Morgunblaðið - 19.02.1983, Síða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 1983
Finnborg S. Jóns
dóttir - Minning
Fædd 15. september 1924
Dáin 11. febrúar 1983
Finnborg Salome hét hún Sissa
og var dóttir Jóns Sveinbjarnar
Steinþórssonar f. 22.8.1892, Stein-
þórs Erlendar Jónssonar bónda í
Dalshúsum í Valþjófsdal í Önund-
arfirði f. 26.8. 1848, d. 5.2. 1925 og
konu hans Margrétar Jóhannes-
dóttir, f. 27.9.1857, d. 17.3.1925.
24. sept. 1916 var systrabrúð-
kaup á Suðureyri í Súgandafirði.
Þann dag gengu í hjónaband tvær
dætur af átján börnum Kristjáns
Albertssonar á Suðureyri f. 19.1.
1851, d. 22.7. 1909. Þær hétu
Finnborg Jóhanna Kristjánsdóttir
f. 23.11. 1895, d. 10.12. 1918 sem þá
gekk að eiga Örnólf Valdemarsson
og Helga Soffía Kristjánsdóttir f.
12.1. 1897, d. 13.5. 1939, sem gekk
að eiga Jón Sveinbjörn Steinþórs-
son frá Dalshúsum. Þær systur
voru tólfta og þrettánda barn
Kristjáns Albertssonar og seinni
konu hans Guðrúnar Þórðardótt-
ur, f. 6.1. 1860, d. 18.12. 1934, en
áttunda og níunda barn móður
sinnar. Fyrri kona Kristjáns Al-
bertssonar og móðir fjögurra
fyrstu barna hans var Kristín
Guðmundsdóttir f. 1854, d. 17.7.
1887.
Jón og Helga bjuggu á Suður-
eyri og þar fæddust börnin þeirra
tvö Steinþór Erlingur og Finnborg
Salome, sem bar nafn móðursyst-
ur sinnar sem lést svo ung og
Helga systir hennar tregaði hana
alla ævi.
Jón faðir hennar kvæntist aftur
24.10. 1942 Kristínu Guðmunds-
dóttur f. 14.6. 1911, d. 17.7. 1979.
Þau eignuðust tvö börn, Sesselju,
f. 10.2. 43, sem stendur fyrir búi
með föður sínum á Grettisgötu 45,
og Grétar, f. 23.4. 1945, sem býr
ásamt konu og börnum í Ástralíu.
Þessum hálfsystkinum sínum og
Stínu stjúpu reyndist Sissa
tryggðartröll en minning móður
hennar var heilög og hennar sæti
alltaf autt.
Albróðir hennar Steinþór Erl-
ingur er kvæntur Svanborgu
Kristvinsd. sem er kona líkrar
gerðar og Sissa var og sýndi í
verki þegar mest á reyndi og verð-
ur aldrei þakkað sem skyldi
hvernig hún reyndist mágkonu
okkar og fjölskyldu hennar, þar til
yfir lauk.
Hún Sissa var 15 ára þegar hún
missti móður sína og það sumar
fór hún til vinafólks að Skálpa-
stöðum í Borgarfirði og kallaði
það alltaf síðan Skálpastaðasum-
arið sitt góða. Svo fór hún vestur
til föðursystur sinnar Maríu
Steinþórsdóttur seinni konu
Kristjáns Jóhannessonar bónda í
Ytri-Hjarðardal í Önundarfirði.
Þar átti hún miklu ástríki að
fagna og var enginn munur gerður
á henni og einkasyni þeirra hjóna,
Steinþóri, sem hún leit alltaf á
sem bróður sinn og saknaði hans
sárt er hann lést af slysförum á
Breiðadalsheiði. Sonur hennar ber
nafn hans. í ársbyrjun 1947 var ég
stödd heima hjá móður minni, við
vorum einar í húsinu þegar kvatt
var dyra. Þá sáum við Sissu í
fyrsta sinn. Hún stóð þarna í
gættinni þessi stóra stúlka með
þetta mikla síða glóbjarta hár.
Hún vildi ekki koma inn, hún ætl-
aði bara að finna hann Friðrik
bróður minn, en hann-'var ekki
heima.
