Morgunblaðið - 04.11.1983, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1983
*
Alyktun Iðnþings um efnahags- og atvinnumál:
Lausafjárstaða ýmissa greina iðn-
aðar afar bágborin — úrbóta er þörf
FERTUGASTA Iðnþing íslendinga
var haldið í Reykjavík dagana 27.,
28. og 29. október sl. Á Iðnþinginu
voru m.a. flutt 14 framsöguerindi,
þar sem gerð var grein fyrir ástandi
og horfum í hinum ýmsu iðngrein-
um innan vébanda Landssam-
bands iðnaðarmanna — samtaka
atvinnurekenda í löggiltum iðn-
greinum. f lok þeirrar umfjöllunar
var samþykkt sérstök ályktun um
efnahags- og atvinnumál, sem ber
yfirskriftina: „Efling iðnaðar. Ný
sókn í atvinnumálum."
í ályktun þingsins segir meðal
anars: Verðbólga undanfarinna
ára hefur haft margvísleg og
miður æskileg áhrif á iðnaðinn.
Hefur hún m.a. ásamt ónógri
rekstrarlánafyrirgreiðslu orðið
til þess, að lausafjárstaða ýmissa
greina iðnaðar er orðin afar
bágborin, einkum þeirra, sem
ekki njóta endurkaupalána
Seðlabankans. Hafa fyrirtækin
fleytt sér áfram á skammtíma-
lánum, sem sífellt hafa farið vax-
andi. Einungis mikil og sívax-
andi umsvif þessara fyrirtækja á
síðastliðnum áratug hafa gert
það að verkum, að þau hafa hald-
ið velli. Um leið og þensluáhrifa
gætir ekki lengur, að ekki sé vik-
ið að samdrætti, verður ekki
lengra haldið á þessari braut. Er
svo komið, að allmörg iðnfyrir-
tæki eiga nú við veruleg vanda-
mál að stríða af þessum sökum.
Ríkisstjórnin og einstakir
stuðningsmenn hennar hafa lýst
því yfir, að til þess að vega upp á
móti kjararýrnun og samdrætti í
eftirspurn, þurfi að gera ráðstaf-
anir til þess að auka framleiðslu
og framleiðni atvinnuveganna,
ekki síst í iðnaði. Iðnþing fslend-
inga fagnar þessum markmiðum
ríkisstjórnarinnar og lýsir stuðn-
ingi sínum við þau. Ekki verður
þó hjá því komist að benda á, að
þessum yfirlýstu markmiðum
ríkisstjórnarinnar samrýmist
ekki:
— Að byggingar- og verktaka-
iðnaður og viðgerðar- og
þjónustuiðnaður margs konar
búi við allt önnur og lakari
starfsskilyrði en framleiðslu-
iðnaður og aðrar atvinnu-
greinar landsins.
— Að vinnuaflsfrekur iðnaður
beri í raun þyngri skatta en
fjármagnsfrekur iðnaður eða
þær atvinnugreinar, sem
þurfa minna vinnuafl.
— Að rekstrarlánafyrirgreiðsla
til þeirra iðngreina, sem
óumdeilanlega eru viðkvæm-
astar fyrir samdrætti í efna-
hagslífinu, skuli vera algjör-
lega ófullnægjandi.
— Að möguleikar iðnfyrirtækja
á áhættufé til vöruþróunar og
endurskipulagningar á starf-
semi sinni, ásamt styrkjum
til skipulegra hagræðingarað-
gerða, skuli í raun skornir
niður við trog í fjárlagafrum-
varpi fyrir árið 1984.
Ennfremur segir í ályktuninni:
Iðnþing íslendinga ítrekar og
leggur ríka áherslu á, að ýmsar
iðngreinar eiga nú við sérstök
vandamál að stríða vegna mark-
aðsaðstæðna, sem ýmist eru
bundnar við sérstök landsvæði
eða landið í heild. Þessar iðn-
greinar eru fyrst og fremst innan
vébanda Landssambands iðnað-
armanna. Á stjórnendum og
starfsmönnum iðnfyrirtækja
hvílir sú ábyrgð, þegar rekstur
tekur að þyngjast, að huga að
möguleikum til að létta hann.
Getur það ýmist gerst með að-
gerðum á sviði vöruþróunar og
rekstrarhagræðingar eða með al-
gjörri endurskipulagningu, sem
leiðir til annars konar fram-
leiðslu eða þjónustu. Mörg iðn-
fyrirtæki vinna í slíkum aðgerð-
um nú, með aðstoð skipulagðra
þróunarverkefna á vegum hags-
munasamtaka sinna. A hinu op-
inbera hvílir hins vegar sú
ábyrgð, að sjá svo til, að fyrir-
tækjum sé unnt að ráðast í
nauðsynlegar aðgerðir. Hafi
fyrirtæki í þeim iðngreinum, sem
hér er einkum til umfjöllunar,
mótað sér áætlanir varðandi það,
hvernig þau vilja leysa vandamál
sín, ætti þeim að standa til boða
þrenns konar fyrirgreiðsla:
1. Lán til nokkurra ára til að
lagfæra lausafjárstöðuna.
2. Skuldbreyting vanskilaskulda
og lenging lána við fjárfest-
ingalánasjóði.
3. Lán og styrkir til vöruþróunar
og hagræðingar, til þess að
fyrirtækin geti aðlagað starf-
semi sína breyttum aðstæð-
um, og bætt markaðsstöðu
sína.
