðari kjördagana verða
kjörstaðirnir á Siglufirði, Sauð-
árkróki, Blönduósi og Hvamms-
tanga opnir frá kl. 15 til kl. 20,
en aðrir kjörstaðir opnir að
kvöldi kl. 20 til kl. 22.
Sveitahreppunum hefur verið
skipt niður í kjörstaði þannig:
Kjósendur í Hofs- og Haganes-
hreppi, Fellahreppi, Hofshreppi,
Hólahreppi, Víðvíkurhreppi og
Hofsósi eiga kjörstað á Hofsósi.
íbúar Akrahrepps, Lýtings-
staðahrepps og Seyluhrepps eiga
að kjósa í Varmahlíð, en íbúar
Rípurhrepps, Skefilstaðahrepps,
Skarðshrepps og Staðarhrepps
eiga kjörstað á Sauðárkróki.
I A-Húnavatnssýslu kjósa íbú-
ar í Skagahreppi á Skagaströnd,
en Engihlíðarhreppur og Vind-
hælishreppur tilheyra kjördeild-
inni á Blönduósi. Torfalækjar-,
Svínavatns- og Bólstaðarhlíð-
arhreppar eiga kjörstað á Húna-
völlum, en kjörstaður fyrir Ás-
hrepp og Sveinstaðahrepp er í
Flóðvangi.
í V-Húnavatnssýslu á Þor-
kelshólshreppur kjörstað í Víði-
hlíð, Þverárhreppur í Vestur-
hópsskóla, Torfustaðahreppar og
Staðahreppur eiga kjörstað á
Laugabakka, en Kirkjuhvamms-
hreppur tilheyrir kjördeildinni á
Hvammstanga.
Samkvæmt ákvörðun kjör-
dæmisráðs Sjálfstæðisflokksins
í Norðurlandskjördæmi vestra
fer prófkjörið þannig fram, að
kjósendur setja tölustafi fyrir
framan nöfn manna á prófkjörs-
seðlinum í þeirri röð sem óskað
er að þeir skipi framboðslista
flokksins við næstu alþingis-
kosningar. Merkja þarf við
minnst fjögur nöfn til að próf-
kjörsseðill verði gildur.
GG
Uj,«K'n«»rþorf Fullgerðar íbúðir
1981 —1990 1971 — 1980
Höfuðborgarsvæðið 11.400-12.000 11.863
Suðurnes, Kjalarnes, Kjós 1.500- 1.700 1.325
Vesturland 1.200- 1.400 1.235
Vestfirðir 700- 800 697
Norðurland vestra 800- 900 723
Norðurland eystra 2.200- 2.500 2.302
Austurland 1.200- 1.350 951
Suöurland 1.700- 1.850 1.714
Landið allt 20.700-22.500 20.810
íbúðaþörf 1981—1990:
Byggja þarf 2.070 til
2.250 íbúðir á ári
Pétur Sigurðsson
Garðar Þorsteinsson
Kjósum stétt
með stétt
Kjósum Pétur
Eftir Garðar
Þorsteinsson
Sjálfstæðisflokkurinn vill að
allar stéttir þjóðfélagsins vinni
saman — stétt með stétt, segja
forystumenn flokksins gjarnan.
En það er ekki nóg að tala á þenn-
an hátt. Við verðum að sýna það,
að þetta kjörorð er í heiðri haft.
Þótt reynt sé að fá fulltrúa sem
flestra stétta til að gefa sig að
stjórnmálum er þingmannahjörð-
in orðin ansi einiit og á það við um
þingmenn allra flokka. Svokallað-
ir háskólaborgarar og embættis-
menn ýmsir eru sífellt að verða
meira áberandi í stjórnmálastarfi.
Þetta er slæm þróun og líkleg til
þess að breikka enn bilið milli
stjórnmálamanna og almennings.
Við verðum að kappkosta að
halda þeim mönnum á þingi sem
koma úr hópi hinna „vinnandi
stétta" eins og stundum er sagt.
Við sjálfstæðismenn í Reykjavík
gerum það best með því að kjósa
Pétur Sigurðsson alþingismann í
prófkjöri flokksins. Með því móti
getum við stuðlað að sigri flokks-
ins í komandi kosningum. Ekki
þarf að fara mörgum orðum um
störf Péturs á þingi eða annars
staðar. Hann vinnur með fólki úr
öllum stéttum dags daglega og
vinnur fyrir fólk úr öilum stéttum,
ekki síst og kannski mest fyrir
hina almennu launþega. Pétur
Sigurðsson þekkir lifsbaráttuna
betur en margur sem vart hefur
dýft hendi í kalt vatn. Ekki má til
þess koma að hann hverfi af Al-
þingi. Oft hefur verið þörf fyrir
öfluga málsvara launþega, en nú
er nauðsyn, því veður eru öll vá-
lynd í efnahags- og kjaramálum.
