Morgunblaðið - 24.11.1982, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1982

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 130 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 10 kr. eintakiö.
MX-eldflaugar
í þyrpingu
Ronald Reagan, forseti
Bandaríkjanna, skýrði frá
því á mánudagskvöldið, hvaða
tilhögun hann vill hafa varð-
andi endurnýjun á langdræg-
um landeldflaugum Banda-
ríkjanna, sem flutt geta kjarn-
orkusprengjur heimsálfa á
milli. Leggur forsetinn til við
Bandaríkjaþing, að hinni nýju
eldflaug, sem auðkennd er með
stöfunum MX, verði komið
fyrir á neðanjarðarskot-
pöllum, og myndi 100 skot-
pallar þyrpingu svo að útilok-
að sé fyrir árásaraðila að eyði-
leggja allar eldflaugarnar
samtímis í forvarnarárás. Með
því að leggja þetta til, tekur
Bandaríkjaforseti af skarið
um umdeilt og viðkvæmt
atriði, sem lengi hefur beðið
ákvörðunar.
Ástæðan fyrir því að Banda-
ríkjamenn telja sér nauðugan
einn kost að hefja framleiðslu
á nýrri langdrægri kjarnorku-
eldflaug, sem skjóta má til
Sovétríkjanna frá Bandaríkj-
unum, er sú, * að einmitt á
þessu sviði hafa Sovétmenn
skapað þá hættustöðu að mati
Bandaríkjamanna, að með for-
varnarárás gætu þeir grandað
bandarísku landeldflaugunum.
Að mati herfræðinga dregur
slík staða í miðkerfinu milli
risaveldanna úr stöðugleika og
hefur í för með sér freistingar
fyrir þann sem stendur betur
að vígi, í þessu tilviki Sovét-
menn.
Jimmy Carter, forveri Reag-
ans í Hvíta húsinu, hafði aðrar
hugmyndir en Reagan um það
hvernig best yrði frá því geng-
ið, að MX-eldflaugin væri
óhult. Vildi hann koma 200 til
400 eldflaugum fyrir í neðan-
jarðargöngum og yrðu þær þar
á hreyfanlegum skotpöllum,
svo að ómögulegt væri fyrir
árásaraðila að miða nákvæm-
lega á þær. Þessi hugmynd
hefði orðið mun dýrari í fram-
kvæmd en tillaga Reagans,
auk þess var mikil andstaða
við það til dæmis í Mormóna-
fylkinu Utah, að láta grafa
eyðimerkur þar í sundur í
þessu skyni. Þá hefur verið um
það rætt, að eldflaugin yrði
höfð í flugvélum, kafbátum í
vötnunum miklu á landamær-
um Bandaríkjanna og Kanada
eða í kafbátum á hafi úti. Síð-
asta hugmyndin sem jafnan
hefur verið talin ólíklegust var
þó meðal þess sem kveikti
áhuga framsóknarmanna á af-
vopnunarmálum, eins og
greinargerð með þingsálykt-
unartillögu Guðmundar G.
Þórarinssonar frá síðasta
þingi ber með sér.
Óvíst er um afgreiðslu
bandaríska þingsins á tillögu
Reagans. Kostnaðurinn við
framkvaemdina er mikill og
þeim hefur vaxið fiskur um
hrygg undanfarið í Bandaríkj-
unum, sem vilja frysta kjarn-
orkuvopnastöðuna milli
Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna eins og hún er nú og taka
síðan til við að feta sig niður
stiga gagnkvæmrar afvopnun-
ar. Sjálfur sagði Reagan, að
æskilegasta lausnin á áhyggj-
um Bandaríkjamanna á þessu
sviði væri sú, að Sovétmenn
rifu SS-18 og SS-19 langdrægu
landeldflaugarnar sem ógna
Bandaríkjunum. Það er líklega
borin von, en síðasta lang-
dræga landeldflaug Banda-
ríkjamanna, Minuteman III,
kom til sögunnar í lok sjöunda
áratugarins, á áttunda ára-
tugnum hafa Sovétmenn tekið
í notkun þrjár gerðir lang-
drægra landeldflauga.
í öryggismálum er ósk-
hyggjan hættulegust. Hér á
landi er löng reynsla fyrir því,
að almenningur styður þá ekki
sem vilja kasta núverandi ör-
yggisviðbúnaði fyrir róða án
skynsamlegrar annarrar til-
högunar. Þó hefur okkur ekki
tekist í fámenninu að sáettast
um nauðsyn varna lands og
þjóðar. Við getum hægilega og
með fullum rétti yfirfært
okkar eigin deilur yfir á al-
þjóðavettvang og þá skiljum
við kannski betur en áður, hve
mikið átak talsmenn friðar
með frelsi þurfa á sig að leggja
til að hafa í fullu tré við hin
freku ófrelsisöfl.
Afstaða biskups
Herra Pétur Sigurgeirsson,
biskup, sagði í viðtali við
Helgarpóstinn fyrir skömmu:
„Eins og ég vék að áðan tel ég
kjarnorkuógnunina hina
skelfilegustu, sem við mann-
kyninu blasir í dag. En til að
taka af öll tvímæli um mína
eigin afstöðu, þá tel ég óger-
legt að ætlast til þess, að ein
þjóð afvopnist eða fáar þjóðir.
