Morgunblaðið - 25.11.1984, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. NÓVEMBER 1984
AF INNLENDUM
VETTVANGI
FRÍÐA PROPPÉ
ASÍ-þing í vikunni:
Ruglandi í skipulagi -
Fjölgað í miðstjórn
ÞING Alþýðusambands íslands, hið 35. í röðinni, verður sett á Hótel Sögu á morgun, mánudag, kl. 10. Auk kjaramála verða
skipulagsmálin hvað viðamesta verkefni þingsins, en mjög skiptar skoðanir eru um þau innan hreyfíngarinnar. Rétt til þingsetu eiga 503
fulltrúar 61.356 félagsmanna úr átta landssamböndum og 33 félögum meö beina aðild að ASÍ. Hafa þingfulltrúar aldrei verið fleiri og er
beinn kostnaður Alþýðusambandsins af þinghaldinu 2,7 millj. kr., að ótöldum kostnaði einstakra félaga og landssambanda. Á þinginu
kemur fram tillaga til lagabreytinga, sem gerir ráð fyrir að fjölgað verði um fjóra í miðstjórn ASÍ, þ.e. í 16 og að varaforsetar verði tveir
í stað eins áður. Mbl. er kunnugt um að tilbúin er breytingartillaga við þessa tillögu þess efnis, að fjölgað verði um sex í miðstjóm í stað
fjögurra og að vilji er innan stjórnmálafíokkanna til þess að konur hljóti fímm af þessum sætum, þar með varaforsetaembættið, en
Magnús Geirsson, formaður Rafíðnaðarsambandsins, hljóti það sjötta.
Konur eru að þessu sinni um
þriðjungur þingfulltrúa og
hafa þær í hyggju að gera hlut
kvenna í trúnaðarstöðum stærri
en nú er. Nú eru aðeins tvær kon-
ur í miðstjórn ASÍ, og tvær sem
varamenn, og mun hugmyndin að
baki tillögunni um fjölgun í mið-
stjórn vera rakin til þessarar löku
stöðu kvenna, auk þess sem lands-
samböndin eiga ekki öll formenn
sína í miðstjórn. Mikill hugur er í
þeim þingfulltrúum kvenkyns,
sem rætt var við vegna þessa
vettvangs. Framkvæmdanefnd um
launamál kvenna, sem í eiga sæti
fulltrúar allra stjórnmálaflokka
og helstu kvennasamtaka hér-
lendra, hafa til að mynda boðað til
hádegisverðar nk. þriðjudag með
konum á þinginu og er ætlunin að
leggja þar línur um röðun kvenna
í áhrifa- og trúnaðarstöður. For-
seti ASl, Ásmundur Stefánsson,
er úr Alþýðubandalaginu og fyrsti
varaforseti, Björn Þórhallsson, úr
röðum sjálfstæðismanna, en þeir
munu báðir gefa kost á sér til
endurkjörs. Mbl. er kunnugt um,
að fulltrúar stjórnmálaflokkanna
hafa rætt innbyröis og sín á milli
fjölgun miðstjórnarmanna og
laust fyrir helgi var tilbúin breyt-
ingartillaga um að miðstjórnar-
mönnum verði fjölgað um sex í
staðinn fyrir fjóra, eins og að
framan greinir. Ætlunin er sú, að
annað varaforsetasætið verði
skipað konu úr Alþýðuflokki og að
hvert pólitísku aflanna fái síðan
konu í fjögur sæti í miðstjórn.
Sjötta sætið hljóti síðan Magnús
Geirsson formaður Rafiðnaðar-
sambandsins, en það er eina
landssambandið, sem ekki á full-
trúa í miðstjórn fyrir utan Lands-
samband vörubifreiðastjóra, en
það er langminnst. Nöfn Guðríðar
Elíasdóttur formanns Verka-
kvennafélagsins Framtíðarinnar í
Hafnarfirði og Rögnu Bergmann
formanns Verkakvennafélagsins
Framsóknar í Reykjavík hafa
helst verið nefnd úr hópi alþýðu-
flokkskvenna í sæti annars vara-
forseta.
*
Asmundur Stefánsson forseti
Alþýðusambandsins var gest-
ur og ræðumaður við setningu Al-
þýðuflokksþings í fyrri viku.
