Morgunblaðið - 24.11.1982, Side 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1982
Eyjólfur Konráð Jónsson, alþingismaðun
„Með vorinu kjósum við nýtt
sumar í íslenzku þjóðlífí“
Frumkvædi ríkisvalds í verðbólguhömlum með stórlækkun neyzluskatta
Hér fara á eftir niðurlagsorð úr ræðu
Kvjólfs Konráðs Jónssonar, alþing-
ismanns, í umræðu um bráðabirgðalög
ríkisstjórnarinnar í efri deild Alþingis
sl. mánudag.
Ríkið vísi veginn
með skattalækkun
Umræðurnar um vaxtamálin
að undanförnu ættu að hafa fært
mönnum heim sanninn um hve
núverandi peningamálastefna er
vonlaus. Bankakerfið er hrunið,
vextirnir æða upp, en ná þó aldrei
verðbólguhraðanum. Þvert á
móti, þá keyra þeir verðbólguna
áfram með sívaxandi hraða. Hin
raunalega vaxtapólitík kratanna,
sem þeir kölluðu raunvaxta-
stefnu, var fólgin í því að lög-
binda að vextir skyldu elta verð-
bólguna um langt skeið, án þess
að ná henni nokkurn tímann. Þó
ætla ég þeim ekki að hafa viljað
það sem ,þeir sögðu og gerðu.
Þeim gekk áreiðanlega gott til,
þótt hvorki þeir né aðrir skildu
hvað þeir voru að fara og hvernig
dæmið yfirleitt gæti gengið upp.
Það gat verið vit í því að ákveða
45% vexti, þegar verðbólgan var
40%, en það er ekkert vit í 60%
vöxtum, þegar verðbólgan er
80%. Menn verða að fara að gera
sér grein fyrir því, að raunvöxt-
um verður ekki náð við núverandi
verðbólgustig, hvað þá þegar
verðbólgan æðir stjórnlaust
áfram í stjórnlausu landi. Menn
ná ekki vöxtunum uppfyrir verð-
bólguna, nema með þeim hætti að
setja allt atvinnulíf á hausinn og
svipta menn yfirráðum yfir íbúð-
um og bújörðum. Einasta leiðin
út úr vítahringnum er sú að ná
verðbólgunni niður fyrir vextina, en
eKki gagnstætt. Þetta getur sterk
og samhent ríkisstjórn auðveld-
lega gert með því að gefa eftir á
hinum ógnvænlegu neyslusköttum,
sem hér eru hærri en þekkist á
nokkru byggðu bóli. Núverandi
ríkisstjórn getur hins vegar ekk-
ert gert og vill heldur ekkert gera
— nema hanga og eitra allt þjóð-
lífið með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum.
Því er að vísu haldið fram, að
verulegur halli yrði á ríkissjóði,
ef eitthvað yrði linað á skatta-
áþjáninni. Vel kann að vera, að
einhver halli yrði um skeið, en
hann mætti auðvitað greiða með
innlendu lánsfé, sem streyma
mundi inn í bankakerfið, þegar
sæmilegir raunvextir væru á
komnir, enda yrði verðtryggingu
sparifjár haldið áfram á meðan
menn væru að sannfærast um að
aðgerðirnar tækjust. Hitt er svo
annað mál, að alls ekki er víst, að
um verulegan halla yrði að ræða
á ríkissjóði þó að neysluskattar
yrðu lækkaðir. í öllu falli er ljóst
að það eru ekki bara tekjur ríkis-
ins sem minnka, þegar gefið er
eftir á neyslusköttum til að
lækka verðlag, heldur líka út-
gjöldin, þegar launahækkanir og
gengisbreytingarnar verða minni
enda er meginhluti ríkisútgjald-
anna auðvitað launagreiðsiur
annars vegar og gjaldeyrisnotkun
hins vegar.
Auðvitað væri einhver áhætta
því samfara að gera slíka tilraun
og kannsi yrði hallinn á fjárlög-
um það mikill, að einhverja nýja
skatta þyrfti að taka upp eftir
1—2 ár, þegar verðbólgan hefði
verið kveðin í kútinn og hagur
atvinnuvega og einstaklinga hefði
batnað svo að undir yrði risið.