24. sept. 1947 giftu þau sig og
veislan var haldin heima hjá mér
og það var mikil gleði, íhald, krat-
ar og kommar (framsókn, hvað
var nú það?), goodtemplarar, stór-
templarar og ekki templarar —
allir glöddust saman og þar steig
t.d. blessaður vinur okkar Marselí-
us Bernharðsson sín fyrstu
dansspor — beint áfram eða aftur
á bak — en aldrei út hlíð, trúr
sínum lífsstíl.
Ekki dettur mér í hug að segja
að síðan hafi alltaf verið rjóma-
iogn í því hjónabandi. Enda
hvarflar oft að mér þegar ég les í
eftirmælum að hjónum hafi aldrei
sinnast, alltaf hugsað og hagað sér
sem einn maður, hvort aldrei hafi
verið leiðinlegt í þeim hjónabönd-
um.
Þegar Sissa giftist bróður mín-
um eignuðumst við systkinin aðra
mágkonu okkar, foreldrar okkar
sína fyrstu sameiginlegu tengda-
dóttur og sjálf eignaðist hún
tengdaforeldra og tólf mága og
mágkonur — ellefu kveðjum við
hana nú með söknuði sem ekki
slævist meðan minnið bregst
okkur ekki.
Hún Sissa var stór og sterk
bæði andlega og líkamlega. Kvart-
anir og kveinstafir um eigin hag
fundust ekki í hennar orðabók.
Það var sama hve þjáð hún var að
meðan hún hafði rænu til, spurði
hún mig alltaf hvernig öðrum liði
sem henni voru tengdir eða skyld-
ir og áttu við eitthvað að stríða,
þótt það væri smátt samanborið
við hennar stríð.
Já, ég sagði að hún hefði verið
andlega sterk og líklega hefur
aldrei reynt meira á það en um
áramótin 1961. Bóndi hennar var
nýkominn heim af sjúkrahúsi eftir
sitt fyrsta hjartaáfall.
Ekkert okkar gerði sér í raun og
veru þá grein fyrir hve alvarlegur
sjúkdómur það var. Og um miðjan
gamlársdag hafði Helgu Maríu,
fallegu, vel gefnu, rauðhærðu
dóttur þeirra, sem komin var þrjá
daga á eilefta árið, ímynd lífsorku
og æskugleði, blætt út á einni
klukkustund. Einhversstaðar seg-
ir að dýpstu sár verði líka ör, en
þetta sár varð aldrei og verður
aldrei bara ör.
Ég veit að ekki er hægt að bæta
jafn elskað barn og Helga María
var, en þau áttu aðra dóttur,
Bjarndísi, og að svo miklu leyti
sem hægt er að bæta dótturmissi,
þá hefur hún gert það. Um það
þarf ekki fleiri orð. Þetta vita allir
sem til þekkja.
Börnin þeirra eru: Jón Björn,
Bjarndís, Guðmundur Atli, Stein-
þór og Helgi Mar.
Þrjú barnabörn áttu þau hjónin,
augasteininn Kristján Inga, son
Bjarndísar og tvær sonardætur,
Nínu dóttur Jóns Bjarnar, móðir
hennar er Margrét Molitor, þýsk
að ætt og litlu Söndru Dís dóttur
Steinþórs og unnustu hans Berg-
lindar.
Báðar þessar góðu konur glöddu
hana meira en þær kannski grun-
ar með þeirri hugulsemi og hlýju
sem þær sýndu með tíðum heim-
sóknum með litlu sonardæturnar
sem hún elskaði og fyrir það skulu
þeim fluttar innilegar þakkir. Við
lítum á læknishjálp og hjúkrun
sem sjálfsagðan hlut, sem hann
líka er. En okkur gleymist svo oft
að þakka fyrir það sem veiku
manneskjunni er tíðum meira
virði en vökvagjöf í æð eða önnur
umhirða, en það er hið persónu-
lega samband og trúnaður sem
myndast milli þessara aðila þegar
bros eða hlýleg orð eru meira virði
en lyfjagjöf. Okkar vegna þakka
ég ykkur öllum sem önnuðust
hana Sissu.
Ekkert heimili þekki ég sem
eins hefur staðið um „þjóðbraut
þvert" og heimili þeirra Sissu og
bróður míns, alveg sama hver í
hlut átti, skyldfólk, vinir, kunn-
ingjar eða heil knattspyrnulið og
það er líka eina heimilið sem ég
hefi kynnst þar sem lykillinn
stendur alltaf í skránni utanvert,
þótt enginn sé heima, enda aldrei
spurt hvenær við kæmum eða með
hve marga með okkur — gerið þið
bara svo vel.