Fundarstjóri komst svo að orði, er
hann kynnti Ásmund, að þurft
hefði mikinn pólitískan kjark,
bæði af hálfu Alþýðuflokksins og
forseta ASÍ til að gera veru hans
þar að veruleika. í ræðu sinni
gerði Ásmundur m.a. að umræðu-
efni samskipti forustu verka-
lýðshreyfingarinnar og stjórn-
málaflokkanna. Hann sagði verka-
lýðsforingja síðustu árin hafa orð-
ið fyrir óréttmætri gagnrýni
stjórnmálaforingja, ekki síður
þeirra sem væru í flokkum sem
kenndu sig við verkalýðinn en
hinna. Þrátt fyrir gagnkvæmar
ásakanir forustumanna ASÍ og
forustumanna þessara stjórn-
málaflokka á landsfundum og
þingum undanfarin ár, eru itök
flokkanna viðurkennd á ASÍ-
þingum. í dag eiga fimm fulltrúar
Alþýðubandalags, þrír frá Sjálf-
stæðisflokki, þrír alþýðuflokks-
menn, tveir framsóknarmenn og
tveir óháðir sæti í miðstjórn ASÍ.
kipulagsmál Alþýðusam-
bandsins eru samkvæmt við-
tölum við forustumenn hreyf-
ingarinnar í hinni mestu flækju
og í umræðum um lagfæringar
og/eða breytingar greinir menn
verulega á. Tregðulögmálið virðist
þar allsráðandi og nefna menn
ástæður eins og tilfinningamál og
hræðslu forustumannanna við að
missa spóna úr öskum sínum. Í
skoðanakönnun Hagvangs, sem
birt var fyrir helgi, á gildismati og
mannlegum viðhorfum íslendinga,
kom m.a. i ljós að aðeins 37%
þjóðarinnar bera mjög mikið eða
nokkuð mikið traust til verka-
lýðshreyfingarinnar. Hvort það
viðhorf byggist á forustumönnun-
um eða skipulagsleysi verka-
lýðshreyfingarinnar skal ósagt
látið en hér verður gerð nokkur
grein fyrir þróun og stöðu skipu-
lagsmála ÁSl og þeim hug-
myndum sem fram hafa komið um
breytingar.
lþýðusamband tslands er
langstærst heildarsamtaka
stéttarfélaga með rúmlega 61 þús-
und félagsmenn, en til saman-
burðar má geta þess að innan
heildarsamtaka opinberra
starfsmanna, sem eru næststærst,
var félagatalan árið 1980 um 16
þúsund, en það ár voru félags-
menn ASÍ rúmlega 58 þúsund. Al-
þýðusambandið var stofnað 12.
marz 1916. Var hlutverk þess þá
skilgreint þannig, að það væri i
senn samtök til að berjast fyrir
bættum launakjörum verkafólks
og stjórnmálaflokkur með jafnað-
arstefnu að markmiði. Álþýðu-
sambandið og Alþýðuflokkurinn
voru þannig óaðgreind allt til árs-
ins 1940 og þing ASÍ um leið
flokksþing Alþýðuflokksins og
urðu fulltrúar á ASÍ-þingi því
einnig að vera flokksbundnir í Al-
þýðuflokki. Leiðir skildu árið 1940
og þrátt fyrir að ASÍ sé í dag skip-
að fólki úr öllum stjórnmála-
flokknum, eins og að framan
greinir, er valdaskiptingin oft
nokkuð óljós.
kipulag Alþýðusambandsins er
nú í meginatriðum hið sama
og þegar það var stofnað árið 1916.
Einu róttæku breytingarnar urðu,
er skilið var á milli sambandsins
og Alþýðuflokksins árið 1940 og
þegar landssamböndin komu til
með breytingum á lögum ASÍ
1966. Einn viðmælandi blaðsins
taldi að með skipan landssam-
banda hefði skref, sem þurft hefði
að stíga, aðeins verið stígið til
hálfs, og jafnvel í ranga átt.
Landssamböndin hefðu verið
ákveðin sem starfsgreinasambönd
í stað atvinnugreinasambanda,
einnig hefðu landssamböndin ekki
fengið nægileg völd. Nefndi hann
þar sem dæmi, að landssamböndin
væru hinir beinu aðilar að ASÍ og
því væru aðildarfélög samband-
anna einungis aðilar að ASÍ i
gegnum landssamböndin, en aftur
á móti væru það félögin sem kysu
til ASÍ-þings. Annar viðmælandi
sagði í þessu sambandi, að allt
rækist þarna hvert á annars horn
t.d. — fyrst ákveðið hefði verið að
koma landssamböndum á fót, —
hlyti einnig að hafa verið ætlunin
að ákvarðanataka, eins og um
verkföll, flyttist yfir í þau.
