Morgunblaðið - 19.02.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 1983
Minning:
Hrefna Jóhannesdóttir
frá Hróðnýjarstöðum
Fædd 8. nóvember 1912
Dáin 11. febrúar 1983
Um Laxárdalsheiði liggur þjóð-
leiðin milli Norður- og Vestur-
lands að fornu og nýju. Til hliðar
við þráðbeinan akveg nútímans
liggja grónar götur fortíðarinnar;
þær geyma spor liðinna kynslóða,
sem um heiðina fóru á öllum árs-
timum, löngu fyrir upphaf bíla-
aldar. Sem ég rita þessar línur, sé
ég fyrir mér þessa vegfarendur
löngu liðins tíma. Þar eru ekki all-
ir jafn vel að heiman búnir og það
stendur misjafnlega á ferðum
þeirra. Þarna eru vermenn úr
Norðurlandi á leið út undir Jökul;
þegar þeir fara aftur um heiðina
að aflokinni vertíð má vera að ein-
hverja vanti í hópinn. Gildur
bóndi úr Laxárdalnum er á leið til
Borðeyrar í kaupstaðarferð; áður
en dagur er allur mun hann aftur
kominn til síns heima. Ættfaðir
minn úr Dölunum, sem þarna er á
ferð með konu sína og tvær barn-
ungar dætur, á lengri leið fyrir
höndum. Hann er að fara norður,
þar sem Ameríkuskipið bíður.
„Margar leiðir liggja um heim“
segir í fallegu kvæði, sem hér
verður ekki rakið frekar, og hið
sama má segja um heiðina. Um
hana liggja þeir gagnvegir, sem
talað er um í Hávamálum og
ævinlega verða milli vina. Hrúta-
fjörður og Laxárdalur eru þær
byggðir, sem næst liggja heiðinni
að norðan og vestan; Hrútfirð-
ingar og Laxdælingar hafa löng-
um kunnað vel að rækja vináttu
og frændsemi hvorir við aðra.
Sú kona, sem þessi minningar-
Kvöldguðs-
þjónusta í
Saurbæjar-
kirkju
Á MORGUN, sunnudaginn 20.
febrúar, heimsækir Kirkjukór
Akraness ásamt sóknarpresti, sr.
Birni Jónssyni, Hallgrímskirkju í
Saurbæ og flytur þar kvöldguðs-
þjónustu kl. 20.30. Minnst verður
baráttunnar gegn áfengisbölinu.
Kirkjukórinn flytur tónlist eftir
Palestrina, J.S. Bach, A. Bruckner,
dr. Róbert A. Ottósson, Egil Hor-
land og fieiri. Þrír nemendur úr
Tónskóla þjóðkirkjunnar annast
orgelleik. Söngstjóri Jón Ólafur
Guðmundsson.
Múlabær
til sýnis
ÞJÓNUSTUMIÐSTÖÐ aldraðra
og öryrkja í Múlabæ við Ármúla
34 verður opin áhugafólki til sýnis
í dag, laugardaginn 19. febrúar,
frá kl. 14 til 17.
Reyðarfjörður:
Saltfiski
skipað út
Kcyðarfirði, 11. febrúar.
HÉR hefur verið mikið að gera við
höfnina, 28 fraktskip eru búin að
losa og lesta vörur frá miðjum janú-
ar. Frá áramótum eru farin 40 tonn
af saltfisk frá söltunarstöðinni GSR.
Þá eiga þeir eftir af saltfisk fram-
leiðslu 1982 um 50—60 tonn.
Þá er til hjá GSR 25-30 tonn af
skreið. _ Gréta.
orð eru helguð, átti æsku sína og
uppvaxtarár í Hrútafirði. í fyll-
ingu tímans fluttist hún með
bónda sínum vestur yfir heiði og
gerðist húsfreyja á föðurleifð hans
í Laxárdal. Upp frá þeim tíma átti
hún sér tvær heimabyggðir og
rækti vel skyldur sínar við báðar.
Hrefna Jóhannesdóttir var
fædd í Hrafnadal í Hrútafirði 8.
nóvember 1912. Voru foreldrar
hennar Jóhannes Jónsson bóndi
þar og kona hans Guðrún Þor-
steinsdóttir í Hrafnadal Helga-
sonar. Foreldrar Jóhannesar voru
Jón Ólafsson, sem kallaður var
læknir, á Hornsstöðum í Laxárdal
og kona hans Kristbjörg Berg-
þórsdóttir frá Leikskálum í
Haukadal Þorvarðarsonar.
