Morgunblaðið - 22.11.1984, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1984
Eldur í vélarrúmi Gideons VE 104:
„Eldurinn strax
óviðráðanlegur“
— segir Óskar Már Ólafsson skipstjóri
f FYRRAKVÖLD kom 'upp eldur í
vélarrúmi Gideons VE 104 þar sem
hann var á siglingu fyrir sunnan
Enn góð loðnuveiói:
Eldborg með
1.470 lestir
ÁFRAM er góð veiði á loðnumiöun-
um og fá skipin fullfermi í hverjum
túr, sem oftast tekur litlu lengri tíma
en sigling milli miða og löndunar-
stöðva. Veiðisvæðið er austur af
Glettingi og loðnunni því að mestu
landað á Austfjarðahöfnum, en þar
er þróarrými nú á þrotum. Af þeim
skipum, sem tilkynntu um afla í gter
var Eldborgin með mest, 1.470 lest-
ir.
Heildaraflinn frá miðnætti að-
faranætur mánudags til aðfara-
nætur þriðjudags nam 20.500 lest-
um af 29 skipum. Til viðbótar
þeim, sem áður hefur verið getið
um, tilkynntu eftirtalin skip um
afla á mánudag. Huginn VE, 600,
Kap II VE, 700, Húnaröst ÁR, 500
og Júpíter RE 1.150 lestir.
Frá miðnætti aðfaranætur
þriðjudagsins tilkynntu 22 skip
um afla samtals 13.800 lestir: Jón
Finnsson RE, 590, Bergur VE, 510,
Magnús NK, 530, Þórshamar GK,
600, Rauðsey ÁR, 600, Erling KE,
400, Skarðsvík SH, 630, Beitir NK,
1.300, Jón Kjartansson SU, 1.100,
Guðrún Þorkelsdóttir SU, 730,
Dagfari ÞH, 520, Keflvíkingur KE,
520, Jöfur KE, 460, Víkurberg GK,
560, Hilmir 11 SU, 550, Harpa RE,
620, Gísli Árni RE, 640, Þórður
Jónasson EA, 510, Svanur RE, 700,
Ljósfari RE 550, Albert GK, 600
og Örn KE 580 lestir.
Frá miðnætti aðfaranætur mið-
vikudags til hádegis i gær til-
kynntu eftirtalin skip um afla,
samtals 8.710 lestir: Sighvatur
Bjarnason VE, 700, Sæbjörg VE,
600, Súlan EA, 800, Bjarni Olafs-
son AK, 1.100, Huginn VE, 600,
Helga II RE, 530, Eldborg HF,
1.470, Gullberg VE, 610, Kap II
VE, 700, Hákon ÞH, 820 og Sjávar-
borg GK 780 lestir.
Nefnd til að
greiða fyrir
verkefna-
útflutningi
Viðskiptaráðherra, Matthias Á.
Mathiesen, hefur skipað nefnd til
þess að greiða fyrir útflutningi verk-
efna og þjónustu á sviði sjávarútvegs
og orkuvinnslu.
í frétt frá viðskiptaráðuneytinu
segir, að nefndarskipunin sé
ákveðin í samræmi við samþykkt
rikisstjórnarinnar um átak í út-
flutningsmálum og að höfðu sam-
ráði viðskiptaráðuneytis við sjáv-
arútvegs-, iðnaðar- og utanríkis-
ráðuneyti.
Nefndina skipa: Magnús Gunn-
arsson, framkvæmdastjóri, sem
jafnframt er formaður, Andrés
Svanbjörnsson, framkvæmda-
stjóri, Bjöm Líndal, deildarstjóri,
og Þorsteinn Ingólfsson, sendi-
fulltrúi.
land. Skipverjum tókst að kæfa eld-
inn og varðskipið Týr dró bátinn til
Vestmannaeyja í fyrrinótt. í gær-
kvöldi var ekki vitað hvað viðgerð á
Gideon kostar en búist var við að
hún tæki mánuð eða meira. Gideon
er eitt fimm skipa Samtogs hf. {
Vestmannaeyjum, og er stöðvun
þess mikið áfall fyrir fyrirtækið því
annað skip fyrirtækisins, Klakkur,
er í viðgerð í Cuxhaven vegna
skemmda sem urðu á honum þegar
hann valt þar á hliðina við sjósetn-
ingu í skipasmíðastöð.
