Morgunblaðið - 28.07.1984, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1984
17
Þróun til
módernisma
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Skírnir.
Tímarit Hins íslenska bókmenntafé-
lags. 157. ár.
Ritstjóri: Ólafur Jónsson.
1983.
í Skírni 1983 er ritgerð eftir
Matthías Viðar Sæmundsson: Að
vera eða ekki. Ritgerðin er könnun
á smásögum eftir Gest Pálsson og
Sigurð Nordal: Vordraumi og
Lognöldum. Könnunin er gerð
„með það fyrir augum að varpa
örlitlu ljósi á þróun til módern-
isma í íslenskum nútímabók-
menntum" eins og höfundurinn
kemst að orði. Sögurnar hafa orð-
ið fyrir valinu, „ekki síst vegna
þess að viðfang þeirra er í raun
hið sama: lífsfirring".
Til glöggvunar er nauðsynlegt
að kynna sér málflutning höfund-
ar betur:
„Báðar sögurnar kryfja lífs-
vanda og sálarklofning, lýsa tog-
streitu reglu og öngþveitis í mann-
legri tilveru og hnitast um sams-
konar mótsetningar. Engu að síð-
ur eru þær frábrugðnar hver ann-
arri, heimsmynd og mannskiln-
ingur af ólíkum toga. í anda
raunsæisstefnunnar lýsir Gestur
Pálsson mannlegum örlögum í fé-
Hemmi Gunn
frískur
og fjörugur
Hljóm
otur
Eli
9
lagslegu samhengi og sækir gall-
aða mannfélagsskipan tii saka.
Sigurður Nordal leitar hins vegar
rótanna í tilvistinni sjálfri og er
að því leyti einn af boðberum til-
vistarlegrar hugsunar i íslenskum
bókmenntum. Annar skoðar ein-
staklinginn í mannskemmandi
umhverfi; hinn kryfur afstöðu ein-
staklingsins gagnvart eigin til-
vist.“
Það sem Matthíasi Viðari Sæ-
mundssyni tekst ágætlega að sýna
fram á er að þeir Gestur Pálsson
og Sigurður Nordal „standa á
krossgötum", eru „menn tveggja
heima". Þeir eru hefðbundnir,
hálfir í gömlum tíma og gömlum
viðhorfum. Stíll þeirra er ekki í
anda heimsmyndarinnar. En þró-
unin til módernisma er vissulega
augljós í verkum beggja, einkum
Sigurðar Nordals. Þarf ekki annað
en rifja upp brot úr ljóðinu sem
birtist í Lognöldum:
Mánans frostkalda
fölva sigð
hefur saxað hjarta mitt
í hundrað parta,
og ég fann dofa í sárunum
en engan sviða.
Þróun til módernisma er allra
síst höfuðviðfangsefni Skírnis að
Efterveer eftir
Merete von Eyben
Erlendar
bækur
Matthías Viðar Ssmundsson.
þessu sinni. Það væri til of mikils
mælst. Fræðimenn Skírnis eru
fornir í sér eins og heiti ritgerða
bera með sér: óresteia á íslandi,
Kveðið um Ólaf helga, Islenskt
saltarablað í Svíþjóð, Snörp bitu
járn, Tveir höfundar Egils sögu og
Helgisögur, mælskufræði og forn
frásagnarlist. Þó eru hér ritgerðir
sem standa nær nútimanum: Mál-
rækt, bókmenntir og fjölmiðlar og
Siðferði, samfélag og manneðli.
Eftir lát ritstjórans, Ólafs
Jónssonar, vitum við ekki hvaða
stefnu Skírnir mun taka. En von-
andi verður áfram pláss fyrir rit-
gerðir eins og Að vera eða ekki
eftir Matthías Viðar Sæmundsson.
Jóhanna Kristjónsdóttir
Merete von Eyben: Efterveer,
skáldsaga
Útg. Lindhardt og Ringhof
Danskir kvenrithöfundar eru
alltaf að skrifa um hlutskipti
kvenna, stöðu konunnar í nútíma-
þjóðfélagi, sem einkum felst í kyn-
ferðislegri kúgun. Æ, það er svo
þreytandi. Konurnar í þessar bók
Merete von Eyben eru samt ekki
kynferðislega kúgaðar — nema ef
það er kúgun að vera sólgnar í
slíkar aðgerðir, þær eru ekki siður
áfjáðar en karlmenn sýnist mér og
náttúra fólks í þessari bók er
hreint með ólíkindum — oftast.