Einhliða afvopnun kemur ekki
til greina að mínu mati. Hún
verður að vera gagnkvæm. Það
er ekki hægt að ein þjóð af-
vopnist á meðan önnur heldur
áfram að vígbúast af kappi. I
þeim efnum verður að ríkja
jafnvægi." Morgunblaðið fagn-
ar þessari einörðu og skyn-
sömu afstöðu biskupsins yfir
íslandi og lýsir eindregnum
stuðningi við hana.
Fri riöstefnunni um fjármil sveitarfélaga i Hótel Sögu.
Frá ráðstefnu um fjármál sveitarfélaga:
Búast má við að opinber
gjöld innheimtíst verr
Á RÁÐSTEFNU um fjármál sveitar-
félaga, sem haldin var síðastliðinn
mánudag ræddi Hallgrimur Snorra-
son um breytingar á helztu tekjum
og gjöldum sveitarfélaga
1982—1983. Hann sagði meðal ann-
ars, að í spám fyrir árið 1983 væri
reiknað með að kaupmáttur tekna
einstaklinga rýrnaði verulega.
Reynsla fyrri ára benti til þess, að
þegar harnaði í ári kynnu opinber
gjöld að innheimtast verr en endra-
nær. Hallgrímur sagði, að af þessum
sökum væri skynsamiegt að gera ráð
fyrir slíku við gerð fjárhagsáætlana,
sérstaklega á stöðum, sem tengdust
sjávarútvegi hvað mest eða þar sem
atvinna og tekjur hefðu dregist sam-
an.
í erindi sínu sagði Hallgrímur
meðal annars:
„Miðað við framleiðslu hafa
þjóðarútgjöld, neysla og
fjármunamyndun, haldist á mjög
háu stigi á þessu ári, en á næsta
ári eru horfur á að þau minnki að
mun. Ástæðan er annars vegar
rýrnun kaupmáttar tekna almenn-
ings af völdum skerðingar verð-
bóta á laun og tekjumissis vegna
samdráttar í framleiðslu svo og
slæm fjárhagsstaða atvinnuveg-
anna, en hins vegar fyrirhugaður
samdráttur í fjárfestingarútgjöld-
um hins opinbera. Fyrri reynsla af
slíkum breytingum efnahags-
framvindunnar bendir eindregið
til, að komandi ár gætu reynst
erfið fyrir fjárhagsafkomu sveit-
arfélaga vegna tekjurýrnunar."
Stóri yinningurinn í getraununum:
Kerfið og lukkan
lögðust á eitt
Þegar blaðamann og Ijósmyndara Mbl. bar að garði á hússtöðvardeild
símans, síðdegis í gær, voru aðeins fjórir nímenninganna „inni“. Þeir
heita, talið frá vinstri: Agúst Harðarson, Þráinn Hauksson, Einar Birgis-
son og Olafur Gíslason.
— segja níu kátir
símastarfsmenn
NÍU starfsmenn hjá hússtöðv-
ardeild símans fengu í síðustu
leikviku hæsta vinning sem
fengist hefur á einn miða í get-
raunum hérlendis: 300.642 kr.,
þar af 288,290 kr. fyrir röð með
12 rétta, og afganginn á fjórar
raðir með 11 rétta.
„Við vorum með 512 raðir að
þessu sinni,“ sagði Þráinn
Hauksson, einn hinna heppnu.
„Hver okkar borgar svona 100
kall á viku i þetta. Það eru nú
öll ósköpin.
Við notum eigin útfærslu af
kerfi sem við höfum úr
danskri bók. Við ákveðum tvo
fasta leiki, þ.e. leiki sem við
höfum eins á öllum röðunum.
Síðan veljum við á milli
tveggja möguleika á hinum tíu
leikjunum. Þetta er aðeins
fjórða vikan sem við tökum
þátt í getraununum í vetur,
svo við getum verið ánægðir
með árangurinn."
„Já, þetta small saman hjá
okkur núna þegar við hættum
að láta alla taka þátt í valinu,"
sagði Ágúst Harðarson, einn
nímenninganna. „Við byrjuð-
um á því fyrstu vikurnar að
tippa allir í sameiningu, og
það gekk ekki nógu vel, menn
eiga sín uppáhaldslið og hafa
tilhneigingu til að tippa á að
þau vinni, án þess að hugsa út
í kerfið. En núna hins vegar
létum við einn okkar velja alla
leikina. Og þetta er árangur-
inn.“
„En þótt kerfið sé gott er
þetta auðvitað fyrst og fremst
heppni," bætti Ágúst við.
„Við getum sagt að kerfið og
lukkan hafi lagst á eitt.“
Ef 9 er deilt í vinningsupp-
hæðina kemur í Ijós að hver
um sig hlýtur rúmar 33 þús-
und krónur.
„Hvað við ætlum að gera við
peningana? Það verður víst
ekki erfitt að losa sig við þá.
Eitthvað setjum við náttúru-
lega í tippsjóð, en ætli restin
renni ekki í jólahaldið hjá
okkur flestum," var sameigin-
leg niðurstaða þessara hressu
vinnufélaga.