Opið, heiðar-
legt þjóðfélag
Þingflokkur Sjálfstæðisflokks-
ins hefur unnið mikið starf við
margháttaða útreikninga varð-
andi verðbólguvandann og notið
til þess aðstoðar fjölmargra
áhugamanna. Á tugum funda og í
stöðugum einkaviðræðum fjölda
manna höfum við verið að leita
nýrra leiða, því að allir vita víst
nú orðið að þær gömlu duga ekki,
nauðsynlegt er að brjótast úr
gömlum viðjum. Meginniðurstað-
an er sú, að um langt skeið hafi
stjórnmálamenn með hjálp emb-
ættismanna gengið svo freklega
fram í hverskyns fölsunum og
kjaraskerðingum að fullkominn
trúnaðarbrestur hafi skapast
milli stjórnvalda og alþýðu og um
þverbak hafi keyrt í störfum nú-
verandi ríkisstjórnar. Þess vegna
verði að leita gjörólíkra lausna,
þar sem allt sé fyrir opnum tjöld-
um og engin tilraun gerð til að
blekkja fólk og falsa tölur. Við
höfum sannfærst um, að vísitölu-
falsanir margra ríkisstjórna og
lögboðnar kjaraskerðingar eru
ekki einungis gagnslausar, þegar
þær eru orðnar vanabundnar,
heldur beinlínis skaðlegar.
Eyjólfur Konráð Jónsson
Við sjálfstæðismenn viljum
opið, heiðarlegt þjóðfélag frjáls-
lyndis — andstæðu hins lokaða
og maðksmogna samfélags
stjórnhyggju og svikráða, sem við
nú búum við. Við munum setja
fram heilsteypta stefnu í efna-
hagsmálunum og fylgja henni
fram, án þess að lofa gulli og
grænum skógum. í meginefnum
má kannski segja, að í skattamál-
um, peningamálum og efnahags-
stjórn almennt viljum við gera
flesta hluti þveröfugt við það,
sem vinstri menn hafa nú fram-
kvæmt um fjögurra ára skeið
með augljósum afleiðingum.
Tíund tekna
í jólamánuði
Vinstri stefna hefur gengið sér
til húðar og það hlýtur að verða
kappsmál okkar sjálfstæð-
ismanna að ná í komandi kosn-
ingum svo miklum áhrifum, að
við getum gjörbreytt efnahags-
stefnu landsins og reist við fjár-
málakerfið og atvinnulífið í heild.
Hitt er því miður ljóst að enn
örlar ekki á því, að þeir, sem að
núverandi hæstvirtri ríkisstjórn
standa, hyggist breyta til. Þvert á
móti vilja þeir halda líftórunni í
stjórninni og stjórnarstefnunni
eins lengi og nokkur kostur er, og
því miður eru alþýðuflokksmenn
líka veikir fyrir, eins og viðbrögð
þeirra síðustu dagana hafa sýnt.
Þess vegna ríður nú á miklu, að
allir frjálslyndir menn geri sér
glögga grein fyrir því að eina
leiðin til að snúa af braut stjórn-
lyndisins og ofstjórnarinnar er að
efla Sjálfstæðisflokkinn veru-
lega. Einn liðurinn í efnahags-
legri endurreisn er auðvitað að
taka upp nýjan og réttan vísitölu-
grundvöll og hætta öllu vísitölu-
svindli. Ríkisstjórnin hafði raun-
ar boðað það, að pólitískt sam-
komulag væri um, að tekið yrði
upp nýtt viðmiðunarkerfi fyrir
laun, eins og hæstvirtur við-
skiptaráðherra orðaði það í við-
tali við Morgunblaðið 24. ágúst sl.
En þar mun nú hver höndin upp á
móti annarri, eins og raunar í
flestum eða öilum málum öðrum.
En þegar það er hugleitt, að fólk
hefur kannski ekki nema fjórð-
ung tekna sinna til ráðstöfunar,
þar sem meginhlutinn er bundinn
í sköttum, húsnæðisútgjöldum,
rafmagni, hita, síma, sjónvarpi,
útvarpi, bifreið o.s.frv., þá spyrja
menn: Getur fólk greitt tíundina?
