Morgunblaðið - 07.11.1984, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. NÓVEMBER 1984
37
„Ferðaleikhúsið hefur fyrir
löngu sannað tilverurétt sinn“
Rætt við Kristínu G. Magnús, en Ferðaleikhúsið hefur sýnt „Light Nights“ í 15 ár
FERÐALEIKHÚSIÐ hefur sýnt „Light Nights" í 15 ár. Dagskráin er fyrir
útlendinga, flutt á ensku. Hún er kynning á íslenskri menningu, og byggist
mest upp á íslensku kvöldvökunni. Kristín Magnús, leikkona, rekur þetta
leikhús ásamt manni sínum, Halldóri Snorrasyni, og syni þeirra, Magnúsi.
Kristín stundaði leiklistarnám í
London, og bjó þar lengi. Hún
stundaði nám í Royal Academy of
Dramatic Art.
Eftir nám vann hún í London
um nokkurt skeið. „Ég lék nokkuð
í framhaldsmyndaflokkum fyrir
BBC og ITV en hlutverkin voru
aldrei stór,“ sagði Kristín þegar
blm. hitti hana í Tjarnarbíói, þar
sem sýningar eru nú, „einnig lék
ég í auglýsingamyndum sem ég
fékk þó nokkuð fyrir, og sýndi í
tískuhúsum, en það fannst mér
alltaf leiðinlegt, það var eitt af því
sem maður gerði einungis fyrir
peningana.
Ég var ákaflega heppin með að
vinna með góðum leikstjórum í
London sem ég lærði mikið af.
Sennilega verður kvikmyndaleik-
stjórinn Joseph Losey sá sem ég
gleymi seint. Ég fór líka í leikför
um Suður-England með leikritið
„Under Milk Wood“ eftir Dylan
Thomas, þar sem ég lék tvö stór
hlutverk. Síðast vann ég í leik-
smiðju hjá Charles Marowitz. Það
var góð og iærdómsrík reynsla."
Kristín vann Shakespeare-
verðlaun þegar hún var við nám,
en hún lék þá hlutverk Helenu í
Jónsmessunæturdraumi. Þau
verðlaun dugðu henni til að borga
skólagjöld síðara árið sem hún
stundaði leiklistarnám
tilverurétt sinn, ætti að njóta það
hárra opinberra styrkja, að
starfsemin gæti þjónað sínu hlut-
verki til fulls. Það er ekki hægt að
reka eitt atvinnuleikhús með
meiri hagræðingu en gert er hjá
Ferðaleikhúsinu. En í dag getum
við aðeins leyft okkur að sýna
hluta þess sem okkur dreymir um.
Jafnframt erum við alltaf að neita
tækifærum og boðum sem okkur
berast erlendis frá.“
Fengu inni í Glaumbæ
„Það var svo ekki fyrr en árið
1968 sem við fengum tækifæri sem
við gátum ekki látið fram hjá
okkur fara. Sigurbjörn Eiríksson,
sem var eigandi Glaumbæjar,
bauð okkur að leika í húsinu. Sig-
urbjörn var mikill höfðingi og
hann bauð okkur frítt að nota hús-
ið, þegar dansleikir voru ekki
haldnir. Glaumbær var ákaflega
vistleg húsakynni, og má segja að
hann hafi verið innréttaður eins
og Shakespeare-leikhús. Ef þetta
boð Sigurbjarnar hefði ekki komið
efast ég um að við hefðum nokk-
urn tíma byrjað aftur.
Við sýndum barnaleikritið
„Týnda konungssoninn" eftir
„Langaði alltaf til að stofna
mitt eigið Ieikhús“
Hvað tók við þegar þú komst
heim?
„Ég vann í Þjóðleikhúsinu auk
þess sem ég var líka hjá sjónvarp-
inu og útvarpinu. Ég kenndi líka
hjá leiklistarskóla Leikfélags
Reykjavíkur og Þjóðleikhússins.
Ég kenndi bæði tækni leikara og
spuna, sem ég held að hafi verið
nýjung hér þá.
Én mig langaði ekki til að helga
lífi mínu kennslu og vinna á þess-
um stöðum eingöngu, mig dreymdi
um að stofna mitt eigið leikhús.“
Hvenær stofnuðuð þið Ferða-
leikhúsið?
„Ég og Halldór stofnuðum
Ferðaleikhúsið árið 1965, en upp-
haflega hét það Borgarleikhúsið,
og heitir það enn á lögglildum
pappírum. Ástæðan fyrir því að
við notuðum ekki það var að einn
leikaranna neitaði að leika undir
því nafni, og frekar en að hefja
æfingar upp á nýtt, ákváðum við
að breyta nafninu.
Tilgangur Ferðaleikhússins var
að kynna verk sem ekki höfðu ver-
ið sýnd hér áður. Við ferðuðumst
um landið með 2 einþáttunga eftir
Peter Shaffer. Við sýndum hann
um 60 sinnum og þar af 37 sýn-
ingar hringinn í kringum landið.
