Morgunblaðið - 02.09.1984, Blaðsíða 7

Morgunblaðið - 02.09.1984, Blaðsíða 7
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. SEPTEMBER 1984 63 Stefán Benediktsson alþingismaður: Ræðan vekur fleiri spurningar en hún svarar „Ég skil ekki nákvæmlega hvað Þór Vilhjálmsson á við þegar hann er að tala um aukið eftirlit með fjölmiðiunum,“ sagði Stefán Bene- diktsson alþingismaður. „Mér finnst þessi ræða hans vekja fleiri spurningar en hún svarar. Ef við tökum tvö dæmi, þá má annars vegar nefna áhyggjur Þórs af því að dómar hafi ekki ýkja mikil siðferðisleg áhrif. Ég er sammála honum í því. Það er augljóst. En þá má spyrja: Hvernig á fólk að átta sig á því hvar siðferðislegt réttlæti liggi þegar það hefur fyrir fram- an sig eins fáránlegan dóm og var kveðinn upp í Spegilsmál- inu? Það er ekki hægt að taka svoleiðis dóm alvarlega. Hins vegar skil ég ekki hvað Þór á við þegar hann er að tala um æsipressuna. Það þarfnast frekari skýringa. Og mér finnst að einstakling- urinn Þór Vilhjálmsson skuldi skýringu á niðurlaginu í inn- gangsorðum sínum þar sem hann segir að stjórnmálaflokk- arnir og hagsmunasamtökin vilji helst komast undan því að rétt- arkerfið hafi afskipti af þeirra málum. Þetta er mjög alvarleg fullyrðing. Stefán Benediktsson Ég get tekið almennt undir orð Þórs þegar hann segir að miðað við hlutverk fjölmiðla eigi siða- reglunefnd Blaðamannafélags- ins að birta niðurstöður sínar annars staðar en aðeins í félags- bréfi sínu til að fólk geti áttað sig á því hvernig blaðamenn starfi," sagði Stefán Benedikts- son. Ómar Valdimarsson landinu án þess að saklausir þurfi að verða fyrir hnjaski af þeim sökum. Auðvitað geta orð- ið — og hafa orðið — slys. Þau verða líka hjá lögfræðingum, læknum, bifvélavirkjum, garð- yrkjumönnum, lögreglumönnum og allskonar fólki öðru enda er það sem betur fer venjulegt fólk, sem velst til starfa í fjölmiðlun. Ég er Þór Vilhjálmssyni ósammála um að bætt sjálfsög- un komi ekki að miklu gagni. Hún hlýtur alls staðar að gera það, hvort sem um er að ræða nám, leik eða starf. Ég er líka ósammála honum um að eftirlit dómstólanna ætti að verða meira og jafnvel leysa sjálfsögunina og siðareglu- nefndina af hólmi. Prent- og málfrelsi er undirstaða þess þjóðskipulags, sem við höfum valið okkur. Lög um prentrétt eru býsna ítarleg og setja blaða- útgefendum — og þar með blaðamönnum — ákveðnar skorður. Þau tryggja rétt les- enda, viðfangsefna blaðanna, til að koma tafarlaust á framfæri réttmætum leiðréttingum og at- hugasemdum. Og ef menn eru ekki sáttir við afstöðu blaðanna eða úrskurði siðareglunefndar, þá er til meiðyrðalöggjöf og hægast að leita til dómstólanna. Eftirlit réttarkerfisins með blöðunum er nóg — og jafnvel meira en nóg stundum, saman- ber Spegilsmálið. Blaðamenn hljóta að harma þá niðurstöðu forseta Hæsta- réttar, að réttarkerfið og fjöl- miðlarnir eigi lítið saman að sælda. Blaðamenn eru í daglegu sambandi við dómstóla og aðra anga réttarkerfisins. Ég veit ekki betur en að þetta samband hafi á undanförnum árum verið vel viðunandi fyrir báða aðila, með frægum undantekningum þó. Vissulega mætti það þó vera betra og að því hefur verið unn- ið, bæði af Blaðamannafélagi ís- iands og Dómarafélagi íslands. Því starfi þarf að halda áfram — með samstarf að markmiði, ekki gagnkvæma tortryggni. Náin og vönduð samskipti fjöl- miðla og réttarkerfisins hljóta að vera af hinu góða fyrir fólkið í landinu, því það er fólkið sem bæði blöðunum og réttarkerfinu er ætlað að þjóna,“ sagði Ómar Valdimarsson. Birgir ísleifur Gunnarsson alþingismaður: í grundvallaratrið- um sammála Þór „Hugleiöingar Þórs Vilhjálms- sonar um ábyrgð blaða og tengsl réttarkerfis og fjölmiðla eru mjög athyglisverðar og ég er í grundvallaratriðum sammála honum,“ sagði Birgir ísleifur Gunnarsson alþingismaður í samtali við Morgunblaðið. „Það er gömul saga og ný að það þarf sterk bein til að þola góða daga og á þessari gullöld fjölmiðlanna sýnir reynslan að auðvelt er fyrir fjölmiðla og blaðamenn að fara út af spor- inu. Það sem Þór Vilhjálmsson drepur á er"ekkert séríslenskt fyrirbrigði því að í vestrænum löndum fer nú fram mikil um- ræða um ábyrgð fjölmiðla og blaðamanna