Morgunblaðið - 04.11.1983, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. NÓVEMBER 1983
Skuldir útvegs að megin-
efni uppsafnaðir vextir
— eftir dr. Magna
Guðmundsson
Svokallað pennastrik fjármála-
ráðherra, sem fól í sér tillögu um
útstrikun skulda í útvegi, kann á
yfirborðinu að virðast fljótfærn-
isleg, en er það hins vegar ekki, ef
nokkru dýpra er kafað. Það er að
vísu rétt, að skuldareftirgjöf getur
verið ranglát gagnvart þeim, sem
ekki skulda, svo og gagnvart þeim,
sem skulda og standa í skilum. En
á það verður að líta, hvernig skuld
er til orðin.
Á síðustu árum hafa nálega öll
lán til útvegs, bæði fiskveiði- og
fiskvinnslugeirans, verið verð-
tryggð eða gengistryggð. Vegna sí-
felldra gengisfellinga og verð-
bólgu, sem þetta lánakerfi átti
sjálft drjúgan þátt í að valda, hef-
ir höfuðstóll þessara lána hlaðizt
upp með ógnarhraða. Frétt, sem
nýlega var birt í sjónvarpi, af lán-
um Bæjarútgerðar Reykjavikur,
gaf góða hugmynd um þetta. Ég
ætla ekki að skrá neinar tölur frá
einstökum fyrirtækjum, en einfalt
dæmi getur skýrt þróunina. Frá
miðju ári 1982 til sama tíma 1983
hækkaði lánskjaravísitala um nál.
85%. Hugsum okkur fyrirtæki,
sem fær lán með þessum kjörum
að upphæð kr. 10 millj. og greiðir
áriega fastavexti (sem eru lágir),
en getur ekki staðið skil á verð-
bótaþætti — hvorki afborgun né
þeim hluta verðbótaþáttar, sem
leggjast á við höfuðstól lánsins. Ef
svo heldur áfram í 2 ár, er skuldin
orðin kr. 34,2 millj. (meira en þre-
földun), eftir 4 ár kr. 117,1 millj.
(nál. tólfföldun). Má af þessu sjá,
hve óðfluga skuldarsöfnunin getur
orðið með giidandi vaxtakerfi.
Lánskjaravísitala hefir vissu-
lega ekki alltaf verið svona há, en
hún hefir líka náð hærra, t.d. frá
sept. ’82 til sept. ’83, þegar hún óx
um 96%. Aðalatriðið er það, að
sjávarafurðir lúta verði, sem
ræðst á heimsmarkaði. Fiskfram-
ieiðendur verða að sætta sig við
það verð. Þeir geta ekki hækkað
það til að mæta auknum fjár-
Dr. Magni Guðmundsson
„Tillaga fjármálaráð-
herra er raunhæf, ef lán
til útvegs væru umreikn-
uð frá þeim degi, sem til
þeirra var stofnað, og til
dagsins í dag með því
sem kalla mætti normal
vexti (8—9% p.a.).“
magnskostnaði. Það geta hins veg-
ar aðrar atvinnugreinar, sem seija
vöru eða þjónustu á innanlands-
markaði. Þær geta velt vöxtunum
út í verðlagið yfir á neytendur.
Þegar útflutningsfyrirtækin eru
orðin mjög skuldug, hjálpar
gengislækkun ekki neitt, því að
hún eykur skulda- og vaxtabyrð-
ina að sama skapi.
Það er vandséð, hvernig íslenzk-
ur útvegur getur borið meiri fjár-
magnskostnað en keppinautar
okkar í t.d. Noregi. Skuldir útvegs-
ins eru að meginefni uppsafnaðir
vextir (okurvextir). Tillaga fjár-
málaráðherra er raunhæf, ef lán
til útvegs væru umreiknuð frá
þeim degi, sem til þeirra var
stofnað, og til dagsins í dag með
því sem kalla mætti normal vexti
(8—9% p.a.). Ég er hræddur um,
að það, sem umfram er, verði að
jafna með einum eða öðrum hætti
fyrr eða síðar.
Loks vil ég leyfa mér að segja,
að engu heiðarlegra er að veita lán
en taka með kjörum og skilmálum,
sem ekki er unnt að standa við.
Slíkt grefur undan fjármálalegu
siðgæði.
