Morgunblaðið - 19.12.1984, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 1984

Demantshringar —
Draumaskart
i
Gull og demantar
Kjartan Asmundsson, gullsmidur,
A()alstræti 7. sími 11290.
Hrossin frá Kirkjubæ
Bókmenntir
Sigurður Haukur Guðjónsson
HROSSIN FRÁ KIRKJUBÆ
Þáttur í sögu íslenzka hestsins.
Hölundur: Hjalti Jón Sveinsson
Hönnun, setning, umbrot: Auglýs-
ingastofan hf. Gísli B. Björnsson.
Prentun: Oddi hf.
Útgefandi: Sjón og saga
Hér er ég með kjörbók í hönd-
um, glæsirit, sem ekkert hefir ver-
ið til sparað, svo það mætti gleðja
vini íslenzka hestsins.
Það mun hafa verið 1919, vestur
að Reykhólum á Barðaströnd, að
fyrsta tilraun var gerð til þess að
breyta draumi hugsjónamanns,
Eggerts Jónssonar frá Nautabúi, í
dagmynd. Hann sá fyrir sér í ein-
um haga gæðingana Gottorps-
Blesa, Ingólfs-Blesa, Þingeyrar-
Blesa og Burstafells-Blesa, ekki
eina heldur í stóði samstæðs hóps,
heyrði grundina syngja undan
hófslætti slíkra snillinga, slá takt
til hrifni og gleðibylgju í brjóstum
samlanda sinna. Hann keypti sér
hryssur og graðhest. Af hverju
rauðblesótt? Jú: „Það er sama
hvar maður fréttir af bestum gyð-
ingum, það er svo að segja í hverri
sveit rauðblesóttur hestur sem er í
mestum metum. — Þessar rauð-
blesóttu spírur eru einhvers stað-
ar til og ég ætla að leita þær uppi
og mynda úr þeim rauðblesóttan
gæðingastofn."
En ungur maður þarf að eiga
skotsilfur, til þess að klæða draum
sinn. Það átti Eggert ekki. Ár liðu.
Hann veiddi og saltaði þorsk.
Draumur æskunnar lét hann ekki
í friði, hélt fyrir honum vöku. Sú
kom stund, 1940, að austur á
Rangárvöllum var þráðurinn upp
tekinn, sem slitnaði á Reykhólum
forðum. Og nú lét harðnaður mað-
ur ekki draga drauminn úr hönd-
um sér. Hann safnaði saman prúð-
um hryssum og gersemis folum,
gekk í lið með grómögnum lífsins
til þess að gefa þjóð sinni, ekki
bara hest, heldur vin sem slegið
gæti lag gleðinnar í brjósti hans.
Það var valið og hafnað, legið yfir
erfðafræði og reynslu búfjárfræð-
innar. Eggert féll frá, Stefán bróð-
ir hans tók við, síðan Sigurður
Haraldsson, sem nú stendur í for-
svari. Enn er morgunn, dagurinn
ekki allur ráðinn, en aldrei, aldrei
hefir jafn markvisst verið unnið
að þvi að skapa gæðing á Islandi.
Áður fyrr var gæðingurinn gjöf
skaparans, búinn til úr tilviljun
kosta og aðstæðna. En ekki leng-
ur, hér er unnið markvisst, reynt
að skyggnast inn í smiðju skapar-
ans, reynt að skilja, rétta náttúr-
U'BÍX 250REA
SKRIFSTOFUVÉLAR H.F.
Hverfisgötu
Pðslh4"377
MEÐALSTÓR UÓSRITUNARVÉL
MEÐ SIÓRKOSTLEGA EIGINLEIKA!
U-Bbtisoiiu er sérstaklega fjölhæf Ijósritunarvél sem skilar
frábærum Ijósritum á venjulegan pappir og glærur. Hún er m.a.
meö alsjálfvirkum frumritamatara, pappirsbökkum og afritaraðara
— sem þýðir að hún skiptir um frumrit á réttum tima, velur rétta
afritastærð og flokkar siðan afritin ( afritaraðarann. Vélin velur
einnig bestu mögulega lýsingu i samræmi við hvert frumrit.
U-BÍX 2soku ar þvi frábær lausn fyrir þau fyrirtæki þar sem stöðugt
tapast dýrmætur timi þegar grípa þarf inn (Ijósritavinnslu til að
skipta um frumrit, ákveða lýsingu, velja pappírsstærðir og raða
afritum.
Og verðið ætti að koma á óvart, því eftir nýafstaðna erlenda
verðlækkun kostar U-BÍXiso»u nú 42.700 kr. minna en áður.