Það var óskapleg vinna, og var
okkur mjög erfitt peningalega. Við
fengum góðar móttökur, enda eru
þessi verk vel skrifuð. En vegna
þess hve þetta var erfitt fjárhags-
lega má segja að við misstum
kjarkinn, og lögðum ekki í meira."
Þú hefur þá aftur snúið þér að
leikhúsunum í borginni?
„Ég hélt afram í Þjóðleikhúsinu
og að kenna. Einnig leikstýrði ég
barnaleikritinu Furðuverkinu,
sem er um sköpun jarðarinnar.
Ég var svo sem ekki óánægð í
Þjóðleikhúsinu en ég vildi samt
alltaf vinna í mínu eigin leikhúsi.
Ég hugsaði víst of stórt,“ segir
Kristín og brosir.
„Ég vildi að hlúð væri betur að
einstaklingsleikhúsum. Alls stað-
ar í heiminum þar sem ég þekki til
eru mörg lítil leikhús sem njóta
ríflegra styrkveitinga til þess sem
þau eru að gera.
Leikhús eins og Ferðaleikhúsið,
sem fyrir löngu er búið að sanna
Frá sýningu Ferðaleikhússins, talið fri vinstri: Sonja Huld Gunnlaugsdóttir, Ragnheiður Þorsteinsdóttir, Kristín G.
Magnús, Sigþór Halldór Markússon og Oktavía Stefánsdóttir. Á myndina vantar Rögnvald Ólafsson.
Ragnheiði Jónsdóttur. Hópurinn
sem stóð að þeirri sýningu var
mjög samstilltur og var gaman að
vinna að þessari sýningu. Þetta
leikrit var síðan tekið upp fyrir
sjónvarpið.
Það var svo árið 1970 sem Molly
Kennedy, sem gerði búningana
fyrir sýninguna, kom með þá
hugmynd að það væri mjög snið-
ugt að setja upp íslenska kvöld-
vöku fyrir erlenda ferðamenn á
sumrin. Þar var komin hugmynd-
in að „Light Nights". Molly bauðst
til þess að taka saman efnið. Ég
gat ekki staðist það að prófa þetta.
Við fengum til liðs við okkur
Ævar Kvaran og tríó sem sá um
tónlistina.
Þetta ætluðum við að prófa bara
eitt sumar, en síðan höfum við
haldið þessafi starfsemi áfram.
Fyrst gekk þetta undir nafninu
kvöldvaka en síðar breyttum við
nafninu. Við fluttum síðan starf-
semina í Ráðstefnusal Hótels
Loftleiða og sýndum þar i ein átta
ár. Síðan vorum við á Fríkirkju-
vegi 11 og nú síðast í Tjarnarbíói.
Það er mjög gaman að að vera í
þessu húsi en það er nokkuð erfitt
að setja hér upp. Við erum mjög
þakklát fyrir að fá að starfa hér.“
Sýningar erlendis
En þið fóruð líka með sýningar
til útlanda.
„Við fórum árið 1974 til Banda-
ríkjanna. Okkur var boðið að sýna
í New York og í Chicago. Sú ferð
var því miður ekki nógu vel skipu-
lögð, en við fengum hlýjar móttök-
ur. Með okkur Halldóri fóru Garð-
ar Cortes og Halldór Kristinsson.
í New York sýndum við í sænskri
kirkju. Það var troðfullt á sýning-
unni okkar svo að fólk stóð meira
segja utan dyra. Við hefðum ör-
ugglega getað sýnt 3—4 sinnum. f
Chicago sýndum við aftur á móti í
stærsta verslunarhúsi borgarinn-
ar og það var ekki mjög spenn-
andi.
Árið 1978 fórum við aftur til
Bandaríkjanna og studdu okkur
margir aðilar til þeirrar ferðar.
Við fórum í febrúarmánuði og vor-
um með 8 sýningar, í borgum við
Michigan-vatn og í Minneapolis.
Með okkur í þeirri ferð voru
Sverrir Guðjónsson og Þóroddur
Þóroddsson, söngvarar.
Þá sýndum við i leikhúsum eða
skólum. Okkur var gífurlega vel
tekið og aðsóknin var góð, ég var
eiginlega mest hissa á því sjálf
hvað þessu var vel tekið. í eitt
skiptið þurftum við meira að segja
að setja áhorfendur upp á svið.
Þetta var því mjög ánægjuleg
ferð, en erfið, við vorum á ferða-
lagi í 18 daga.
