Morgunblaðið - 09.09.1984, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLADIÐ, SUNNUDAGUR 9. SEPTEMBER 1984
Við Jón Páll vorum sammála um
að best færi á því að „improvisera“
samtal okkar, en það er hugtak sem
mikið er notað meðal jassleikara og
þýðir að leika af fíngrum fram. Jón
Páll benti mér hins vegar á prýðilegt
íslenskt orð yfír þetta hugtak, þ.e.
„snarstefjun“, og sagði hann að þetta
ágæta orð væri nú að verða tamt í
munni jassleikara hér heima og er
það vel. Jón Páll Bjarnason, gítarleik-
ari, er vel þekktur í íslensku tónlist-
arlífí þótt hann hafí dvalið langdvöl-
um erlendis. Af og til hefur hann þó
skotið upp kollinum í jasstónlistarlíf-
inu og þótt hann sé fyrst og fremst
jassleikari muna margir eftir honum
úr danshljómsveitabransanum hér í
eina tíð þegar KK var og hét. í dag,
sunnudag, verða jasstónleikar á Hót-
el Borg á vegum Jassvakningar og
Jassklúbbs Reykjavíkur, sem eru til-
einkaðir Jóni Páli og til styrktar
námsdvöl hans við hinn þekkta tón-
listarskóla í Los Angeles, „Guitar
Institute of Technology“. Af því til-
efni hittum við Jón Pál að máli og
spjölluðum við hann um ýmislegt sem
á daga hans hefur drifíð og að vonum
snerist samtalið að mestu um jass og
dægurtónlist.
Jón Pill Bjarnason.
(Mynd: Kristján Magnússon.)
AÐ FA UTRAS
• #
FYRIR SKOPUNAR-
GÁFUNA
Snarstefjað með Jóni Páli Bjarnasyni gítarleikara
Viðtal: SVEINN GUÐJÓNSSON
„Það kann að þykja undarlegt
að maður á mínum aldri skuli
vera sestur á skólabekk við nám
í gítarleik," segir Jón Páll þegar
námið í GIT ber á góma. „Sjálf-
ur hefði ég heldur ekki trúað því
fyrir nokkrum árum að ég ætti
þetta eftir. Það hafði hins vegar
lengi blundað í mér að fara
fræðilega ofan í jassmúsík, en
einhvern veginn varð aldrei úr
því. Svo með árunum fannst mér
ég vera orðinn of gamall og hef
sjálfsagt verið kominn með það
sem kallað er „ellikomplex". Þá
gerðist það eitt sinn, er ég var
staddur hér heima, að ég sá
sjónvarpsþátt þar sem talað var
við óla Gauk, en hann hafði þá
verið við nám í skóla í Los Ang-
eles, þar sem hann stúderaði
m.a. útsetningar og kvikmynda-
tónlist. í þættinum var „Gauk-
urinn“ spurður hvort hann væri
ekki orðinn helst til gamall til
að setjast á skólabekk, en svar
hans var eitthvað á þá leið, að
menn væru aldrei of gamlir til
að læra og ef löngunin og að-
stæður væru fyrir hendi væri
ekkert nema sjálfsagt að láta
það eftir sér. Þetta hafði þau
áhrif á mig að ég ákvað að gera
eitthvað í málinu og skella mér í
þetta nám. Ég fór strax að garfa
í þessu og um haustið, þ.e. síð-
astliðið haust, var ég kominn út
á skólann. Og ég sé alls ekki eft-
ir þessu, því þarna hefur opnast
fyrir mér nýr heimur."
Útvarpstæki fyrir
magnara
„Ég byrjaði á trommum,"
sagði Jón Páll þegar ég spurði
hann um upphafið að tónlistar-
ferlinum. „En trommurnar eru
nokkuð háværar og föður mín-
um þótti þetta helst til sterk
músík, þegar ég var að spila og
æfa mig inni í herbergi, á kvöld-
in eða jafnvel á nóttunni. Hann
gaf mér því gítar, með þeim orð-
um að það væri allt í lagi að
spila, ef það bara væri ekki
alveg svona hátt. Á þessum ár-
um notaðist maður við útvarps-
tæki sem magnara, þannig að
það var ekki mikill hávaði sam-
fara gítarspilinu. Tónlistarnám
byrjaði ég í undirbúningsdeild
Tónlistarskólans. Ég hef þá ver-
ið átta eða níu ára, og kennarinn
dr. Heins Edelstein, sem sjálfur
var cellóleikari, vildi að ég lærði
á celló. Það varð til þess að ég
fór að læra á celló, en þótt ég
yrði aldrei cellóleikari naut ég
góðs af þessu tónlistarnámi.
Maður fékk þarna góða undir-
stöðu.
Samhliða þessu tónlistarnámi
fékk ég áhuga á jassmúsík og
það var eiginlega Anna systir
mín, sem kom mér á bragðið.
Hún er fjórum árum eldri en ég
og var farin að hlusta mikið á
jass og besta vinkona hennar
var systir Óla Gauks, sem þá var
farinn að vekja athygli sem
jassleikari. „Gaukurinn" var
eiginlega mitt fyrsta „idol“ og
uppáhaldsmaður í jassinum. Ég
man að ég var mjög hrifinn af
tóninum sem hann hafði í gít-
arnum og seinna komst ég að
því að þetta sérstaka „Gauks-
sánd“ var komið frá Charlie
Christian, sem talinn er faðir
rafmagnsgítarsins, en hann
spilaði m.a. með Benny Good-
man.