Bókin skiptist í nokkra kafla,
sem hver fjallar um samskipti
kynjanna — yfirleitt eru þær lýs-
ingar ekki beinlinis nýmeti þegar
á líður.
Merete von Eyben er kannski
með þessari bók að sýna fram á að
konur eru háðar sexinu ekki síður
en karlar. Kannski er þetta ekki
ádeila á karlmennina þegar öllu er
á botninn hvolft. Konurnar birtast
mér satt að segja á síðum bókar-
innar ansi kynferðislega sinnaðar
og þarf ekki að hafa mikið fyrir af
hendi karlmanna til að þær fari að
láta öllum illum látum.
Ég hef lesið nokkrar bækur eftir
þennan höfund og Merete kann að
skrifa. En hér er eiginlega gengið
full langt. Hvaða erindi ætli þessi
bók eigi. Kannski á hún að
hneyksla lesandann. Mér er það
satt að segja ekki alveg ljóst í
hvaða tilgangi hún gæti verið
skrifuð annars.
Cterkurog
k-/ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
Árni Johnsen
Hemmi Gunn er ekkert að fikta
við það að gíra niður þar sem
hann fer um hlöð, enda fer það
honum vel að bruna létt og leik-
andi um brautir mannlifsins,
þrumuhress og eldfjörugur. Á
hinni nýju plötu hans, Hemmi
Gunn, frískur og fjörugur, tekur
hann fyrir mörg góðkunn lög
spinnur þau upp með sinni al-
kunnu geislandi framkomu, kemur
siglandi út úr þokunni og allir
skýjabólstrar og öll svartsýnis-
sjónarmið hljóta að hverfa eins og
dögg fyrir sólu. Þórir Baldursson,
Björn Thoroddsen og fleiri góð-
kunnir koma við sögu í undirleik
og útsetningum, enda auðheyrt að
þar fara vanir menn. Þá tekur
Helgi Péturs þátt í galskapnum og
syngur Þú eina hjartans yndið
mitt með Hemma og er þar farið á
fullu í 5. gír eins og segja má að sé
stíll þessarar skemmtilegu plötu,
sem Hemmi kallar reyndar sam-
kvæmisplötu.
Á hlið 2 syngur Hemmi 6 lög og
ljóð eftir Gylfa Ægisson og það er
ekkert verið að dóla þar á toginu
fremur en ætla má af fyrirbærinu
Hermanni Gunnarssyni. Þar má
fyrst telja hið gamalkunna lag
Gylfa um Árna Valdason frá Vest-
mannaeyjum, sem hann samdi í
kjölfar þess að lag og ljóð Ása í
Bæ, Göllavísur, sigldi fram á öldur
hljóðvakans. Þetta er að sjálf-
sögðu lagið Minning um mann,
sem small í æð þjóðfélagsins á sín-
um tíma um mitt sumar. Það er
selta í sjómannasöngvum Hemma
þótt hann hafi ekki langa reynslu
til sjós. Ég minnist þess að hafa
skólað hann til einn dag í suðvest-
anátt á Sundunum bláu. Þá fórum
við á hraðbátnum Trana í Grön,
sigldum í kjölfarið á hraðskreið-
asta hafnsögubátnum, og demdum
okkur síðan fram af öldunni og
tókum stefnuna á Gísla Árna sem
var að sigla út Sundin, spjölluðum
drykklanga stund við Eggert skip-
stjóra þar sem við sigldum sam-
síða á 12 mflna ferð.
Hemmi Gunn, frískur og fjörug-
ur, stendur fyllilega undir nafni
og rúmlega það, þrumufjörug
plata eins og við var að húast.
FLUORIDEAItt
sérfræðinganna
Kggurfyrk
Fluoride Plus Signal 2 er
framleitt í samræmi við eina
blönduna sem sérfræðinga-
hópurinn, sem minnst er
á hér við hliðina, rannsakaði.
í henni er þó 40% meira af
flúorupplausn.
Sérfræðingar í tannvernd og
tannsjúkdómum hafa fengið verk-
efni fyrir Alþjóðlegu heilbrigðismála-
stofnunina (WHO). Þeir hafa stað-
fest að vissar tannkremsblöndur
draga úr tannskemmdum. (Sjá:
Bulletin of World Health Organis-
ation, 60 (4): 633-6381982).
.1*^3

MORE FLUOROE PLUS

XP SIG 55
lme2ísiJte^
Sterkar/ /ínur
hjá /vérjbt/ða
Sferkari wnnur
hjá þén