og starfsaðferðir þeirra. Sumir fjölmiðlar iðka það að ganga mjög nærri per- sónu manna og einkalífi og það færist í vöxt. Dæmi um óverj- andi mistök eru mjög mörg og oftast eru þau óbætandi. Af- sökunarbeiðnir með smáletri vega ekkert upp á móti þeim skaða, sem röng forsíðufrétt getur valdið einstaklingum eða fyrirtækjum. Þór Vilhjálmsson á því þakkir skildar fyrir að flytja Birgir ísl. Gunnarsson þessa umræðu hingað heim. Fjölmiðlar eiga ekki að vera viðkvæmir fyrir slíkri um- ræðu, heldur þvert á móti að fagna henni og taka þátt í henni. Ef einhver verður fyrir tjóni á mannorði sínu eða efnahag vegna rangrar með- ferðar í fjölmiðlum á hann að geta leitað til dómstóla. Ég starfaði sem lögmaður í Reykjavík í níu ár og oft kom til mín fólk og leitaði ráða um það hvort höfða ætti meið- yrðamál vegna einhverra um- mæla. Ég réð fólki yfirleitt frá því. Mér fannst dómstólarnir ekki veita mönnum það skjól í þessu efni, sem vera ætti. Ég sé ekki að það hafi breyst á siðustu árum þrátt fyrir óvægnari og aðgangsharðari fréttamennsku. Eg tek það skýrt fram að í þessu efni vil ég gera mikinn mun á eðlilegri gagnrýni á stjórnmálamenn og aðra sem vindar blása um ann- ars vegar, og röngum eða ónákvæmum fréttum hins veg- ar. í lok ávarps síns gerir Þór Vilhjálmsson að umræðuefni stjórnmálaflokkana og hags- munasamtök. Ég get vel hugs- að mér að um stjórnmála- flokka til dæmis sé sett löggjöf og sama á við um ýmis valda- mikil hagsmunasamtök, þar sem kveðið sé á um nauðsyn- legt lýðræði, fjármál og fleira. Slík löggjöf er til í ýmsum öðr- um löndum og því ekki óeðli- legt að huga að slíku hér,“ sagði Birgir ísleifur Gunnars- son. Friðrik Pálsson framkvæmdastjóri SÍF: Fréttamenn ættu að fagna skýrum og ákveðnum reglum — svo lengi sem þær f jalla ekki um skerðingu á ritfrelsi „Samskipti mín við íslenska fjölmiðlamenn hafa yfirleitt ver- ið góð þó að ég muni dæmi um slæmar undantekningar, enda fréttamenn eins ólíkir og þeir eru margir. Frá leikmannssjón- armiði virðast fréttamenn oft helst vilja ná í „fyrirsagnafrétt" og birta aðalatriði og fylgja henni síðan eftir,“ sagði Friðrik Pálsson framkvæmdastjóri Sölu- sambands íslenzkra fiskfram- leiðenda. „Þetta er skiljanleg sölu- mennska, en á þessu er þó sá megingalli, að oft hafa frétta- menn slæmar heimildir fyrir fyrstu frétt og hirða ekki um að leita betri heimilda fyrr en síðar. Kannski vegna þess að tími er ekki til þess, en ef til vill af því að viðkomandi fréttamaður og/eða frétta- stjóri hefur grun um að með því að leita jarðbundinna skýr- inga á annars sögulegri frétt myndi hún missa gildi sitt. Málið snýr hins vegar þann- ig að þeim sem um er fjallað eða fyrir fréttinni verður, að fyrsti uppsláttur fréttar hefur margfalt áróðursgildi á við leiðréttingar og skýringar eft- irá. Fréttamenn verða því að Friðrik Pálsson gera sér grein fyrir því að þeir þera mikla ábyrgð og geta unnið fólki og fyrirtækjum óbætanlegt tjón, sem leiðrétt- ingar síðar meir megna aldrei að bæta. Það sem vakti mesta athygli mína við ummæli Þórs Vil- hjálmssonar voru þó viðbrögð fréttamanna. Ég hygg að það yrði ansi óróasamt í fjölmiðl- unum hér, ef allir þegnar þessa lands ættu jafn greiðan aðgang að fjölmiðlunum og fréttamenn, og gætu brugðist jafn skjótt við ummælum um sig og sína í fjölmiðlum eins og fréttamenn gerðu í þessu til- felli, þegar þeir töldu að sér vegið. Hvort nauðsynlegt sé að setja nákvæmari reglur um ábyrgð fjölmiðla kann ég tæp- ast að meta, en vil vara við að ruglað sé saman ritfrelsi og ábyrgð fjölmiðla. Á sama hátt og allir vilja ritfrelsi verða þeir að vera sjálfum sér sam- kvæmir og krefjast fullrar ábyrgðar höfundar á ritverki sínu enda með því einu móti mögulegt að tryggja ritfrelsi til frambúðar. Eins hljóta fjölmiðlamenn að þurfa að gera kröfur til sjálfra sín og starfsbræðra sinna að skrif þeirra eða orð standist stranga endurskoðun — hvort heldur er fyrir dómi eða ekki. Þess vegna ættu þeir að fagna skýrum, ákveðnum reglum, svo lengi sem þær fjalla um ábyrgð fjölmiðla en ekki skerðingu á ritfrelsi," sagði Friðrik Pálsson. SJÁ VIÐTAL VIÐ EINAR BOLLASON Á NÆSTU SÍÐU

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.