Um sumarið 1978 æfðum við
fyrsta hópinn til að fara á Edin-
borgarhátíðina, en íslendingar
höfðu aldrei tekið þátt í þessari
hátíð áður. Við fórum með 3 ein-
Þau sem starfrækja Ferðaleikhúsið: Magnús Halidórsson, Kristín G. Magn-
ús og Halldór Snorrason.
r
"i_r
LTL
þáttunga eftir Odd Björnsson, sem
hann leikstýrði sjálfur. Þessir ein-
þáttungar báru samnefnið Oddit-
ies. Við sýndum í einu þekktasta
leikhúsi Edinborgar, sem heitir
Traverse og er mjög gott. 7 lista-
menn tóku þátt í þeirri sýningu.
Það má eiginlega segja að þetta
hafi verið þrekvirki peningalega,
en þetta var í fyrsta skipti sem
íslenskur leiklistarhópur fór á
þessa hátíð. Við fengum smástyrk
frá menntamálaráðuneytinu og
afslátt á fargjöldum og svo auðvit-
að greiðslur sem runnu upp í
kostnaðinn. Annað kostuðum við
sjálf, en ég fékk þetta ár lista-
mannalaun sem runnu til þessarar
ferðar."
En þú sýndir víðar í Bretlandi.
„Við sýndum í West End árið
1980. Þá tóku þátt í þessu bæði
íslenskir og breskir atvinnuleikar-
ar. Við sýndum barnaleikrit sem
ég skrifaði við þetta tækifæri sem
heitir Storyland, og var efnið sótt
í íslenskar þjóðsögur og menn-
ingu. Við sýndum í viku. Það var
mjög gaman þegar við komum til
London 3 vikum áður en sýningar
hófust og vorum ekki byrjuð að
æfa, þá var búið að selja á allar
sýningarnar. Það var erfitt að
þurfa að hætta eftir viku, en
þannig eru reglurnar í þessu
leikhúsi sem heitir Unicorn The-
atre sem hefur aðsetur í The Arts
Theatre, að hvert erlent leikhús
má einungis sýna í eina viku.
Við hefðum hugsanlega getað
haldið áfram og sýnt þetta víða,
t.d. um Bretland, en barnasýn-
ingar eru dýrar í uppfærslu. Og
ekki hægt að hafa miðaverð það
sama og hjá fullorðnu fólki.
Það tók mig um það bil eitt ár
að skrifa og undirbúa uppfærslu á
Storyland. Hér heima komu við
sögu margir þekktir listamenn að-
allega tónlistarmenn og myndlist-
armenn, sem unnu að gerð sýn-
ingarinnar. Einnig fékk ég styrk-
veitingu úr Menningarsjóði og
Menntamálaráði sem var mér
ómetanlegur stuðningur."
Hvernig var að vinna með Bret-
um að þessari sýningu?
„Það er mjög ólíkt að vinna með
Bretum og Islendingum. Þar tíðk-
ast mun lengri vinnutími og þar
þekkist ekki að menn séu með
handritin eftir margar æfingar.“
Góður starfsandi
Um átta manns standa að sýn-
ingu Ferðaleikhússins nú í sumar,
og sér Halldór um öll tæknileg at-
riði ásamt syni sínum. Sýningarn-
ar byrjuðu í júlí. Sögumaður er
Kristín Magnús, en sýningin er
byggð að mestu á kvöldvökunni ís-
lensku og eru ýmsar þjóðsögur
færðar í leikbúning, ásamt stutt-
um köflum úr Eglu.
„Það er mjög gott að vinna með
þessu fólki og starfsandinn góð-
ur,“ segir Kristín, „þetta er at-
vinnuleikhús, ég læt ekki ólært
fólk fara með texta.
í atvinnuleikhúsi gilda af
sjálfsögðu aðrar reglur en í
áhugamannaleikhúsi. í atvinnu-
leikhúsi þarf þó ekki alltaf faglært
fólk til að koma fram í hópatrið-
um eða til að sýna lifandi leik-
mynd.“
Hvernig velur þú efni í sýning-
una?
„Það eru ljóst að engar tvær
þjóðir hafa sama smekk eða
kímnigáfu, t.d. er kímnigáfan
gjörólík hjá Bretum og Banda-
ríkjamönnum. Margar sagna
okkar eru þungar, en ef þær eru
stuttar og settar í leikbúning eins
og t.d. Djákninn á Myrká þá hafa
útlendingar gaman af því. Undan-
tekningarlaust hafa menn haft
gaman af djáknanum. Einnig sög-
unni Móðir mín í kví kví.
Ég vildi gjarnan hafa dansara
og hljóðfæraleikara á sýningunni
en það kostar sitt, ef ég hefði nóga
peninga til að bjóða þessu fólki þá
myndi ég fá það til liðs við mig. Ég
hef ekki hingað til á öllum þessum
árum fengið nokkurt kvörtunar-
bréf, en mjög mörg þakkarbréf.
Við erum búin að skemmta tug-
um þúsunda erlendra leikhúsgesta
bæði heima og erlendis, og ljóst er
að ætlunarverki okkar er náð þeg-
ar leikhúsgestirnir standa upp að
sýningu lokinni með ánægjusvip
og margs vísari um okkar fornu
menningu."