Skipverjar kæfðu
eldinn
Gideon hélt frá Vestmannaeyj-
um klukkan 18.30 í fyrrakvöld
áleiðis til veiða á Austfjarðamið-
um. Klukkan 23.30, þegar hann
var staddur tæplega 7 sjómílur
vestan við Dyrhólaey og 3 sjómíl-
ur frá landi, kom upp eldur í vél-
arrúmi. Talið er að eldurinn hafi
kviknað þegar leki frá brennslu-
olíukerfi sprautaðist á sjóðandi
heita túrbínu. Vélstjórinn tæmdi
strax úr tveimur handslökkvi-
! Investor Institutional eru
starfsmenn 75 til 100 alþjóðlegra
banka tvisvar á ári beðnir að gefa
109 þjóðum einkunn á bilinu 0 til
100 eftir þvf hvernig þeir meta
traust þeirra. ísland lendir í 35.
sæti í septemberkönnun blaðsins
en var í 36. sæti í mars. Hljóta
íslendingar einkunnina 52,1. Með-
altal allra landanna er 39,9. Næstu
lönd fyrir framan eru Bahrain
(31), Qatar C32), Alsír (33) og
Thailand (34) og næstu lönd fyrir
neðan eru Grikkland (36), Oman
(37), Indónesía (38), Trinidad og
Tobago (39) og Portúgal (40). I
Vestur-Evrópu juku öll lönd
lánstraust sitt í augum bankanna
nema Grikkland. Þau sem færðust
mest upp á listanum eru Tyrkland,
Danmörk, Portúgal og Spánn.
Meðaleinkunn Vestur-Evrópu-
þjóða er 71,8.
Euromoney notar þá aðferð við
að gefa þjóðum einkunn að meta
þrennt: hversu greiðan aðgang
þjóðir eiga að alþjóðlegum fjár-
magnsmarkaði, hversu góðra
kjara hver þjóð nýtur á markaðn-
um (álag bankanna og lánstími)
og að lokum hve mikið lækka þarf
skuldabréf frá nafnvirði er þau
eru seld á markaðnum. Af þeim 93
þjóðum sem þannig eru metnar
lenda íslendingar í 40. sæti með
tækjum á eldinn en það dugði ekki
til. „Eldurinn varð strax óviðráð-
anlegur og varð vélstjórinn að jrf-
irgefa vélarrúmið vegna reyks,"
sagði Óskar Már Olafsson, 1.
stýrimaður á Gideon, en hann var
skipstjóri í þessari veiðiferð, í
samtali við Mbl. í gær. „Þá byrgð-
um við vélarrúmið, lokuðum öllum
loftrásum, og létum vélarnar
ganga til að halda eldinum niðri.
Fljótlega drapst á vélunum vegna
súrefnisskorts og töldum við þá að
eldurinn hefði slokknað vegna súr-
efnisskorts," sagði óskar Már.
Skipverjar óskuðu eftir aðstoð
varðskipsins Týs sem statt var
nálægt Vestmannaeyjum. Tók Týr
Gideon í tog um klukkan eitt um
nóttina og kom með hann til Vest-
mannaeyja laust fyrir klukkan 5 í
gærmorgun. Slökkvilið Vest-
mannaeyja beið skipanna á
bryggjunni og þegar opnað var
niður í vélarrúm reyndist eldurinn
hafa slokknað með aðgerðum skip-
verja. Var þó höfð brunavakt í
skipinu áfram. óskar Már taldi að
aldrei hefði verið veruleg hætta á
ferðum fyrir áhöfnina, úr því að
eldurinn breiddist ekkert út.
„Maður er þó aldrei öruggur því
eldur er eitt það versta sem getur
komið upp úti á sjó,“ sagði Óskar.
einkunnina 63,1, Tyrkir eru nr. 42
með 59,9, Grikkir eru nr. 29 með
71,7 og Portúgalir nr. 37 með 65,4.