Jóhannes föðurbróðir hennar
dvaldi hjá þeim hjónum í áratugi
og var „afinn á heimilinu" þar til
hann lést á síðastliðnu ári.
En það er ekki matmóðirin og
búkonan sem mér er minnisstæð-
ust nú og ég veit að sumurin fyrir
35 árum voru hvorki lengri né
bjartari þá, það vorum bara við
sem vorum öðruvísi, ungar hraust-
ar og glaðar. Mín Sissa var svo
yndislega laus við að láta hvers-
dagslega smámuni hindra sig í
neinu, hún vissi að alltaf var hægt
að taka .til í skápum og ryksugan
fór ekki í verkfall, en laxinn gat
bitið á hjá öðrum og berjatíminn
var stuttur.
Við áttum svo margar góðar
stundir saman. Gönguför úr
Hjarðardal út í Dalshús þar sem
Óli föðurbróðir hennar spilaði á
orgelið og sungið var langt fram á
bjarta sumarnóttina og síðan sof-
ið í hlöðunni. Ferð úr Engidal um
Þóruskarð og í brekkunum Álfta-
fjarðarmegin, þá braust búkonan í
henni upp, fjallagrasabreiðurnar
endalausar, bundið var fyrir erm-
ar á jökkum og peysum og troðið í
og þegar við komum niður bar
bróðir minn löngu kominn og far-
inn á þeim vegarspotta sem þá var
bílfær í Álftafirði og ungum kon-
um sem ætluðu sér ekki af varð
leiðin löng og harðsperrurnar sár-
ar útí Súðavík, þaðan sem Áki
Eggertsson skutlaði okkur á jepp-
anum út á ísafjörð.
Hún er í minningunum um sól-
arlagið í Arnardal og berjalaut-
irnar í Engidal og í bröttum hlíð-
um Súgandafjarðar. Hún er í öll-
um hljóðu kvöldunum sem við
stóðum við gluggann í stofunni
hennar og horfðum yfir bæinn
okkar þar sem er kvöldfegurst og
lognsælast á íslandi.
Hvenær sem ég kom heim var
hún alltaf tilbúin að koma með
mér í gönguferð um bæinn í leit að
einhverjum stað sem malbikið og
menningin var ekki búin að eyði-
leggja. Að lokinni einni slíkri
gönguför sáum við fyrir neðan
hvíta pakkhúsið og vorum langt
komnar úr Campari-pelanum sem
hún var með í töskunni. Talið
barst að málum sem mér voru við-
kvæm, þá sagði hún rólega og yfir-
vegað: „Gunna mín, þú hefur einn
svakalegan ókost, þú ert alltof
langrækin." Þetta varð okkur ekki
að sundurþykkju enda hafði hún
lög að mæla, en oft hefur þessi
hógværa gagnrýni hennar orðið
mér umhugsunarefni síðan.
Hún Sissa var forvitin um fólk,
ekki af hnýsni um einkahag þess,
slíkt var fjarri henni, en hún var
þungt haldin af þeirri þjóðarveiki
Islendinga að vilja vita „hvaðan
æð er runnin."
Nú berast ekki lengur árvissu
bláberjasendingarnar frá henni
Sissu og ekki kæsta skatan fyrir
Þorláksmessu eða súru lunda-
baggarnir. Þessa er ekki saknað af
matarást.
Mér eru öll systkini mín mjög
náin og ekki síst sá bróðir minn
sem nú á um sárast að binda.
Hann og börnin þeirra, faðir
hennar og systkini og við öll horf-
um með trega á sætið autt. Hún
Sissa hefur staðið upp og kvatt.
f faðmi fjalla blárra átti hún
heima og faðmur fjalla blárra hlú-
ir nú að henni. Ég ætla að kveðja
hana með orðum ungs bróðurson-
ar míns: „Það verður skrýtið að
koma á ísafjörð, Sissulausan."
Guðrún Þorbjörg Bjarnadóttir
Nú er víkingurinn lagstur —
loksins," sagði maður með gott
andlit rétt áður en kistulagning
hennar hófst síðastliðinn þriðju-
dagsmorgun, í Fossvogskapellu.
Orð að sönnu um Finnborgu Sal-
óme Jónsdóttur að vestan, sem um
síðir varð að gefast upp fyrir
þeim, sem engu eirir, hvorki harð-
geru fólki og tápmiklu,“að vestan"
né venjulegu fólki. Finnborg sál-
uga háði hart og langt stríð við
dauðann og gaf sig ekki fyrr en í
fulla hnefana og hugrekkið brást
henni ekki fremur en endra nær.