Finsk
form
Myndlist
Valtýr Pétursson
Svona rétt fyrir jólin hefur
verið sett upp finnsk listiðnað-
arsýning í Norræna húsinu.
Þetta er vægast sagt mjög
óheppilegur tími fyrir eins
merkilega sýningu og hér er á
ferð. Sýningin Finnsk form er í
sérflokki hvað vöndun á vali og
allan frágang varðar. Þar er
hver einasti hlutur þannig úr
garði gerður, að vart verður á
betra kosið.
Nú mætti halda, að allt, sem
segja þarf, hafi þegar verið sagt
um þessa sýningu, en svo er ekki.
Listiðnaður á Norðurlöndum
nýtur mikilla vinsælda um víða
veröld, og að öllum öðrum ólöst-
uðum hafa Finnar þar mikla sér-
stöðu. Þeir eru snillingar í alls-
konar hönnun, hvort heldur er
um að ræða skartgripi, textíl,
búsáhöld ýmis, húsgögn eða ann-
að. Sem arkitektar hafa þeir
einnig unnið sér heimsfrægð og
ættum við hér í Reykjavík að
kannast við það, þar sem Nor-
ræna húsið hefur staðið um
nokkra hríð í Vatnsmýrinni. En
eins og allir vita, er það teiknað
af sjálfum Alto. Vel á minnzt,
hann hefur einnig teiknað vasa á
þessari sýningu. Marimekko er
annað heimsfrægt nafn, og svo
mætti lengi telja. Og ekki má
gleyma að benda á allt það, sem
unnið er í gler á þessari sýningu.
Lamparnir eru einnig í sérflokki
og mjög í anda þess er best er
gert á þessu sviði í dag. Undirtit-
ill þessarar sýningar er List-
iðnaður og nútímahönnun. Hún er
ekki mjög viðamikil þessi sýn-
ing, en hún er þess vandaðri og
með fádæmum vel upp sett. Það
er sjálfsagt margir minnugir á
líka sýningu, sem var hér á ferð
í Norræna húsinu fyrir nokkrum
árum, eða nánar tiltekið árið
1979. Sú sýning vakti mikla eft-
irtekt og var þá það nýjasta hjá
Finnum, en sýningin Finnsk
form er enn nýrri af nálinni og
enn hasla Finnar sér völl með
léttleika, einfaldleika og afar
næmu formskyni. Það er annars
ómögulegt að gera upp á milli
þess, er þarna er til sýnis. Allt
eru þetta úrvalshlutir og sýna
afdráttarlaust, hve framarlega
listiðnaður stendur meðal
frænda vorra í austri. Það fer
heldur ekki milli mála, að við
hér á Islandi getum mikið lært
af þessari sýningu, en það er
mikil gróska einmitt í mörgum
þeim listiðnaðargreinum, sem
þarna koma fram. Ef satt skal
segja höfum við hér á landi verið
með seinni skipunum hvað list-
ræna hönnun snertir, en nú er
mikil vakning og hver veit nema
við getum lagt eitthvað til á
næstu árum á þessu sviði. Það er
einkennandi fyrir finnska nú-
tímahönnun, hvað hún er einföld
og látlaus með ferskum blæ, sem
samt er nátengdur tálguhlutum
þeirra gömlum. Skógurinn hefur
verið Finnum handhægt efni og
kennt þeim að notfæra sér mikið
af möguleikum, sem vel eru
merkjanlegir á þessari sýningu,
þótt í öðrum efnivið sé unnið.
Einmitt þannig hefur orðið til
afar örugg hönnun, sem vart á
sér líka meðal annarra þjóða. Til
gamans bendi ég á afar hvers-
dagslegan hlut meðal sýningar-
gripa. Það eru skæri, með svolít-
ið óvenjulegu sniði. Þarna er öllu
stillt í hóf, en samt er um algera
byltingu í hönnun skæra að
ræða.
Það er margt merkilegt að sjá
í Norræna húsinu eins og stend-
ur og vonandi lætur fólk ekki
þessa merkilegu sýningu fram
hjá sér fara. Allt er þarna í
fyrsta flokki, ef svo mætti til
orða taka. Og heildarsvipur sýn-
ingarinnar er þeim til mikils
sóma, er að hafa staðið. Það er
vonandi, að þessar sýningar
verði ekki aflagðar með tíð og
tíma. Það er það mikill fengur í
slíku fyrirtæki, að óskir um
áframhald eru sjálfsagðar.
Þess má geta að lokum, að
þetta er farandsýning, sem þeg-
ar hefur verið sýnd í mörgum
löndum í Evrópu. Hafi ég rétt
skilið, er Reykjavík seinasti við-
komustaður, og hafi þeir finnsku
þakkir fyrir komuna.