Morgunblaðið - 03.05.1985, Síða 26

26
MOfcGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. MAÍ 1986
Úthlutun úr Þjóðhátíðarsjóði:
23 styrkir samtals að upp
hæð 2.300.000 krónur
100 þúsund krónnr veitUr til að ljúka endurbyggingu Kútters Sigurfara.
LOKIÐ er áttundu úthlutun styrkja
úr Þjóðbátíóarsjóói fyrir árið 1985.
Samtals er úthlutað fjárhæð að upp-
hæð 2.600.000 krónur og rennur
fjórðungur fjárins, 650.000 krónur til
Friðlýsingarsjóðs til náttúruverndar
á vegum Náttúruverndarráðs og
fjórðungur, einnig 650.000 krónur,
til varðveizlu fornminja, gamalla
bygginga og annarra menningar-
verðmæU á vegum Þjóðminjasafns.
Helmingi ráðstöfunarfjár sjóðsins er
síðan úthlutað til 21 verkefnis sam-
Uls að upphæð 1.300.000 krónur.
Þrír hæstu styrkirnir, 100.000 krón-
ur, fara til að Ijúka endurbyggingu
Kútters Sigurfara, útgáfu II og síð-
asU bindis LandsyfirrétUr- og
HæsUrétUrdóma 1802—1873 og til
myndskreyttrar útgáfu á verki um
aðdraganda þjóðhátíðar 1974.
Morgunblaðinu barst í gær
fréttatilkynning frá stjórn sjóðs-
ins, þar sem segir m.a.:
„Samkvæmt skipulagsskrá
sjóðsins, nr. 361 frá 30. september
1977, er tilgangur sjóðsins að veita
styrki til stofnana og annarra að-
ila, er hafa það verkefni að vinna
að varðveizlu og vernd þeirra
verðmæta lands og menningar,
sem núverandi kynslóð hefur tekið
í arf. Fjórðungur af árlegu ráð-
stöfunarfé sjóðsins skal renna til
Friðlýsingarsjóðs til náttúru-
verndar á vegum Náttúruvernd-
arráðs, annar fjórðungur skal
renna til varðveizlu fornminja,
gamalla bygginga og annarra
menningarverómæta á vegum
Þjóðminjasafns.
Að öðru leyti úthlutar stjórn
sjóðsins ráðstöfunarfé hverju
sinni í samræmi við megintilgang
hans, og komi þar einnig til álita
viðbótarstyrkir til þarfa, sem get-
ið er hér að framan.
Við það skal miðað, að styrkir
úr sjóðnum verði viðbótarframlög
til þeirra verkefna, sem styrkt
eru, en verði ekki til þess að lækka
önnur opinber framlög til þeirra
eða draga úr stuðningi annarra
við þau.
í stjórn sjóðsins eiga sæti:
Björn Bjarnason, aðstoðarrit-
stjóri, formaður, skipaöur af for-
sætisráðherra, Jóhannes Nordal,
seðlabankastjóri, varaformaður,
tilnefndur af Seðlabanka tslands,
Eysteinn Jónsson, fyrrv. i’áðherra,
Gils Guðmundsson, fyrrv. forseti
sameinaðs Alþingis, og Gísli
Jónsson, menntaskólakennari,
kjörnir af sameinuðu Alþingi. Rit-
ari sjóðsstjórnar er Sveinbjörn
Hafliðason, lögfræðingur.
Stjórn sjóðsins hefur verið
óbreytt frá upphafsstarfsári
sjóðsins, 1978, en hún var endur-
skipuð hinn 9. maí 1982 til fjög-
urra ára.
f samræmi við 5. gr. skipu-
lagsskrár sjóðsins voru styrkir
auglýstir til umsóknar í fjölmiðl-
um í lok desember 1984 með um-
sóknarfresti til 22. febrúar sl.