Ríkisstjórnin hagaði því þann-
ig, að verðlagshækkunum var
dengt yfir í októbermánuði til
þess að þær kæmu sem mest inn í
vísitöluna 1. des. og yrðu skertar
um helming og þó ríflega það.
Þannig á fólk nú að missa meira
en tíunda hluta tekna sinna, eða
hartnær helming þess fjár, sem
það hefur í reiðufé til matar-
kaupa og fatnaðar ásamt öðrum
daglegum útgjöldum og þessu var
svo snilldarlega fyrir komið, að
skerðingin skylli á í jólamánuðin-
um, væntanlega til heiðurs hátt-
virtum þingmanni Guðmundi J.
Guðmundssyni.
Það er hreint ekki út í bláinn,
að spyrja spurningarinnar: getur
fólk greitt tíundina, hina nýju, til
valdhafanna — og vill fólkið
greiða tíund til að halda þeim við
völd, sem sjálfir segja, að efna-
hagslegt sjálfstæði þjóðarinnar
sé að glatast? Já, vill fólk greiða
tíundina og getur fólk greitt tí-
undina? Getur raunar nokkur
ætlast til þess, að einhver stjórn-
arandstöðuþingmaður greiði tí-
undinni atkvæði sitt og framlengi
þar með lífdaga ríkisstjórnarinn-
ar og kolvitlausrar stjórnarst-
efnu, kannski í heilt kjörtímabil,
kannski í heilan áratug? Á eng-
inn í þessu landi að standa upp
gegn ofstjórnarstefnunni, sem
þegar hefur sýnt, að hún er leiðin
til glötunar? Svari hver fyrir sig.
Þetta land á
ærinn auð ...
Og nú vitna ég til Haralds
Ólafssonar varaþingmanns
Pramsóknarflokksins. Eg er
nefnilega svo innilega sammála
honum um að ísland á mikinn
auð og hann er hægt að nýta, ef
rétt er á málum haldið. Fjárlög
ársins 1983 eiga að verða síðustu
kreppufjárlögin eins og hæstvirt-
ur fjármálaráðherra Ragnar
Arnalds nefnir þau réttilega —
og fer vel á því að Alþýðubanda-
lagið ber ábyrgð á þeim.
Víst er það rétt að hver einasti
sjóður er þurrausinn og í bullandi
vanskilum. Víst er það rétt að
lánstraust er á þrotum erlendis,
bankakerfið hrunið, heimilin og
fyrirtækin á hausnum. En sem
betur fer er þetta mestmegnis
heimatilbúinn vandi og því á
okkar valdi að snúa blaðinu við.
Það getur stórhuga og samhent
ríkisstjórn gert á örskömmum
tíma. Sú stjórn verður auðvitað
að beita sér fyrir orkunýtingu og
iðnvæðingu í stað þess að þvælast
fyrir framförunum eins og núver-
andi ríkisstjórn hefur gert með
iðnaðarráðherrann í broddi fylk-
ingar, sem nærri hafði tekist að
koma í veg fyrir Blönduvirkjun,
þannig að Alþingi varð á liðnu
vori að taka ráðin af honum og
ríkisstjórninni til að tryggja
framgang- þess stórmáls. Samt
þvældist hann fyrir í allt sumar
og framfylgdi ekki ákvörðun Al-
þingis um að fela Landsvirkjun
framkvæmdirnar fyrr en komið
var fram á haust.
Ný stjórn verður að gæta hags-
muna okkar í hafréttarmálum í
stað þess að láta allt reka á reið-
anum. Hún má ekki líða komm-
únistum að ráða ferðinni eins og
t.d. í flugstöðvarmálinu. Ný
stjórn verður að eftirláta borgur-
unum meira af aflafé sínu, þann-
ig að þeir geti ekki einungis risið
undir íbúðabyggingum og minni
háttar og meðalstórum atvinnu-
rekstri til sjávar og sveita, heldur
líka bundist samtökum um stofn-
un og starfrækslu meiri háttar
fyrirtækja, almenningshlutafé-
laga til að stórauka þjóðarauð og
bæta lífskjör. Þar kemur fiski-
ræktin m.a. til. Dæmi þess skal
ég nefna:
í Lónum í Kelduhverfi hafa nú
í tvö ár staðið yfir tilraunir við
laxeldi í samvinnu við Norðmenn.