Dr. Magai Guðmundsson hagfræð-
ingur hefur starfað sem sérfræð-
ingur íýmsum ráðuneytum, nú síð-
ast í forsætisriðuneytinu.
„Hálft í
hvoru“
á Norðurlandi
Sönghópurinn „Hálft í
hvoru“ mun kynna nýja
breiðskífu sína „Áfram“ í
tónleikaferð um Norður-
land nú á næstu dögum.
í þeirri ferð verður komið
við á eftirtöldum stöðum:
Föstudag 4. nóv. á Blönduósi,
sunnudag 6. nóv. í Hrísey,
mánudag 7. nóv. á Húsavík,
þriðjudag 8. nóv. á Laugum,
S-Þingeyjarsýslu, miðviku-
dag 9. nóv. í Miðgarði,
Skagafirði, fimmtudag 10.
nóv. á Siglufirði, föstudag
11. nóv. á Sauðárkróki.
Nýlega fór „Hálft í hvoru“
í ferð um Austurland og fékk
góðar viðtökur. í desember
hyggur sönghópurinn á tón-
leikaferð til Noregs.
TOMMI TOMMI
200 tonn
af hamborgurum!
Nú erum viö búin aö framleiöa hamborgara úr yfir 200 tonnumaf^^
UN nautakjöti sem er bezta nautakjöt sem framleitt er á íslandi en
þaö er þaö sem viö notum eingöngu í okkar hamborgara.
Til gamans má geta þess:
aö 200 tonn af nautakjöti samsvara yfir 1200 NAUTUM,
aö 200 tonn af nautakjöti er yfir 1.300.000 HAMBORGARAR,
aö þar sem hver og einn hamborgari er rúmlega 12 cm í þvermál
þá næöu þeir lagöir hliö viö hliö yfir 150 KM VEGALENGD,
aö þaö er lengra heldur en allur Þingvallahringurinn og
PÆLIÐI í ÞVÍ.
0)

r
And someiimes l just sta. f
Kjötiðnaöarmaöurinn okkar Jónas Þór (Nasi), handleikur allt kjöt sjálfur
og passar uppá gæðin sem eru hans stolt, hann borðað tvo „Tomma” á
dag 5 daga í viku í tvö og hálft ár, geri aörir betur.
I tilefni af þessu bjóðum við öllum upp á tvo frimiöa en hver þeirra
virkar þannig að ef þú kaupir einn HAMBORGARA þá færðu
annan eins ókeypis út á FRÍMIOANN hvort sem þú kaupir EIN-
FALDAN, TVÖFALDAN eða ÞREFALDAN, einn eða fleiri það er
ekkert takmark, klippið bara frímiöann út oa komiö með þá en
þeir gilda á öllum TOMMAHAMBORGARASTOÐUM.
iLiznn
ií’ít:í:i
Tommahamborgarar
Grensásvegl 7.
T ommahamborgarar
Laugavegl 26.
Tommahamborgarar
Lækjartorgi.
T ommahamborgarar
Hafnarfiröi.
Tommahamborgarar
Fitjum Njarövík.
Tommahamborgarar
Keflavík.
FRIMIÐI
Ef þú kaupir einn
TOMMAHAMBORGARA
færóu annan eins frítt.
Gildir út nóv. 1983.
ANNAR AFSLÁTTUR
EKKI i GILDI.
FRIMIÐI.
Ef þú kaupir einn
TOMMAHAMBORGARA
færðu annan eins frítt.
Gildir út nóv. 1983.
ANNAR AFSLÁTTUR
EKKI I GILDI.
T0M
itmu]
T0M
Sunnlenzkar kon-
ur safna fyrir són-
artæki á laugardag
MORGliNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi frétt frá Sambandi
sunnlenskra kvenna:
Að frumkvæði Sambands sunn-
lenskra kvenna stendur nú yfir
fjársöfnun til kaupa á sonar-tæki,
sem gefa skal Sjúkrahúsi Suður-
lands.
Tækið er gefið til minningar um
Guðmund Jóhannesson, lækni, en
eins og öllum Sunnlendingum er
kunnugt var Guðmundur einn að-
alhvatamaður að stofnun krabba-
meinsleitarstöðvar við Sjúkrahús
Suðurlands og vann þar allt til
dauðadags.
Margir einstaklingar og félaga-
samtök hafa þegar lagt þessu máli
lið. Búið er að panta tækið og
greiða inn á það, og mun það verða
tilbúið til afgreiðslu nú í lok nóv-
ember.