Til úthlutunar í ár koma allst að
kr. 2.600.000,00 þar af skal fjórð-
ungur, 650 þús. kr., renna til Frið-
lýsingarsjóðs til náttúruverndar á
vegum Náttúruverndarráðs og
fjórðungur 650 þús. kr., skal renna
til varðveizlu fornminja, gamalla
bygginga og annarra menningar-
verðmæta á vegum Þjóðminja-
safns, skv. ákvæðum skipulags-
skrár.
Allt að helmingi úthlutunarfjár
á hverju ári er verið til styrkja
skv. umsóknum og voru því allt að
kr. 1.300.000,00 til ráðstöfunar í
þennan þátt að þessu sinni.
Alls bárust 67 umsóknir um
styrki að fjárhæð um 11,2 millj.
kr.
Hér á eftir fer skrá yfir þá aðila
og verkefni, sem hlutu styrki að
þessu sinni, en fyrst er getið verk-
efna á vegum Friðlýsingarsjóðs og
Þjóðminjasafns.
Friðlýsingarsjóður:
Skv. skipulagsskrá Þjóðhátíð-
arsjóðs skal Friðlýsingarsjóður
verja árlegum styrk til náttúru-
verndar á vegum Náttúruvernd-
arráðs. Náttúruverndarráð hefur
ákveðið að verja styrknum, eftir
því sem hann hrekkur til, í eftir-
talin verkefni:
1. Girðingu í þjóðgarðinum í Jök-
ulsárgljúfrum.
2. Framhald viðgerða á prestsset-
urshúsinu á Skútustöðum.
3. Endurbætur á húsum ráðsins í
þjóðgarðinum í Skaftafelli.
Þjóðminjasafn:
Samkvæmt skipulagsskrá Þjóð-
hátíðarsjóðs skal Þjóðminjasafnið
verja árlegum styrk til varðveizlu
fornminja, gamalla bygginga og
annarra menningarverðmæta á
vegum safnsins. Þjóðminjavörður
hefur gert grein fyrir ráðstöfun
styrksins í ár og mun hann að öllu
leyti renna til fornleifarannsókna
á Stóru-Borg undir Eyjafjöllum.
Úthlutun styrkja skv. umsóknum:
Umsækjandi:
1. Félag til varðveislu Löngubúð-
ar á Djúpavogi. Til viðgerðar á
Löngubúð. kr. 80.000.-
2. Húsfriðunarsjóður Akureyrar
c/o Valgarður Baldvinsson
Bæjarskrifstofum Akureyri.
Ljúka endursmíði Laxdals-
húss. Kr. 80.000.-
3. Sigurfarasjóður c/o Gunn-
laugur Haraldsson byggða-
safninu í Görðum Akranesi.
Ljúka endurbyggingu á Kútter
Sigurfara. Kr. 100.000.-
4. Búnaðarfélag Önundar-
fjarðar, sjóminjadeild c/o
Hagalín Guðmundsson,
Hjarðardal innri, önunarfirði.
Til að fullgera hús til að
geyma í kúfiskbát, sem talinn
er hinn eini sinnar tegundar
hér á landi, o.fl. Kr. 50.000.-
5. Byggðasafn Rangæinga og
V-Skaftfellinga c/o Þórður
Tómasson Skógum, Eyjafjöll-
um. Viðbygging við aðalsafna-
húsið í Skógum. Kr. 50.000.-
6. Háskólabókasafn, c/o Einar
Sigurðsson Háskóli fslands,
Reykjavík. Viðgerðir á bókum
í safni Benedikts S. Þórarins-
sonar. Kr. 50.000,-
7. Nonnahús á Akureyri c/o Ha-
raldur Hannesson Hávallag-
ötu 18, R. Lagfæring, uppsetn-
ing og innrömmun mynda og
skjala, svo og endurskipu-
lagning umhverfis Nonnahúss.