Munum kjörorðið: Stétt með
stétt. Kjósum Pétur Sigurðsson í
prófkjörinu.
Þjóðleikhúsið:
Dagleiðin langa
Leíklist
Ólafur M. Jóhannesson
Nafn á frummáli: Long Day’s Journ-
ey Into Night.
Þýðing: Thor Vilhjálmsson.
Leikmynd, búningar og lýsing:
Quentin Thomas.
Aðstoðarleikstjóri: Árni Ibsen.
Leikstjóri: Kent Paul.
Einhversstaðar las ég að Eug-
ene O’Neill hafi varpað um tutt-
ugu meir og minna fullgerðum
leikverkum á eldinn. Hann taldi
verk þessi einfaldlega ekki nægi-
lega góð. Slíkur listrænn metnað-
ur er sjaldgæfur á þessum síðustu
og bestu tímum. Ég hef og hlerað
að hinn óvenjulegi listræni metn-
aður Eugene O’Neill hafi í og með
stafað af því að hann hafi ætíð
fyrirlitið metnaðarleysi föður
síns. En babbinn James O’Neill
varð mikið frægur á sínum tíma
sem Greifinn af Monte Christo í
leikriti gerðu eftir samnefndri
sögu Dumas. Lét karlinn hafa sig í
að leika Monte Christo yfir fimm-
þúsund sinnum. En þessi tryggð
karlsins við Greifann af Monte
Christo hafði ef til vill djúptækari
áhrif á Eugene O’Neill en að
hvessa listrænan metnað hans.
Fyrstu sjö ár lífs hans liðu nefni-
lega á þvælingi með föðumum um
þvera og endilanga hina ungu
heimsálfu sem þyrsti í rómantísk
leikverk frá hinni gömlu Evrópu.
Það er máski ekki nema von að
hinn ungi O’Neill smitist af leik-
húsbakteríunni þar sem hann var
bókstaflega alinn upp í leikhúsi.
Einn var þó sá staður sem
O’Neill fjölskyldan naut nokkurr-
ar hvíldar frá leikhúsinu og það
var í „Monte Christo“-sumarhús-
inu sem stíð í hafnarbænum New
London í Connecticut. Þar eyddi
O’Neill-fjölskyldan sumarleyfun-
um og þarna gerist einmitt Dag-
leiðin langa inn í nótt. En í þessu
verki er Eugene O’Neill að skil-
greina fjölskyldu sína.
Nú kann einhver að spyrja hvað
sé svona merkilegt við O’Neill fjöl-
skyiduna þar sem höfuðið er af-
dankaður leikari, húsmóðirin dóp-
isti, eldri sonurinn alki en sá yngri
taugapirraður ungur maður með
skáldadrauma. Er ekki Eugene
O’Neill að stunda lítt áhugavekj-
andi naflaskoðun með þessari mis-
kunnarlausu skilgreiningu á eigin
fortíð? Á yfirleitt persónulegt
uppgjör höfundar við eigin fortíð
erindi nema í dagbók?
Ég sagði í upphafi greinar að
hið slæma fordæmi gamla O’Neill
hafi snemma beygt krókinn hjá
hinum unga Eugene í þá veru að
hann ákvað að sveigja ekki af hin-
um þrönga vegi listarinnar eða
einsog hann segir á einum stað:
Babbi varð til þess a’' ég ákvað að
ég skyldi ætíð standa mig ... ég
mun aldrei gefa eftir um hárs-
breidd." Þessi óbilgjarna krafa um
listræna fullkomnun hefur Dag-
leiðina löngu inn í nótt yfir þær
bókmenntir sem snúast eingöngu
um nafla höfundarins. O’Neill-
fjölskyldan verður þannig ekki
lengur fjölskylda skáldsins heldur
einskonar táknmynd. Við sjáum i
örlögum þessa fólks þá lífslygi
sem umvefur flestar fjölskyldur.
Þannig er Dagleiðin langa inn í nótt
ekki persónusaga heldur saga
lífslyginnar sem umvefur mann-
heima. Því hver hefir náð að
höndla drauma æsku sinnar.