Þær hafa borið þann árangur að
varla fer lengur á milli mála að á
íslandi eru allar aðstæður hinar
ákjósanlegustu til stórrekstrar á
þessu sviði. Gerð hefur verið
frumáætlun um sjóeldi á Reykja-
nesi, þar sem ræktuð yrðu 1—2
þúsund tonn af laxi árlega og eru
þær athuganir nú í endurskoðun
með það fyrir augum að rækta
allt að 10 þúsund tonn af laxi ár-
lega eða álíka mikið og Norð-
menn flytja nú út. Þessi atvinnu-
grein getur tiltölulega fljótt skil-
Þingfréttir í stuttu máli
Skattvísitala ráði hækkun fast
eignamats sem skattstofns
Flugvallagjald
falli niður
Eignaskattstofn og
skattvísitala
Birgir ísleifur Gunnarsson og
Matthías Bjarnason hafa flutt frum-
varp til breytinga á skattalögum,
þess efnis að fasteignir sem eigna-
skattstofn geti ekki hækkað meira
miili ára en nemur hækkun skatt-
vísitölu, en sú vísitla sé eðlileg við-
miðun, enda notuð af ríkisvaldinu í
öðrum skiptum þess við skattborg-
ara.
í greinargerð segja þeir að hækk-
un fasteignamats í Reykjavík sem
skattstofns hafi verið töluverð um-
fram launahækkanir á undanförnum
árum. 1980 hækkaði fasteignamat
um 60% frá árinu áður, 1981 60%,
1982 78%. Skattar á þennan skatt-
st'ofn hafi því hækkað óeðlilega liðin
ár.
Flugvallagjald falli niður
Halldór Blöndal (S) og Árni Gunn-
arsson hafa flutt frumvarp til niður-
fellingar á flugvallagjaldi. Gjald
þetta hefur valdið mikilli óánægju
erlendra ferðamanna, segja flutn-
ingsmenn, og bakað starfsmönnum
millilandaflugs margvíslega erfið-
leika. Þetta gjald kemur og illa við
þá sem þurfa mikið á flugsam-
göngum að halda innanlands, og
leggst eðli sínu samkvæmt fyrst og
fremst á þær byggðir sem fjærst eru
Reykjavík. Er þetta gjald var upp-
haflega lagt á var ætlunin að það
rynni til endurbóta og lagfæringa á
flugvöllum, en sú hefur alls ekki orð-
ið raunin.
Erfðafjárskattur og
eftirlifandi makar
Halldór Blöndal og fleiri þing-
menn Sjálfstæðisflokks hafa flutt
frumvarp sem felur í sér, ef sam-
þykkt verður, að eftirlifandi' maki
skuli undanþeginn erfðafjárskatti,
enda valdi missir maka hinum eftir-
lifandi þungum búsifjum, „sem erf-
itt er að færa rök fyrir að geti orðið
þjóðfélaginu tekjulind — a.m.k. ef
það vill kalla sig menntað og siðfág-
að“.
Það nýmæli er og í frumvarp-
inu, að skattprósenta er í hámarki í
hverri tröppu, ef um fyrirfram-
greiðslu er að ræða, sem og sú breyt-
ing, að skatturinn verði aldrei hærri
en 45% í stað 50% eins og nú er. Þá
er í frumvarpinu sú breyting að ekki
skuli greiða erfðafjárskatt af fé sem
gefið er til kirkna, mannúðar- og
menningarmála.
Umferðarmiðstöð á
Egilsstöðum
Þingmenn Austfirðinga (1. flutn-
ingsmaður Sveinn Jónsson) flytja
þingsályktunartillögu um að fela
ríkisstjórninni að hlutast til um
bætt og breytt skipulag á fólks- og
vöruflutningum á Austurlandi með
því m.a. að komið verði á fót
umferðamiðstöð á Egilsstöðum og
vörudreifingarmiðstöð á Reyðarfirði
í tengslum við tollvörugeymslu.