Kr. 60.000,-
8. Landsbókasafn íslands c/o
Finnbogi Guðmundsson,
Hverfisgötu, R. Viðgerðir og
varðveizla gamalla bóka. Kr.
50.000,-
9. Félag áhugamanna um sögu
læknisfræðinnar c/o Jón
Steffensen, Aragötu 3, R. Skrá
muni í eigu Nesstofusafns. Kr.
50.000,-
10. Minjasafn V-Barðastrandar-
sýslu Egill Ólafsson, Hnjóti,
V-Barð. Skrásetning á safni
því er Egill ólafsson gaf
minjasafninu. Kr. 50.000,-
11. Sjóminjasafnsnefnd c/o Þór
Magnússon, Þjóðminjasafni
íslands. Söfnun á sjóminjum,
einkum gömlum bátum, veið-
arfærum o.fl. Kr. 60.000.-
12. Kirkjuráð hinnar ísl. þjóð-
kirkju. Biskup íslands, Suður-
götu 22, R. Fornieifarannsókn-
ir í.Skálholti. Kr. 50.000.-
13. Sögufelag c/o Einar Laxness,
Stóragerði 29, R. Útgáfu 11. og
síðasta bindis Landsyfirrétt-
ar- og Hæstaréttarddoma
1802-1873. Kr. 100.000.-
14. Skógræktarfélag íslands c/o
Hulda Valtýsdóttir, Ránar-
götu 18, R. Utgáfa handbókar
um trjá- og skógrækt. Kr.
40.000,-
15. Bókaútgáfa Menningarsjóðs,
Skálholtsstíg 7, R. c/o Hrólfur
Halldórsson. Til mynd-
skreyttrar útgáfu á verki um
aðfara þjóðhátíðar 1974. Kr.
100.000.-
16. íþróttasamband íslands c/o
Sveinn Björnsson Iþrótta-
miðstöðinni Laugardal, R. Rit-
un og útgáfa sögu ísl. glím-
unnar. Kr. 80.000.-
17. Landvernd c/o Þorleifur Ein-
arsson, Skólavörðustíg 25, R.
Gerð korts af náttúrufari Al-
viðru og Öndverðaness. Kr.
50.000,-
18. Náttúruverndarráð c/o Gisli
Gíslason, Hverfisg:ötu 26, R.
Skjólbeltagerð á tjaldsvæði í
Ásbyrgi. Kr. 80.000.-
19. Fuglaverndarfélag íslands,
c/o Björn Guðbrandsson,
Bræðraborgarstíg 26, R.
Verndun hafarnarstofnsins.
Kr. 15.000.-
20. Náttúruverndarsamtök Aust-
urlands, c/o Sigurður Björns-
son, Kvískerjum, A-Skaft.
Rannsókn á lífríki Hjalta-
staðablár. Kr. 40.000,-
21. Stofnun Árna Magnússonar,
c/o Jónas Kristjánsson, Há-
skóla íslans, R. Afritun þjóð-
fræðaefnis á geymslubönd. Kr.
65.000.-
Samtals kr. 1.300.000.-
Fólkið í fréttunum
Leiksoppar og elskendur — Helen Mirren og John Lynch i hinni ágætu
KviKmyndir
Árni Þórarinsson
Háskólabíó: Cal ★★★
Bresk. Árgerð 1984. Handrit:
Rernard MacLaverty. Leikstjóri:
Pat O’Connor. Aðalhlutverk: John
Lynch, Helen Mirren, Donal
McCann, Steven Rimkus.
Maðurinn sem setti breska
kvikmyndagerð aftur á sporbaug
um jörðu fyrir nokkrum árum,
framleiðandinn David Puttnam,
hefur mikið dálæti á verkefnum
sem stíma inn á einstaklinga í
miðri þjóðfélagsólgu samtimans;
hann virðist hafa þörf fyrir að
kafa eftir mannlegu drama bak
við yfirborð frétta og fjölmiðla-
fárs. Þetta gerði hann í óskars-
verðlaunamyndinni The Killing
Fields sem Háskólabíó hefur
nýlokið sýningum á og þetta ger-
ir hann með enn áhrifameiri
hætti í þessari látlausu en ör-
væntingarfullu mynd, Cal.