Hrefna var einkadóttir foreldra
sinna og mun hún hafa verið hjá
þeim í Hrafnadal fram yfir tví-
tugt. Hinn 30. mars 1935 gekk hún
að eiga Þorkel Einarsson frá
Hróðnýjarstöðum í Laxárdal, en
hann hafði þá búið að Kollsá í
Hrútafirði frá 1927. Fyrri kona
hans var Guðrún Valgerður Tóm-
asdóttir frá Kollsá Jónssonar en
hún Iést árið 1930, tæplega 35 ára
að aldri. Fyrstu tvö hjúskaparár
sín bjuggu Þorkell og Hrefna að
Kollsá en fluttust þá að Hróðnýj-
arstöðum í Laxárdal, þar sem þau
bjuggu allt til ársins 1967, að
Þorkell brá búi, þá hniginn á efri
ár. Eftir það áttu þau heirtia í
Búðardal. Þorkell lést 14. nóvem-
ber 1974, en fæddur var hann 22.
desember 1889. Hrefna andaðist á
Sjúkrahúsi Akraness 11. febrúar
sl.
Hin unga kona úr Hrútafirðin-
um, sem á vordögum 1937 fluttist
vestur yfir Laxárdalsheiði átti eft-
ir að færa mikla giftu í bú bónda
síns, sem nú tók við forráðum á
föðurleifð sinni að Hróðnýjarstöð-
um. Dóttur hans ungri frá fyrra
hjónabandi gekk hún í móðurstað.
Foreldrar hans báðir áttu síðustu
æviár sín í skjóli hennar, svo og
foreldrar hennar. Var á orði haft,
hversu nærgætin þau hjón voru
við þetta aldurhnigna fólk. Einar
á Hróðnýjarstöðum, faðir Þorkels,
dó 7. febrúar 1958 og skorti þá að-
eins nokkrar vikur í tírætt. Hélt
hann góðri heilsu til hinstu stund-
ar. Við sem komum reglulega á
heimilið síðustu árin, sem hann
lifði, hljótum að minnast þess
sérsaka og kærleiksríka and-
rúmslofts sem umkringdi þennan
aldna höfðingja; ekki mun á neinn
hallað þótt fullyrt sé, að hér átti
húsmóðirin á heimilinu, Hrefna
Jóhannesdóttir, drýgstan hlut að
máli. Lét og Einar oft á sér heyra,
hversu mikils hann mat tengda-
dóttur sína.
Tvíburasysturnar Erna Inga og
Hugrún Björk, dætur Hrefnu og
Þorkels, voru afa sínum mikið
augnayndi og vörpuðu birtu á spor
hans síðustu æviárin. Er mér enn
í minni, hvernig athafnir þeirra og
ævintýri urðu honum efni í ótelj-
andi skemmtilegar frásagnir. Á
því heimili féllust æskan og ellin í
faðma með eftirminnilegum
hætti.
í Laxárdalnum fór orð af því að
á Hróðnýjarstöðum væri fagur
heimilisbragur. Börn Einars og
Ingiríðar, sem upp komust, voru
níu. Þetta var listrænt og söngvið
fólk og nokkrir í hópnum kunnu
vel að leika á hljóðfæri, einkum
Kristján sem lengi var organleik-
ari við Hjarðarholtskirkju. í
skemmtilegri drápu, sem Jóhann-
es skáld úr Kötlum flutti Einari
tengdaföður sínum níræðum, er
þessi fallega vísa:
••yggjan í þcim hýra bæ
hafdi við sig cinhvcrn blæ,
sem cg aldrci oflar fa*
upplifad um jörd og sæ.
Hrefna Jóhannesdóttir féll vel
inn í þetta fagra umhverfi. Það
kom í hennar hlut að taka við arf-
inum frá gamla Hróðnýjarstaða-
heimilinu, varðveita hann og efla
um nokkra tugi ára og skila hon-
um síðan áfram til næstu kynslóð-
ar. Því aðeins tókst henni þetta
svo vel sem raun bar vitni, að í
skaphöfn hennar sjálfrar var að
finna ýmsa hina bestu þætti, sem
þessi arfleifð var reist á. Þar má
til nefna létta lund, ljúft viðmót
og mikla gestrisni, en einkum og
sér i lagi mikið æðruleysi á
alvörustundum lífsins. Hrefna
batt mikla tryggð við Hróðnýj-
arstaði. Aðeins nokkrum dögum
fyrir andlát sitt fór hún þangað
með dóttur sinni í síðustu heim-
sóknina — að hitta góða vini, sem
nú byggja þann bæ.