Enn vantar nokkurt fjármagn
til þess að hægt verði að inna
lokagreiðsluna af hendi. Á
formannafundi SSK, sem haldinn
var í Brúarlundi í Landsveit sl.
laugardag, var samþykkt, að
laugardaginn 5. nóvember nk.
skuli fara fram almenn söfnun á
Suðurlandi til þess að ná settu
marki. Munu kvenfélagskonur
ganga í hús, hver á sínu félags-
svæði, og gefa öllum tækifæri til
þess að leggja þessu máli lið. Upp-
hæðin þarf ekki að vera há hjá
hverjum og einum, því að margt
smátt gerir eitt stórt. Einnig
munu formenn allra kvenfélag-
anna veita framlögum i sjóðinn
viðtöku. Þá er hægt að leggja fé
inn á sparisjóðsbók nr. 16774 í
Landsbanka íslands á Selfossi.
Það er von söfnunarnefndar, að
Sunnlendingar taki höndum sam-
an nk. laugardag og leggi þörfu
máli lið, um leið og þeir heiðra
minningu Guðmundar heitins Jó-
hannessonar læknis.
Hér fer á eftir ávarp Daníels
Daníelssonar yfirlæknis á Selfossi
í tilefni af söfnuninni:
Af hálfu nefndar þeirrar er
annast kaup á sonar-tæki sem
áformað er að afhenda Sjúkrahúsi
Suðurlands sem minningargjöf
um Guðmund heitinn Jóhannes-
son, lækni, hefi ég verið beðinn að
fara nokkrum orðum um eðii og
notagildi slíks tækis.
Tæki þessi sem eru einskonar
bergmálsmælar byggja á hlið-
stæðum grundvallaratriðum eins
og dýptarmælar og asdic-tæki
fiskiskipanna. Þannig eru hljóð-
bylgjur af ákveðinni tíðni notaðar
við þessar rannsóknir.
I upphafi voru þessi tæki nær
einvörðungu notuð til þess að
greina fóstur í legi, ákvarða aldur
þess, greina staðsetningu fylgju
o.s.frv.
Fljótlega gerðu menn sér þó
ljóst að unnt var að nota þessi
tæki til fjölmargra annarra rann-
sókna og hefir notkunarsvið þess-
ara tækja aukist gífurlega á síðari
árum.
Þannig koma sonar-tækin að
mestum notum við ýmsar þær
rannsóknir sem röntgen-tæki ná
síður til. Svo sem flestir vita eru
röntgen-tæki mjög heppileg til
þess að rannsaka bein og aðra þá
harða hluti, sem röntgen-geislarn-
ir fara takmarkað eða ekki í gegn-
um. Hins vegar eru röntgen-tækin
mun síðri við athugun á mjúkum
líkamshlutum.
Einmitt við rannsóknir á slíkum
líkamshlutum svo og ýmiss konar
æxlum hafa sonar-tækin reynst
gífurlega þýðingarmikil. Þannig
eru þau mjög notuð við greiningar
á ýmiss konar æxlum í kviðar- og
grindarholi. Ómetanleg eru son-
ar-tækin við rannsóknir á nýrum,
briskirtli, lifur og gallvegum. Við
rannsóknir á þessum líffærum
tekur sonar-inn í mörgum tilfell-
um langt fram röntgen-tækjum,
þótt oft fáist bestur árangur með
því að beita báðum tækjunum
saman við slíkar rannsóknir.
Ég vona að af þessum fátæklegu
upplýsingum geri menn sér ljóst
hversu mjög gæði þjónustu
röntgen-deildar Sjúkrahúss Suð-
urlands muni geta aukist við til-
komu þessa nýja tækis.
Daníel Daníelsson yfirlæknir.
278 lesta bátur til
Neskaupstaðar
NeskaupsUð, 1. nóvember.
NÝLEGA var keyptur hingað 278
lesta stálbátur, Fylkir NK 102. Bát-
urinn var smíðaður á Akureyri 1966
og hét áður Pálmi BA og var gerður
út frá Patreksfirði. Báturinn verður
gerður út á fiskitroll og síðar á
rækju. Eigendur Fylkis eru feðgarn-
ir Garðar Lárusson og Gísli Garð-
arsson. Sigurbjdrg.