Puttnam á auðvitað ekki einn
heiðurinn af árangrinum. En
hann er mjög virkur fram-
kvæmdamaður sem ekki aðeins
hefur drjúgt fjármálavit heldur
velur verkefni á persónulegum
forsendum og ræður svo unga
hæfileikamenn úr leikstjórastétt
til að leysa þau listrænt. Sú
mynd Puttnams sem á ný vakti
heimsathygli á breskri kvik-
myndagerð, Chariots of Fire, ber
þannig svip framleiðanda síns
fremur en leikstjóra; þótt við-
fangsefnið sé breskir ólympíu-
hlauparar á fyrri hluta aldar-
innar, fjallar myndin um 3am-
spil einstaklinga og sögulegra
atburða eins og The Killing
Fields og Cal, þótt myndimar
geri þetta vitaskuld hver með
sínum hætti.
The Killing Fields var vand-
virknisleg mynd, en tókst samt
ekki að mínu mati ið kveikja
sterk tengsl milli þjáninganna i
bakgrunninum, hins stríðs-
hrjáða fólks í Kambódíu og sál-
arstríðsins í forgrunninum, þar
3em voru persónur fjölmiðla-
mannanna. Fyrir utan túlkinn
dygga, Dith Pran, voru þessir
menn of dauflega dregtiir og The
Killing Fields ber í heild of mik-
ið svipmót af leikinni heimilda-
mynd. Cal aftur á móti tekst að
mynd Háskólabíós, Cal.
skapa rafmagnað orsakasam-
band milli ytri atburða og innri
líðanar fólksins.
Myndin ber nafn aðalpersón-
unnar. Cal er ungur hjálpar-
kokkur morðsveita IRA í Bel-
fast. Hann er orðinn afhuga
málstaðnum og þreyttur á blóðs-
úthellingunum. t upphafi fylgj-
umst við með honum í einum
drápsleiðangrinum. Það verður
órlagaríkur leiðangur t kjölfarið
reynir Cal ekki aðeins að slíta
sig lausan úr klóm félaga sinna í
IRA, heldur verður hann ást-
fanginn af ekkju mannsins sem
hann tók þátt í að myrða. í
sundruðum hugarheimili Cals er
þörfin fyrir friðþægingu ekki
síður áhrifavaldur en þörfin
fyrir ást þessarar tilteknu konu.
Myndin tjáir hikandi þróun í
samskiptum þessara tveggja
manneskja, tveggja fórnarlamba
þjóðfélagsólgu sem sumpart
sameinar þau, sumpart stíar í
sundur.
Bakgrunnurinn, hið tætta
mannlíf Belfast, fjölskyldulíf að-
alpersónanna, öryggisleysið,
spennan og tortryggnin, allt fær
þetta næmlega meðferð í hand-
riti Bernards MacLaverty og
leikstjórn Pats O’Connor. Sak-
bitið ástarsamband Cals og ekkj-
unnar er hins vegar það drama-
tíska stækkunargler sem gerir
fréttatengda atburði baksviðsins
nákomna áhorfanda í fjarlægð.
Helen Mirren, einhver hæfi-
leikamesta leikkona Breta um
þessar mundir, túlkar ekkjuna,
styrk hennar sem viðkvæmni, af
skilningi og John Lynch er hæfi-
lega lánleysislegur sem Cal, þótt
persónan sé kannski heldur rýr í
roðinu sem burðarás myndar-
innar. Kvikmyndin Cal tekur
ekki afstöðu í deilunum á
Norður-írlandi. En hún tekur af-
stöðu með tilfinningum fólksins
þar. í því felst striðsádeilan.