Morgunblaðið - 04.04.1985, Blaðsíða 9

9
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. APRÍL 1985
HUGVEKJA
Líkaini
Krísts
— eftir séra HEBVO STHNSSON
„Hvíli eg nú síðast huga minn,
herra Jesú, við legstað þinn;
þegar ég gæti að greftran þín,
gleðst sála mín,
skelfing og ótti dauðans dvín.“
Þannig hefst lokaþáttur síðasta
Passíusálms. Hinn stríði strengur
kvalarinnar er hljóðnaður, bylgja
átaka og örvæntingar hnigin til
upphafs síns. Skáldið krýpur í
sandinum við útfiri, og barns-
munnur hörpunnar mælir speki,
sem ekki verður um bætt.
Undarlegt kann það að virðast,
en þau spekimál eru með gleði-
bragði. Undarlegt, ef það er haft í
huga, að legstaður er tilnefni gleð-
innar. Skiljanlegt, þegar hins er
minnzt, að um er að ræða legstað
Jesú. Erindin, sem á eftir fara,
skýra þessa hugsun til fullrar hlít-
ar, allt þar til hinn efsti tónn
kveður við: „Dýrð, vald, virðing og
vegsemd hæst ... “
Taktu fram Passíusálmana og
íhugaðu þessi erindi, lesandi minn
góður, oft og með athygli, í dag og
næstu daga.
Séra Hallgrímur á önnur orð í
öðrum stað til enn frekari skýr-
ingar þeirri gleði, er verður
hlutskipti hans, þegar hann gætir
að greftran Jesú. Þau er að finna í
sálminum um dauöans óvissan
tíma, sem sunginn er yfir moldum
Islendinga:
Ég veit, minn ljúfur lifir
lausnarinn himnum á,
hann ræður ðllu yfir,
einn heitir Jesús sá,
sigrarinn dauðans sanni
sjálfur á krossi dó
og mér svo aumum manni
eilíft líf vist til bjó.
Með sínum dauða hann deyddi
dauðann og sigur vann,
makt hans og afli eyddi ... “
Að jafnaði glitra tár á hvarmi,
þegar þessi orð hljóma í húsi
Guðs. En sálmurinn er fagnaðar-
ljóð allt að einu, lofsöngur. Höfum
hann yfir með það i huga. „Hryggð
yðar mun snúast í fögnuð," segir
Jesús Kristur. Þar er að finna
fagnaðarerindið i hnotskurn:
Hryggð kristins manns er ævin-
lega upphaf fagnaðar. Fögnuð
hans ber hvarvetna við myrkan
næturhimin forgengileikans. En
liðið er á nóttina og dagurinn í
nánd.
Guð gefi, að þeir, sem sárast
syrgja í þessari kyrruviku, megi
gleðjast við ljósið, sem á páska-
dagsmorgun skín yfir gröf frelsar-
ans.
Upprisan ein?
Enginn atburður veraldarsög-
unnar hefur valdið mönnum við-
líka heilabrotum og upprisa
Krists. Þau álitamál komu raunar
fram áður en tíðindin urðu: Æðstu
prestarnir gjörðu út menn að gæta
grafarinnar. Síðar var fé borið á
varðmennina og þeir lustu þvi upp,
að lærisveinar Jesú hefðu haft lík-
ama hans á brott með sér. Sjálfir
voru lærisveinarnir ekki trúaðir á
fyrstu frásðgnina af upprisunni.
Þeir litu á hana sem markleysu
eina og hégómaþvaður.
Æ siðan hefur upprisan orðið
tilefni sundurleitustu útlegginga.
Hafa menn tæpast látið nokkrum
steini óvelt úr götu, ef verða mætti
til að gjöra grein fyrir því, hvað
átti sér stað að morgni hins fyrsta
Drottinsdags. — Þetta er ekki að
undra. Upprisan er dýrasti leynd-
ardómur, sem hugsaður verður.
Ráðgáta hans mun ögra viti born-
um mönnum svo lengi sem þeir
ganga um þessa jörð.
Lærisveinarnir vísuðu tíðindun-
um á bug, er þeir heyrðu þau ein
og án samhengis að morgni páska-
dags. Tveir þeirra voru enn á valdi
harms síns, þegar degi tók að
halla. A göngu frá Jerúsalem til
nágrannaþorpsins Emmaus nálg-
aðist hinn upprisni þá sjálfur og
slóst í för með þeim. En þeir
þekktu hann ekki. Hinn óþekkti
samferðamaður tók til við að
skýra fyrir þeim upprisuna. Hann
setti viðburðinn inn í stærra sam-
hengi, skaut máli sínu til
spámannanna og skírskotaði til
orða, sem Jesús sjálfur hafi látið '
falla fyrir dauða sinn. Að lyktum
samneytti hann lærisveinunum
tveimur að kvöldi dags. „Og svo
bar við, er hann sat til borðs með
þeim, að hann tók brauðið, braut
það og fékk þeim. Þá opnuðust
augu þeirra, og þeir þekktu hann.“
Upprisan verður fáum til skiln-
ings eða nota, ef hún er skoðuð ein
og sér. Rangt er að slíta hana út úr
heimildarmynd trúarinnar á Jes-
úm Krist. Upprisan er ekki kynd-
ugur viðburður við ævilok hvers-
dagsmanns. Upprisan sjálf er
raunar alls ekki höfuðatriði þessa
máls. Hinn upprisni er höfuðatrið-
ið. Hann er hinn sami og sá, er við
fögnum barni í jötu á jólum. Hann
er ennfremur sá, sem gróf syndir
mannanna niður í gröf með sér að
kvöldi föstudagsins langa.