*
Iviðtölum við verkalýðsforingja
kom fram, að nokkurs misskiln-
ings hefur gætt í umræðum um
skipulagsbreytingar innan ASÍ
hvað varðar orðtökin starfs-
greinasambönd og atvinnugreina-
sambönd. Atvinnugreinasambönd,
eins og rætt er nú um að koma á,
eru sambönd atvinnugreina, þann-
ig að í einu atvinnugreina-
landssambandi yrðu til dæmis all-
ir þeir sem vinna við fiskvinnslu.
Starfsgreinalandssamband væri
aftur á móti svo dæmi sé tekið
samband bifreiðastjóra, án tillits
til við hvaða atvinnugreinar þeir
starfa sem slíkir. Landssambönd-
in væru því í dag starfsgreinasam-
bönd en ekki atvinnugreinasam-
bönd. Þess ber að geta, að rugling
þennan má rekja til skipulagstil-
lagna frá árinu 1960, sem síðar
verður getið, þar sem orðin starfs-
greinafélög og sérfélög eru notuð í
stað orðanna atvinnugreinafélög
og starfsgreinafélög.
r
A26. þingi ASI sem haldið var í
nóvembermánuði 1958 var
kjörin sex manna milliþinganefnd
í skipulags- og lagamálum, en
veganesti hennar var stefnuyfir-
lýsing 26. þingsins: að endurskoða
skipulagið með það að markmiði
að gera vinnustaðinn að undir-
stöðu skipulags ASl. Nefndin skil-
aði ítarlegu áliti 4. marz 1960, og
er enn þann dag í dag, rúmum
tveimur áratugum síðar, vitnað í
meginniðurstöður hennar. Nefnd-
ina skipuðu Eðvarð Sigurðsson,
Eggert G. Þorsteinsson, Jón Sig-
urðsson, Tryggvi Helgason, Snorri
Jónsson og Oskar Hallgrímsson. I
niðurstöðum hennar segir m.a. að
fulltrúafjöldi á þingum ASl hafi
stöðugt farið vaxandi. Á 19. þingi
árið 1946 hafi verið 234 fulltrúar,
en á 26. þingi 1958 347 fulltrúar.
Síðan segir: „Augljóst er, að svo
mannmörg þing skapa marghátt-
uð vandamál, auk þess sem þau
eru óhæfilega kostnaðarsöm fyrir
samtökin." Síðar segir: „Enda þótt
þetta sé mikið og vaxandi vanda-
mál (þ.e. kostnaðurinn, innsk.
Mbl.) er hitt þó stórum alvarlegra,
að með sömu tilhögun og nú er, ná
þingin tæplega tilgangi sinum,
verða óhæfilega löng og oftast
raunin sú, að þau mál, sem þingin
öðru fremur þurfa að snúast um,
verða afskipt og oft afgreidd
þannig, að til vandræða horfir
fyrir samtökin." Lokaorðin um
þinghald eru: „Þetta hlýtur svo
jafnan að verða meðan málefni
160 sambandsfélaga eru rædd á
einum og sama vettvangi." Þess
má geta, að nú eru félögin 233 og
þingfulltrúar 500, enda upplýsti
forseti ASÍ, Ásmundur Stefáns-
son, á blaðamannafundi sl.
fimmtudag, að húsnæðisvandamál
háði mjög þinghaldinu að þessu
sinni, enda vart að finna fundar-
stað, sem rúmar þennan fjölda
með góðu móti, svo það eitt sé
nefnt. Rætt hefur verið um að
fækka fulltrúum á ASÍ-þingum,
en Ásmundur Stefánsson sagði á
sama fundi, að meirihluti mið-
stjórnar væri andvígur fækkun.
Tillögur skipulagsnefndarinnar
1960 voru í samræmi við yfir-
lýsta stefnu ASl-þingsins, eins og
að framan greinir, þ.e. að allir
launþegar á einum og sama vinnu-
stað, hverju verkstæði, skipi eða
yfirleitt á hverjum þeim stað, þar
sem launþegar starfa, skuli aðeins
vera í einu félagi sem sé samn-
Samhjálparsamkoma
í Fíladelfíu, Hátúni 2, í kvöld kl. 20.00.
Fíladelfíukórinn syngur, skírnarathöfn, Samhjálparkórinn syngur kóra-
syrpu, Djassbandiö leikur, vitnisburöur og ávörp.
Einsöngur Gunnbjörg Óladóttir.
Stjórnandi Óli Ágústsson.
Allir velkomnir.
fámhjólp
Einn glæsilegasti bíll
landsins til sölu