Svo fór maður auðvitað að
hlusta á alla þessa karla, sem
voru þá að koma fram á sjón-
arsviðið í jassinum, menn eins
og Björn R., Guðmund R., Gunn-
ar Ormslev, Jón trompet og Jón
bassa, Árna Elvar og fleiri.
Hljómsveit Björns R. þótti ákaf-
lega merkilegt fyrirbæri á þess-
um árum og hafði mikil áhrif á
mig. Ég var kominn á kaf í þetta
strax sem krakki og Anna systir
var mér oft hjálpleg við að kom-
ast inn á hljómleika og þannig
gróf jassinn um sig í mér.
Síðan fór maður sjálfur að
spila, fyrst á skóladansæfingum
með Árna Scheving, en við spil-
uðum mikið saman í byrjun. Til
að komast inn í bransann á
þessum árum varð maður að
taka þátt í „jam-session“ og
jassinn var í rauninni eina tón-
listin sem gilti. Þetta var áður
en rokkið kom. Þegar ég byrjaði
svo að spila fyrir alvöru þá lenti
ég með þessum körlum, sem ég
nefndi áðan og voru mínir
„guru“ í tónlistinni. Að spila
með þeim var auðvitað besti
skóli sem maður gat fengið.
Fyrsta „alvöru starfið" sem ég
fékk var með Hljómsveit Svav-
ars Gests, en auk Svavars voru í
þeirri hljómsveit Jón Sigurðsson
á trompet, Árni Elvar á píanó,
og Bjössi bassi (Sigurbjörn Ing-
þórsson). Við spiluðum aðallega
í Breiðfirðingabúð og spiluðum
jass inn á milli, í hálfgerðri
óþökk fólksins. Þó voru margir
sem kunnu vel að meta þetta, en
við máttum bara ekki taka of
mikið af jasslögum í einu. Ég
man eftir að þegar við vorum
búnir að spila nokkur jasslög
sagði Svavar oft: „Jæja, nú verð-
um við að taka eitthvað „comm-
ercial". Það var í fyrsta skipti
sem ég heyrði þetta orð og ég
vissi í fyrstu ekki hvað það
þýddi. Lengi vel hélt ég að það
þýddi „eitthvað leiðinlegt", og
það var ekki fyrr en seinna að ég
gerði mér grein fyrir að það
táknaði „eitthvað sem gengur í
fólk,“ eða „söluvara". En þetta
sýnir kannski hvar tilfinn-
ingarnar lágu í tónlistinni á
þessum árum.
Starfið var að spila fyrir
dansi og jassinn varð maður því
að stunda í frístundum, eins og
t.d. á „jam-sessionum“. Það má
kannski líkja þessu við ljóð-
skáld, sem fer út í blaða-
mennsku til að hafa ofan í sig og
á og lifir á því að skrifa um
Hafravatnsrétt og bílveltur, en
skrifar svo ljóðin þegar hann
kemur heim á kvöldin. En að-
stæður eru oft þannig að maður
verður að sætta sig við að gera
fleira en það sem gaman er. Á
þessum árum voru flestar dans-
hljómsveitir skipaðar mönnum
sem voru fyrst og fremst jass-
leikarar.
En ég vil þó undirstrika, að
með þessu er ég ekki að gera
lítið úr danstónlist, eða tónlist
sem er vinsæl meðal almenn-
ings. Maður verður alltaf að
hafa hugfast, að smekkur
manna er misjafn, og enginn
hefur meiri rétt en annar til að
meta hvað er skemmtilegt eða
hvað er leiðinlegt. Eins'finnst
mér alltaf hæpið þegar verið er
að draga menn í dilka eftir
hæfileikum. Ef viðkomandi er
að gera sitt besta hefur enginn
annar rétt á að gera lítið úr hon-
um.
Það er ekki hægt að segja við
menn, sem eru að gera sitt
besta, að þetta sé bara „píp“ sem
þeir eru að gera. En það er nú
eitt með fólkið í okkar ágæta
landi, sem er svo hrjóstrugt, að
það er svo dómhart. Menn eru
alls ekki nógu tillitssamir hver
við annan. Með þessu er ég
kannski að segja, að allar teg-
undir tónlistar hafi einhvern
rétt á sér, svo lengi sem einhver
nennir að hlusta, og menn eru
að þessu af einlægni."
Kemst ekki hjá því
að nefna KK
Ég spyr Jón Pál hvort einhver
hljómsveit sé honum minnis-
stæðari en önnur frá þessum ár-
um?
„Það er kannski erfitt að gera
þarna upp á milli, en þessi
hljómsveit er mér alltaf minn-
isstæð vegna þess að þar má
segja að ég hafi byrjað í þessum
bransa. Einnig get ég nefnt Tríó
Gunnars Sveins, sem var ákaf-
lega merkilegt tríó vegna
óvenjulegrar hljóðfæraskipan-
ar, en það samanstóð af víbra-
fón, gítar og bassa. í þessari
hljómsveit var allt skrifað,
nema bara þegar menn brugðu
sér í „snarstefjun". Þetta var
mjög góður skóli og þarna fékk
ég ómetanlega reynslu í nótna-
lestri. Ég hafði verið sæmilegur
í nótnalestri áður, en eftir veru
mína í þessari hljómsveit hef ég
aldrei látið mér bregða þótt
eitthvað flókið hafi verið lagt
fyrir mig. í þessu sambandi má
kannski koma fram, að þótt það
sé mikill styrkur að vera dugleg-
ur í nótnalestri má það ekki
ganga svo langt að menn geti
ekkert spilað nema að hafa allt
skrifað. Það gengur auðvitað
ekki heldur.