Hvers konar þjóðlegur fróðleik-
ur var Hrefnu mjög hugleikinn.
Hún var ættfróð með afbrigðum,
vel að sér í skáldskap og kunni
mikið af lausavísum. Minnist ég
nú með þakklæti margra ánægju-
legra samverustunda, þegar þessi
hugðarefni hennar bar á góma.
Minni hennar var frábært og
segja mér Hrútfirðingar að þetta
góða minni sé ættarfylgja úr
35
Hrafnadal. Hrefna hafði mikið
yndi af ferðalögum og þó að þrá-
látur öndunarsjúkdómur bagaði
hana hin síðari ár, lét hún slíkt
ekki aftra sér frá að hleypa heim-
draganum. Auk margra ferða inn-
anlands fór hún þrár ferðir til út-
landa á allra síðustu árum.
Þau Hrefna og Þorkell voru
einkar samhent um alla hluti.
Sama létta lundin hjá báðum,
gestrisnin ein og söm, sama hlýja
viðmótið, þegar vini og vandmenn
bar að garði. Minnumst við nú að
leiðarlokum margra ánægjulegra
samverustunda á heimilum þeirra
að Hróðnýjarstöðum og í Búðar-
dal.
Þorkeli og Hrefnu féll mikið
barnalán í skaut. Eftir að hún var
orðin ekkja var það kannski mesta
gleði hennar að sjá frændgarðinn
eflast og vaxa. Eins og áður var
getið eignuðust þau hjón tvíbura-
dætur. Þær eru Erna Inga, gift
Haraldi Árnasyni, sýsiuskrifara í
Búðardal; eiga þau þrjú börn og
tvö barnabörn.
Hugrún Björk, gift Jökli Sig-
urðssyni, kennara og bónda að
Vatni í Haukdal; eiga þau 4 börn.
Dóttur Þorkels af fyrra hjóna-
bandi, Valdísi Guðrúnu — reynd-
ist Hrefna sem besta móðir — sem
og Valdís henni sem besta dóttir.
Maður Valdísar er Haraldur Guð-
mundsson, bifreiðastjóri hjá
Stjórnarráðinu í Reykjavík og
eiga þau eina dóttur barna.
í dag verða jarðneskar leifar
Hrefnu Jóhannesdóttur færðar til
hinstu hvílu frá Hjarðarholts-
kikju í Laxárdal. Eins og lífsham-
ingjan beið hennar handan Lax-
árdalsheiðar fyrir hálfri öld, svo
megi friður Drottins bíða hennar
handan þeirra leiða, sem hún nú
hefur fyrir stafni. Börnum hennar
og öllum öðrum ættingjum send-
um við Inga innilegar samúðar-
kveðjur.
Sigurður Markússon
Rauöi kross íslands
efnir til málþings um
mannréttindi og
mannúðarlög
í Norræna húsinu laugardaginn 19. febrúar kl. 13:15.
Dagskrá:
Ávarp: Benedikt Blöndal hrl. formaöur RKÍ.
Mannréttindayfirlýsing Sameinudu þjóðanna: Guömundur Eiríksson,
þjóöréttarfræöingur.
Mannréttindayfirlýsing Evrópuráðs: Þór Vilhjálmsson, forseti Hæsta-
réttar.
Tillögur stjórnarskrárnefndar um mannréttindaákvæði: Dr. Gunnar
G. Schram, prófessor.
Genfarsáttmálarnir: Dr. Páll Sigurösson, dósent.
Staða heilbrigðisstétta á ófriöartímum: Ólafur Mixa, læknir.
Amnesty International: Hrafn Bragason, borgardómari.
Aö loknum fyrirlestrum veröa almennar umræöur sem Friörik Páll Jónsson fréttamaöur
stýrir.
Til málþings hefur veriö boöiö fulltrúum ýmissa félaga og stofnana.
Öllum er heimill aögangur aö málþinginu.
Rauði kross íslands.