Euromoney leggur einnig annað
mat á efnahagsstarfsemi þjóða og
metur þar þá þætti sem taldir eru
sýna best ásigkomulag þjóðar-
búskaparins að mati blaðsins en
þeir eru hagvöxtur, verðbólga,
gengi miðað við sérstök dráttar-
réttindi (SDR), viðskiptajöfnuður
í hlutfalli við vergar þjóðartekjur
og aukning útflutningstekna. Við
þetta mat er litið yfir tíu ár, 1974
til 1984. Þegar þessi mælikvarði
var notaður stóðu aðeins níu þjóð-
ir af 93 sig verr en íslendingar á
þessu timabili, en þeir lentu í 84.
sæti á undan Uruguay, Oganda,
Perú. Brasilíu, Zaire, Ghana, Bóli-
víu, Israel og Argentínu.
f hópi 27 þjóða sem taldar eru á
sama menningarstigi og íslend-
ingar er aðeins frammistaða ísra-
ela lakari. Báðar þjóðirnar lenda í
hópi tíu verstu verðbólguþjóða
heims. Auk þess er islenska krón-
an meðal þeirra tíu gjaldmiðla
heims sem hafa fallið mest gagn-
vart SDR á tímabilinu 1974-84.
Meðallækkun á ári á þessu tíma-
bili er 28,02% samkvæmt upplýs-
ingum Euromoney.
Þær þjóðir sem standa sig best
eru að mati beggja peningarit-
Sagði hann að ágætis veður hefði
verið þegar óhappið varð.
Frá veiðum fram
undir jól
Gideon VE 104 er nýlegt skip.
Það kom til heimahafnar í apríl
frá Póllandi þar sem það var smíð-
að ásamt systurskipi sínu, Halk-
ion. Skipið er 232 tonn að stærð
með skuttogaralagi. 10 manna
áhöfn var um borð. Miklar
skemmdir urðu í vélarrúmi skips-
ins að sögn Sigurðar Óskarssonar
varaformanns stjórnar Samtogs.
Mestar skemmdir urðu á raf-
magnsleiðslum i kring um vélarn-
ar. Ekki var búið að meta tjónið í
gærkvöldi en Sigurður sagði að
viðgerðin myndi kosta „töluverðar
upphæðir", auk þess sem skipið
anna: Bandaríkjamenn, Japanir,
Svisslendingar, Þjóðverjar, Bretar
í Institutional Investor og Ástral-
íubúar, Kanadamenn, Svíar og
Finnar að auki í Euromoney.
f frásögn Vísbendingar, en rit-
stjóri vikuritsins er dr. Sigurður
B. Stefánsson, hagfræðingur hjá
Kaupþingi hf., af þessum niður-
stöðum segir, að lánstraust fs-
lendinga sé engu að síður nægilegt
til að tryggja erlend lán eftir þðrf-
um á viðunandi kjörum. Þá segir
einnig: „Þess er ekki að vænta að
þjóðarbúskapur sem er tíundi lak-
astur af níutíu og þremur geti
boðið upp á sambærileg kjör og
efnahagslíf þeirra þjóða sem
oftast er miðað við hér á landi. Sá
mælikvarði sem hér er notaður er
auðvitað ekki algildur — hann
yrði líklegast frá veiðum fram
undir jól. „Þetta kemur illa við
okkur, sérstaklega þar sem við er-
um nýbúnir að missa Klakk frá
veiðum," sagði Sigurður. Auk Gid-
eons og Klakks á útgerðarfyrir-
tækið Samtog, sem er í eigu
þriggja stærstu frystihúsanna 1
Eyjum auk Fiskimjölsvinnslunnar
þar, Breka, Sindra og Halkion en
síðastnefnda skipið er einnig frá
veiðum þessa dagana. Sigurður
sagði að nú væri nóg að gera hjá
fiskvinnslufyrirtækjunum en þeg-
ar vinnu við síldina lyki, bitnaði
þessi stöðvun Klakks og Gideons
óhjákvæmilega á vinnu þar. óskar
Már skipstjóri sagði að stöðvun
Gideons kæmi sér mjög illa fyrir
áhöfnina, sérstaklega þar sem
skipið hefði verið mikið frá veið-
um frá því það kom til landsins í
mælir eingöngu efnahagsleg gæði
og vel má vera að unnt sé að njóta
lífsins án þeirra."