Hinn upprisni er sonur Guðs,
sendur inn í heiminn af almáttug-
um föður. Eftir brottför hans birt-
ist Guð mönnunum í enn annarri
mynd: Á hvítasunnudag vitjar
hann postulanna sem heilagur
andi, er kveikir trú í hjörtum og
skapar söfnuð manna, sem tilbiðja
Drottin Jesúm Krist.
Þetta heildarsamhengi verðum
við að varðveita, ef upprisan á
nokkru sinni að verða okkur annað
Þegar kirkjan kemur saman í trú og
tilbeiðslu, er hún lifandi líkami hins
krossfesta og upprisna Drottins Jesú
Krists á jörðu. Brauðið er brotið. Menn
bergja á kaleiknum. Frelsarinn er mitt
á meðal þeirra. Upprisan er staðreynd.
Makt dauðans og afli hefur verið eytt.
en kynjasaga aftan úr öldum, —
raunar ein af mörgum.
Síðast en ekki sízt er þess að
minnast, að hinn upprisni birtist,
þegar brauðið er brotið að undan-
genginni þakkargjörð þeirri, sem
Jesús sjálfur flutti kvöldið fyrir
dauða sinn.
Kirkjan: Lifandi
líkami Krists
Kristnir menn koma saman á
Drottinsdögum í þvf að skyni að
tilbiðja Guð. Endranær iöka þeir
sömu tilbeiðslu við önnur tæki-
færi. Bænarákall i einrúmi er einn
af hyrningarsteinum þess atferlis.
Tilbeiðsla er lykilorð. Án henn-
ar verða dauði Krists og upprisa
hverjum manni framandi. Þegar
kurlin koma til grafar, er upprisan
ekki álitamál til kappræðu, heldur
lofgjörðarefni til bænar og dýpstu
lotningar.
Jesús Kristur segir: „Verið í
mér, þá verð ég í yður. Eins og
greinin getur ekki borið ávöxt af
sjálfri sér, nema hún sé á vín-
viðnum, eins getiö þér ekki heldur
borið ávöxt, nema þér séuð í mér.“
Þessi ívist á sér stað, þegar
kristinn maður í kristnum söfnuði
lýtur Drottni sínum í skilmála-
lausri trú. „Sjálfur lifi ég ekki
framar, heldur lifir Kristur í
mér,“ segir postulinn Páll. Sama
máli gegnir um kirkju Krists I
heild.
Þegar kirkjan kemur saman i
trú og tilbeiðslu, er hún lifandi lík-
ami hins krossfesta og upprisna
Drottins Jesú Krists á jörðu.
Brauðið er brotið. Menn bergja á
kaleiknum. Frelsarinn er mitt á
meðal þeirra. Upprisan er stað-
reynd. Makt dauðans og afli hefur
verið eytt.
Líf kristins safnaðar er veröld
eigin tegundar og gjörðar. Sú ver-
öld verður ekki mæld á annan
kvarða en þann, sem hún sjálf set-
ur. Náttúrulögmálin og stjórn-
arskráin í þeim heimi heita verk
Guðs og vilji. Hinar borgaralegu
skyldur nefnast iðrun og þökk.
Iðrun vegna minnar eigin syndar.
Þökk fyrir það, að Kristur hefuT
með blóði sínu friðþægt fyrir þá
synd. Á þessum þungu undirtón-
um rís að lyktum fagnaðarsöngur-
inn andspænis honum, sem sigrað
hefur forgengileikann og gefið
söfnuði sínum eilíft líf.
Ef einhver tekur sér stöðu utan
við þessa veröld, vísar henni með-
vitað á bug, verður sá hinn sami
seint hlutgengur i árangursrikri
umræðu um það, hvað gjörðist á
þriðja degi eftir krossfestingu
Jesú frá Nazaret. Þess vegna er
þeim, sem njóta vilja páska og
páskatrúar, ráðlegast að ganga
hiklaust inn á þann leikvang
niðurlægingar og upphafningar, er
nefnist kirkja Krists.
Samþjáning
Sá kristni söfnuður, sem lifir í
frelsara sínum, þjáist með honum
á langafrjádag. Til er á íslenzku
orðið „samúð". Það er afslepp og
yfirborðsleg þýðing á erlendu orði,
sem í reynd merkir „samþjáning".