Hún var vön því að takast á við
svo margt eins og svo margir fyrir
vestan. Það er ekki einvörðungu,
að þar um slóðir fyrirfinnist
margt harðgert fólk og jafnframt
vel af guði gert, heldur er þetta
fólk margt gætt reisn í mannleg-
um siðalögmálum sem dugar í
baráttu lífsins og skapar því
sjálfsvirðingu.
Ung að árum giftist hún harð-
duglegum manni, Friðriki Bjarna-
syni, málarameistara á ísafirði,
sem áður hafði stundað sjóinn frá
unglingsárum. Þau hjónin eignuð-
ust sex börn — öll mannvænleg.
Eitt misstu þau kornungt af slys-
förum, og var þungur harmur að
kveðinn, en sorginni sökkva marg-
ir Vestfirðingar í dagsins önn og á
sinn hátt og hafa jafnan gert —
vol og væll er þeim ekki að skapi
og hæfir ekki sönnu vestfirsku
geðslagi, enda þótt sann-mannleg-
ar tilfinningar séu virtar af slíku
fólki, en oft og einatt án skýringa
og getur slíkt því stundum valdið
misskilningi.
Sissa sáluga og Diddi voru vinir
þess, sem þetta ritar, hvernig sem
á því stóð. Þá er áð var fyrir vest-
an æ ofan í æ undanfarin ár og
stundum dvalist þar til lengri
tíma til þess að viðhalda mann-
dómi og trú á jákvæða þáttu lífs-
ins. Skutu þau hjón þrásinnis
skjólshúsi yfir gestkomandi, sem
raunar var tengdur fjölskyldunni
að fornum sið. Alltaf var maður
eins og heima hjá sér hjá þessum
eðlilegu góðu manneskjum og
margar minningar rifjast upp, þá
þetta er ritað. Sissa var alltaf
starfandi, ýmist í fiskvinnu eða
við húshaldsstörf heima hjá sér á
stóru heimili. Hún gekk jafnaðar-
lega að verki eins og vestfirskir að
sjósókn í misjöfnum veðrum, sló
aldrei af. Alltaf hafði hún kraft-
gefandi góðan mat á borðum og
alltaf var heimilið í lagi eins og
allt verður að vera í réttu horfi á
bát sem sækir á miðin út af fjörð-
unum.
Nýi Fríkirkjupresturinn í
Reykjavík, síra Gunnar Björns-
son, áður þjónandi klerkur þeirra
Bolvíkinga, annaðist prestverk við
kistulagningu auk þess sem hann
lék á selló í byrjun athafnar.
Hann sagði m.a. „Það er gott á
ísafirði", og hann sagði líka: „Það
er víða gott fólk fyrir vestan". Og
hvernig hann sagði það, orkaði
eins og ljóðrænn tónn úr cellóinu
hans. Fjölskyldan hans Didda
mágs og vinar á Horninu á nú um
sárt að binda eftir fráfall hennar
Sissu. Hún var raunar sami vík-
ingurinn og allir strákarnir henn-
ar og dóttirin Bjarndís, málara-
meistari, og sami víkingurinn og
hann Diddi maðurinn hennar, en
með þeim stórlyndu hjónum ríkti
jafnræði að gömlum sið. Þar á
þeirra heimili hefur aldrei verið
hræsnað í einu eða neinu — vin-
skapur frá því fólki því fölskva-
laus, ef hann er gefinn á annað
borð og lífsorka og kraftur í við-
móti eins og sjórinn og seltan á
Vestfjörðum.
stgr
Sissa er dáin. Fregnin flaug
næstum hljóðlaust í klökku hvísli
frá borði til borðs í flúorlýstum
sal frystihússins. Hljóðskrafið
þagnaði en þagnaði þó ekki. Eitt
andartak var eins og vinnuvélarn-
ar hefðu stansað og ljósin í borð-
unum dofnað. Eitthvað óendan-
lega sárt nísti hjörtu okkar. Við
vorum svo undarlega tómar. Dáin!
Nokkrar okkar vildu ekki trúa;
aðrar reyndu að skilja og sumar
vissu að nú bæri að þakka, en gátu
það ekki. Allar vissum við um
veikindi hennar, en samt. Við
söknum Sissu svo mikið, hún skil-
ur eftir svo óendanlega stórt
skarð. Fæstar okkar skynjuðu það
fyrr en helfregnin barst.