Þá er í Vísbendingu vikið að
þeirri neikvæðu landkynningu
sem íslendingar hlutu vegna verk-
fallanna í september og október og
síðan segir: „Sumir láta sig ef til
vill engu varða hvaða álit útlend-
ingar hafa á okkar háttalagi. En á
meðan við erum að eyða peningum
erlendra sparenda (meðan við-
skiptahalli er meira en 2,5% af
þjóðarframleiðslu) og búum við
óvenjulega hátt hlutfall erlendra
skulda miðað við aðrar þjóðir get-
um við ekki skammtað okkur laun,
vexti og gengi (verð á vinnu, fjár-
magni og erlendum gjaldeyri) eins
og okkur sýnist."
Bókmenntaverðlaiui Norðurlandaráðs:
Ljóðabækur Hannesar
og Kristjáns tilnefndar
UÓÐABÆKUR Hannesar Péturs-
sonar og Kristjáns Karlssonar eru
af fslands hálfu tilnefndar í sam-
keppnina um bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs 1985. Dómnefndin
mun velja verðlaunahöfundinn á
fundi 21. janúar nk., en af fslands
hálfu sitja í nefndinni Heimir Páls-
son, menntaskólakennari, og Jó-
hann Hjálmarsson skáld.
Ljóðabækur þeirra Hannesar
og Kristjáns eru „36 ljóð“ og „New
York“. Norsku bækurnar í sam-
keppninni eru tvær skáldsögur;
„Prevetid“ eftir Edward Hoem og
„Minner om Mirella" eftir Eugene
Schoulgin. Frá Svíþjóð koma
einnig tvær skáldsögur; „Hon-
ungsvargar" eftir Sun Axelsson
og „Bat Seba“ eftir Torgny
Lindgren. Finnsku bækurnar eru
„Under“, ljóðabók eftir Claes
Andersson, og skáldsagan „Po-
hjanmaa“ (österbotten“) eftir
Antti Turri. Af hálfu Dana eru
tilnefndar skáldsögurnar „Dreng-
en“ og „Manden" í flokknum
„Marias Barn“ eftir Cecil Bodker
og ljóðabókin „84 Digte“ eftir
Henrik Nordbrandt. Frá Færeyj-
um er tilnefnd ljóðabókin „Eftir-
torv“ eftir Regin Dahl og á sama-
tungu skáldsagan „Golgadeamen"
eftir Hans-Aslak Guttorm.
Niðurstöður virtra peningarita:
íslendingar njóta einna minnsts
lánstrausts af V-Evrópuþjóðum
— skýrt frá úttekt vikuritsins Vísbendingar
ÍSLENDINGAR eru í hópi þeirra þjóða í Vestur-Evrópu sem njóta minnsta
trausts á erlendum lánamörkuðum ef marka má niðurstöður í tveimur virtum
peningatímaritum, Institutional Investor og Euromoney. Samkvæmt hinu
fyrrnefnda njóta þrjár þjóðir minna lánstrausts en íslendingar, það eru
Grikkir, Portúgalir og Tyrkir, en samkvæmt hinu síðarnefnda njóta aðeins
Tyrkir minna lánstrausts en fslendingar. Lánstraust íslendinga er að dómi
sérfræðinga beggja ritanna svipað og áður, jafnvel ögn betra en fyrir sex
mánuðum og tólf mánuðum samkvæmt niðurstöðum Institutional Investor.
Niðurstöðurnar birtust í ritunum í september og október, það er að segja
fyrir nýgerða kjarasamninga og frá þeim er skýrt í nýjasta tölublaði af
vikuritinu Vísbendingu, sem gefið er út af Kaupþingi hf.