Samþjáning er í því fólgin að
taka þátt í kvölum annars manns,
bera byrði þjáninganna með hon-
um, láta hann skynja, að hann er
ekki einn um þraut sína og mót-
læti. Ævinlega þegar að marki
syrtir I álinn I mannheimi, er
svikalaus samþjáning dýrasta
gjöfin, sem unnt er að láta í té.
Þetta vill stundum gleymast nú
á dögum. Eiginlega viðurkennum
við ekki þjáninguna. Þegar ein-
hver þjáist, eru allar hendur á
lofti við að lina þjáningu hans.
Þetta er gott og Guði þóknanlegt.
En hitt skyldi ekki úr minni líða,
að til er þjáning, sem ekki er unnt
að létta af hinum þjáða. Andspæn-
is þess konar ólinnandi þjáningu
gefast menn löngum upp. Þeir
snúa baki við hinum þjáöa, loka
hann einhvers staðar inni og
reyna að gleyma honum í stað þess
aö bera þjáninguna með honum til
enda. Þetta er ekki gott og þaðan
af síður Guði þóknanlegt.
Samþjáning er miklum mun
þungbærari en samhjálp. Hún er
langvinn og gleðisnauð. Samhjálp-
in miðar að lausn. Öllum léttir,
þegar dagur lausnarinnar rennur,
hjálparmönnunum eigi síður en
hinum þjáða. Samþjáningin er böl,
sem ekki stendur til bóta. Kenni-
orð hennar er þolinmæði, en ekki
lausn.
„Umþenking guðrækileg herr-
ans Jesú pínu og dauða“ er sú sam-
þjáning með Kristi, sem lærisvein-
ar hans á öllum öldum hafa i
frammi. Hún er gagnkvæm.
Hverju sinni sem ólinnandi þján-
ing er á þig lögð, kvelst hinn
krossfesti að sínu leyti með þér.
Hann axlar þína langvinnu og
gleðisnauöu byrði. Þolinmæði
hans eru engin takmörk sett. Og
krafan um lausn er honum svo
fjarri, að hann segir í þinn stað:
„Guð minn, Guð minn, hví hefur
þú yfirgefið mig?“
„Kristur er upprisinn“
Samþjáningin er gleðisnauð. Og
þó „gleðst sála mín“ við legstað
hins langreynda frelsara þjáðra
manna. Hvergi birtist hin mikla
þverstæða kristinnar trúar skýrar
en hér: Gleðivana kvöl snýst 1
dýpstu og æðstu gleði.
Sá fögnuður rekur rætur til
upprisu Krists. Upprisan er ein-
stæður viðburður og á sér enga
hliöstæðu í sögu manna. Fögnuð- #
urinn hljómar í páskakveðjunni
fornu: „Kristur er upprisinn.
Kristur er sannarlega upprisinn.“
Þar er saman dregin endanleg
lausn allra þrauta og sérhverrar
ráðgátu.
Við göngum til móts við pásk-
ana með þessa björtu kveðju á
vörum og tungu. Samþjáningunni
linnir ekki á jörðu, meöan veröld
stendur. En í kvöl sinni samfagna
börn jarðar hvert öðru, af því að
Drottinn hefur sigrað dauðann.
Þú, sem samneytir Kristi á
skirdag og íhugar krossferil hans
föstudaginn endilangan, þér er
einnig gefið fyrirheit um hlutdeild
i ævarandi upprisu hans. Kristur
er upprisinn frá dauðum sem
frumgróði þeirra, sem sofnaðir
eru. Hann er brautryðjandinn og
hefur lagt grundvöllinn að nýjum
himni og nýrri jörð. Þú fylgir í
fótspor hans í föruneyti annarra
kristinna manna. Þú átt fyrirgefn-
ingu synda þinna. Héðan í frá er
líf þitt eilíft.
Þú nýtur þessa alls, af því að
sjálf ert þú hluti af líkama Krists.
Trú safnaðarins og tilbeiðsla eru
veruleiki, sem endurspeglar lif-
andi mynd hins upprisna. Ur því
að trúin lifir, er hann upprisinn.
— Af því að hann er upprisinn,
lifir trúin.
Þessi er fagnaðarboðskapur
páskanna. Hinn bitri broddur
þjáningarinnar og dauðans, sem
þú kennir alla ævidaga þína, er
brotinn. Upprisusólin skín gegn-
um rökkvuð ský, eyðir þeim skýj-
um og rennur upp á himinhvolfið
alskær, ósigrandi — en gengur
aldrei til viðar.
Gleðilega páska
í Jesú nafni. Amen.
0PIÐIDAG1
Laugardag: 10-4 Mánud. 1-9 (síðastí dagur)
BÓKAMARKAÐUR FÉL. ÍSL. BÓKAÚTGEFENDA
í VÖRUMARKAÐNUM EIÐISTORGI SÍMI: 611177