Finnborg Salóme Jónsdóttir
fæddist 15. september 1924 í Súg-
andafirði. Foreldrar hennar voru
Jón Steinþórsson og Helga Krist-
jánsdóttir. Hún giftist Friðriki
Bjarnasyni málarameistara 27.
september 1947. Börn þeirra eru:
Jón Björn, Helga María, sem lést
af slysförum aðeins 10 ára gömul,
Bjarndís, Guðmundur Atli, Stein-
þór og Helgi Mar.
Svop ótal margt fallegt væri
hægt að skrifa um Sissu, en það
var hún ævinlega kölluð. En engin
okkar er fær um að koma því á
blað sem Sissa skrifaði sjálf í hug
okkar og hjörtu. Lífsgleði, dugnað,
ósérhlífni og sanngirni áttu fáir í
jafn ríkum mæli. Sissa fann eitt-
hvað gott í öllum mönnum. Að
tala illa um manneskju var langt
fyrir neðan hennar virðingu. Sissa
gat endalaust gefið og fundið
jákvæðu hliðarnar í lífinu. Lífs-
hlaup hennar var langt í frá að
vera eilífur dans á rósum; hún
fékk sannarlega sinn skerf af
beisku bitunum. Kannski þess
vegna elskaði hún lífið og þótti
vænt um alla menn. Erindi Magn-
úsar Markússonar á mjög vel við
Sissu, þar sem segir m.a.:
„(>löð meö glööum varstu
göfg og irjac á braul
þreyttra byröi barstu
blíö í hverri þraut.
Oft var öröugt sporiö
aldrei dimmt í sál
sama varma voriö
viökvæm lund mál.“
Við starfssystur hennar í íshús-
félagi ísfirðinga erum eins ólíkar
og hugsast getur, bæði hvað aldur
og bakgrunn snertir. En Sissa var
okkar allra, hún var jafningi
okkar allra. I daglegum háttum
var Sissa ekki baráttumanneskja,
en skoðanir sínar sagði hún af-
dráttarlaust. Hún beindi sjónum
okkar hiklaust og ákveðið að al-
vöru lífsins, skammaði okkur,
kenndi okkur; krafðist af okkur að
virða lögmál lífsins, þakka það
sem okkur er gefið, berjast fyrir
hinu góða, en beygja okkur undir
það, sem á okkur er lagt og enginn
fær breytt.
Ungar sem aldnar leituðum við
til Sissu. Hjá henni fundum við
móðurina, konuna, manneskjuna.
Engin var glaðari í góðum hópi.
Trúlega skildi hún ekki orðið
„kynslóðabil", hún gaf öllum
hlutdeild í sjálfri sér. Við fundum
allar stóra, hlýja hjartað hennar.
Orðvana leitum við til andans
manna og erindi Matthíasar Joch-
umssonar vildum við gera að
okkar þegar við hugsum til Sissu:
„Án efa fáir, þaö er mín trú,
sér áttu göfujjra hjftrta en þú,
þaö vakti mér löngum lotning;
í örbirgö mestu þú auöugust varst
og allskyns skapraun og þrautir barst
sem værir dýrasta drottning.“
Elsku Diddi, Jón Björn, Bjarn-
dís, Gummi Atli, Dúi, Helgi Mar
og Kristján litli, Sandra Dís og
Nína. Það dýrasta sem þið áttuð,
dvelur nú hjá Helgu Maríu litlu.
Megi minning þeirra beggja
styrkja ykkur og gefa ykkur kraft
til að brosa enn á ný mót hækk-
andi sól.
Hvíl, þín braut er búin;
burt meö hryggö og tár.
Launaö traust og trúin,
taliö sérhvert ár.
Fögrun vinafundi
friöarsunna skín;
hlý aö hinsta brunni
helgast minning þín.
(M.M.)
Starfssystur í
íshúsfélagi ísfirðinga
ATHYGLI skal vakin á því, aö
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaöinu með góð-
um fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði, að berast í síöasta lagi
fyrir hádegi á mánudag og hlið-
stætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Þess skal
einnig getið, af marggefnu til-
efni, að frumort Ijóð um hinn
látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins.
Handrit þurfa að vera vélrituð og
með góðu línubili.