Sumir ganga jafnvel svo langt
að halda því fram að O’Neill sé í
verkum sínum að fjalla um þá
drauma sem ekki geta ræst innan
vestræns samfélags. Hið harm-
ræna í verki hans sé þar með
harmleikur þess þjóðfélags sem
við búum í. Vissulega er O’Neill
djúpsætt harmleikjaskáld en ég
held ekki að hann leiti skýringar-
innar á óförum mannsins til
óhagkvæmra þjóðfélagshátta líkt
og marxistar gera, fremur til
ókennilegs lögmáls sem valdi því
að manneskjan nær ekki til fulls
taki á draumsýn sinni. í bréfi rit-
uðu 1925 segir O’Neill eitthvað á
þessa leið um þennan kjarna hugs-
unar sinnar: „Ég er öllum stund-
um í verki mínu að leitast við að
sýna hreyfiaflið bak við atburðina
(örlaganornirnar, Guð, hinn líf-
eðlisfræðilega bakgrunn okkar) þú
ræður hvað þú kallar þetta afl —
dularfullt er það vissulega ... ég
vil sýna þann harmleik sem á sér
stað þegar maðurinn í sjálfsupp-
höfnu, sjálfseyðandi átaki reynir
að losna úr viðjum hversdagsins
og gefa sig hinu hulda afli á vald, í
stað þess að tóra einsog skepnan
óendanlega smátækur."
Hversu vel tekst íslensku leik-
húsi árið 1982 að afhjúpa hið
máttuga hreyfiafl sem Eugene
O’Neill vill birta heiminum í
„Long Day’s Journey Into Night“.
Viljinn til að koma draumsýn
O’Neill til skila er sannarlega fyrir
hendi hjá Þjóðleikhúsinu okkar, því
færustu menn hafa verið sóttir vest-
ur um haf. Leikmyndasmiðurinn
nefnist Quentin Thomas, Walesbúi
búsettur í Bandaríkjunum. Þessi
ágæti maður gerði sér lítið fyrir og
heimsótti sumarhús O’Neill-fjöl-
skyldunnar í New London til að afla
fanga í þá leikmynd sem nú gleður
augu okkar i Þjóðleikhúsinu. Vissu-
lega hafa vissar breytingar orðið á
leikmyndinni frá þvi Thomas gerði
staðaruppdrátt í New London en í
höfuðuppdráttum er hér um að ræða
„Monte Christo“-sumarhúsið. Er
leikmyndin greinilega vel og vand-
virknislega unnin frá hendi smíða-
deildar Þjóðleikhússins og fellur
hún ágætlega að þeim leikmáta sem
leikstjórinn Kent Paul velur til
handa leikurunum í þessari sýningu.
En ekki er hægt að segja að þeir
Kent Paul og Quentin Thomas velji
nýstárlega leið að texta O’Neill.
Bæði sviðsmynd og leikmáti er inn-
an ramma hefðbundins leikhúss.
Það er greinilegt að textinn skiptir
Kent Paul öllu máli. Hin máttuga
undiralda textans skal brjótast fram
í því logni sem hann lætur ríkja á
sviðinu mest allan tímann. Þessi að-
ferð getur átt rétt á sér þegar Dag-
leiðin langa á í hlut. Þannig fannst
mér einsog köld gusa hinn hvíti
ljósgeisli sem lýsti Mary upp í lok-
in. Það er ófyrirgefanlegt að beita
þannig ljóseffekt þegar máttugur
textinn hefir einn ráðið ríkjum í
fjórar stundir. Hitt er svo aftur
annað mál að þeir sem ekki kunna
skil á texta O’Neill kunna að
þreytast á hinni öguðu framsetn-
ingu og fagna hinum hvíta geisla á
lokasekúndunni sem óbrigðulu
merki um að hápunkti dramans sé
loks náð. Hinar óskaplegu þján-
ingar O’Neill-fjölskyldunnar hafi
loks tekið enda.
En hvernig tekst nú leikurum
Þjóðleikhússins að koma til skila
hinum yfirgengilegu þjáningum
O’Neill-fjölskyldunnar. Ég held
það sé ekki létt verk að framfylgja
þeim leikmáta er hér erirhótaður.
Slíkt krefst áralangrar þjálfunar
á leiksviði. Leikarinn hefur í raun
ekki úr öðru að spila en rödd sinni
og svipbrigðum. Kent Paul hefir
valið þaulreynda leikara í helstu
hlutverk: Þannig er Rúrik Har-
aldsson í hlutverki James Tyrone,
Þóra Friðriksdóttir leikur konu
hans Mary og Arnar Jónsson eldri
soninn Jamie. Hins vegar hefir
Kent Paul valið ungan óreyndan
leikara, Júlíus Hjörleifsson, í hlut-
verk yngri bróðurins Edmund.
Kemur reynsluleysi hins unga
leikara nokkuð í ljós í fyrstu sen-
unum en hann nær sér á strik á
þeim augnablikum, er reynir á
skapstyrk. Ung leikkona, Lilja
Guðrún Þorvaldsdóttir, leikur
þjónustustúlkuna Cathleen og
þjónar hún ágætlega því hlutverki
að létta um stund brúnina á leik-
húsgestum. (Ég er hræddur um að
hún hafi sigið nokkuð neðarlega