í þessu sambandi leggur Iðn-
þing íslendinga til, að á næstu
árum skuli Byggðasjóður leggja
áherslu á að taka að sér það hlut-
verk að skapa æskiiegt svigrúm
til umþóttunar í rekstri iðn-
fyrirtækja með því að bæta
lausafjárstöðu þeirra. Jafnframt
er afar brýnt, að framlög á fjár-
lögum til hagræðingar og vöru-
þróunar í iðnaði verði aukin
verulega, og að strax verði tekin
af öll tvímæli um það, að tryggt
verði framhald slíkra verkefna,
er Iðnrekstrarsjóður hefur
hingað til annast. Einnig verði
tryggt, að þau fyrirtæki, sem
ráðast vilja í markaðsleit erlend-
is og hafa hingað til notið til þess
styrkja frá Iðnrekstrarsjóði, hafi
möguleika á slíkri fyrirgreiðslu
áfram, hvort heldur fyrirtækin
sinni þessum markaðsmálum á
eigin spýtur eða með aðstoð ann-
arra.
Kristinn Kristinsson formaður Meistarafélags trésmiða:
Einyrkjafyrirkomu-
lagið verði lagt af
Ingólfur Jónsson (t.v.) og Kristinn Kristinsson á Iðnþingi.
„AÐALVANDI byggingariðnaðarins
hér á Keykjavíkursvæðinu er smæð
þeirra fyrirtækja sem í greininni
starfa. Hér er einyrkjafyrirkomulag-
ið, sem ég kalla svo, allsráðandi. Lóð-
um er að langmestu leyti úthlutað til
einstaklinga, sem fá þannig í sínar
hendur stjórnun og framkvæmdir í
heilu hverfunum. Þetta er bæði sein-
virkt og dýrt fyrirkomulag. Eina vitið
er að úthluta nýjum byggingarsvæð-
um til fyrirtækja, sem tækju jafnvel
að sér að annast heildarskipulag í
stórum hverfum. Þannig væri stuðlað
að því að fyrirtækin í greininni
stækkuðu og hefðu því fremur bol-
magn til að nýta sér hagkvæmustu
tæknina og lækka með því bygg-
ingarkostnaðinn. Við náum bygg-
ingarkostnaðinum ekki niður nema
með aukinni hagræðingu, og því
verða fyrirtæki að fá skilyrði til að
stækka og auka umsvif sín,“ sagði
Kristinn Kristinsson, formaður
Meistarafélags trésmiða, í spjalli við
blm. Mbl. á Iðnþingi. Kristinn rekur
fyrirtækið Markhoít hf., en það fyrir-
tæki hefur starfað í 21 ár.
„Það er langur tími.“ sagði Krist-
inn, „einkum ef við höfum það í
huga að meðallíftími fyrirtækja í
byggingariðnaði á Reykjavíkur-
svæðinu er þrjú til fimm ár. Sú
staðreynd speglar kannski betur en
margt annað það ástand sem hér
ríkir. Fyrirtækin ná ekki að vaxa
og dafna."
Á Akureyri kveður við annan tón
að þessu leyti. Þar eru fyrirtæki í
byggingariðnaði almennt stærri og
færri. A árinu 1977 voru t.d. starf-
andi á Akureyri 7 byggingarfyrir-
tæki með starfsmenn á bilinu 70 til
100 manns. Flest þeirra hafa þó
dregið saman seglin að verulegu
leyti, ekki vegna lóðaskorts, heldur
vegna minnkandi eftirspurnar.
Ingólfur Jónsson, sem rekið hefur
Trésmiðjuna Reyni sf. í 30 ár, lýsti
ástandinu á Akureyri svo:
„Við höfum búið við fullkomna
aðstöðu í sambandi við lóðamál.
Bæjaryfirvöld hafa séð til þess að
fyrirtækk hafi fengið úthlutað lóð-
um fram í tímann. Þetta fyrir-
komulag hefur leitt til þess að
fyrirtæki hafa stækkað og tekið að
sér viðameiri verk. Á hinn bóginn
hefur það gerst undanfarin ár að
markaðurinn er að mettast. Okkar
vandi er sá að það er engin fólks-
fjölgun að ráði á Akureyri, þörfin
fyrir húsnæði er ekki eins mikil og
í Reykjavík. Þess vegna hafa bygg-
ingarfyrirtæki á Akureyri minnkað
umsvif sín verulega síðastliðin ár.
Á síðustu tveimur árum hefur
orðið samdráttur í byggingariðnaði
á Akureyri upp á 30 til 35 prósent.
Og það stefnir í 10 prósent sam-
drátt til viðbótar í vetur, ef ekkert
verður að gert. Menn eru mjög ugg-
andi um atvinnuástandið í þessari
grein. Atvinna hefur nokkurn veg-
inn haldist uppi í sumar, en það er
viðbúið að stór hópur manna missi
vinnu í greininni í vetur."
En hvernig er atvinnuástandið í
byggingariðnaðinum á Reykjavík-
ursvæðinu? Kristinn er í meðallagi
bjartsýnn:
„Atvinnuástandið var ískyggi-
legt síðastliðinn vetur og fram á
mitt sumar. Margir af mínum fé-
lagsmönnum, til dæmis, höfðu
sáralítið umleikis. En það urðu
þáttaskil um mitt sumar og í dag
hafa flestir nóg að gera.