Morgunblaðið - 02.06.1985, Blaðsíða 32

8Í32& B
MQRGUNBfeAÐIP, SIJNNUDAGUR e.fjftNl A985
Margrét Guðnadóttir
prófessor í veirufrœði
segir frá starfi sínu
og áhugamálum.
Margrét Guðnadóttir prófessor er forstöðumaður Rannsókn-
arstofu Háskóians í veirufræði, sem tók til starfa í Gamla
þvottahúsinu við Landspítalann árið 1974 og er rekin af HÍ
og ríkisspítölunum sameiginlega. Margrét er fyrsti og eini
prófessorinn í sýklafræði við Háskóla Islands. Hún útskrif-
aðist í læknisfræði frá HÍ árið 1956 og vann síðan eitt ár á
Keldum áður en hún fór utan í framhaldsnám. „Ég vann það
ár með Birni Sigurössyni, sem reyndist mér mjög góður
lærimeistari. Hann var þá að athuga ónæmisástand gegn
mænuveiki, svo ég lenti í að vinna í þeim tilraunum," segir
Margrét meðal annars þegar ég loksins fínn vinnustaðinn
hennar. „Já þetta er nú öll aðstaðan sem við höfum, ég lenti
hér í Gamla þvottahúsinu og reikna ekki með að það verði í
minni tíð aö ég fái húsnæði hjá mínum atvinnurekanda,
Háskólanum. Það fínnst mér reyndar svolítið merkilegt, eftir
öll þessi ár sem ég þykist vera búin að vinna fyrir þá stofn-
un.“
Margrét Guðnadóttir
Hánsókn í
Gamla þvottahúsid
Gamla þvottahúsið
Margrét er hraðmælt, hispurs-
laus, með greindarlegan glettnis-
glampa i augunum. Hún er af
Vatnsleysuströndinni, ólst þar
upp. Eftir læknisnámið hér og ár-
ið á Keldum fór hún í framhalds-
nám í veirufræði, fyrst á námskeið
til Bretlands og sfðan til Banda-
ríkjanna og var þá m.a. tvö ár við
Yale-háskólann. Árið 1960 kom
hún aftur til íslands og var þá
ráðin sérfræðingur á Keldum.
Hér á eftir segir prófessor
Margrét örlítið úr sögu sinni, sem
um leið er saga rannsóknarstof-
unnar, m.a. frá stærsta verkefninu
til þessa sem er baráttan við
rauða hunda og fósturskemmdir
sem þeir valda. Einnig fá þeir sem
eru að leggja i langferð lítilshátt-
ar áminningu og upplýsingar um
ferðamannabólusetningar.
Hús verða virðulegri
með aldrinum
nÁ Keldum vann ég mikið við
tilraunir með visnu og mæðivisnu.
Þær tilraunir voru þá og eru enn
stærsta verkefnið á Keldum.
Einnig vann ég við greiningar á
mannasjúkdómum eftir því sem
ég gat á þessum árum. Sú vinna
var náttúrlega lausari i reipunum
heldur en eftir að ég kom hingað.
Árið 1%9 sótti ég um að vera pró-
fessor í sýklafræði við Háskólann.
Það var ný staða, því að starfi Ni-
elsar Dungals, sem hafði haft á
hendi meina- og sýklafræði-
kennsluna, var skipt i tvær stöður.
Þegar Dungal féll frá var starfið
augiýst, upphaflega sem ein staða,
en síðan kom upp að hafa meina-
fræðina sér og sýklafræðina sér.
Þá sótti ég um þessa nýju stöðu og
hef setið í súpunni síðan. Af þvi
þetta prófessorstarf var nýtt, var
náttúrlega hvergi staður fyrir
manninn að vinna á og ég hélt nú í
heimsku minni að háskólastofnun-
in Keldur gæti kannski hýst þann
mann. Menntamálaráðuneytið var
að sínu leyti ekkert mjög hlynnt
þvi að maðurinn færi ekki i Há-
skólann eins og það hét, en ég hef
nú ekki komist þangað enn — ég
lenti hér í Gamla þvottahúsinu á
Landspítalanum og hef ekki mikla
von um að komast úr þvi. Hús
verða virðulegri með aldrinum
eins og þú sérð, þegar þau geta
ekki lengur þjónað sínu upphaf-
lega hlutverki breytast þau í rann-
sóknarstofur. Þegar ég tók við
þessu starfi, kringum 1970, var
stefnan sú að Landspítalinn og
Háskólinn myndu reisa hér
kennsluspitala sem báðir aðilar
stæðu að i jöfnum hlutföllum.
Þess vegna var það nú að við fór-
um inn með alla þessa vinnu. Að-
staðan fyrir sjúkraþjónustuna var
í fyrstu talsvert miklu betri hér en
hún hafði verið uppi á Keldum,
bæði vorum við nær stærsta spít-
alanum og síðan gerðist það eftir
að ég flutti hingað að þá voru þó
fengnar fjórar stöðuheimildir og
hingað fékkst starfsfólk, sem
virkilega gat sinnt þessum verk-
efnum, þjónusturannsóknunum
fyrir spítalana. Við vinnum núna
margfalt starf miðað við fyrstu
árin, eftirlit með bólusetningum
og nýjar rannsóknir hafa bæst við,
svo öll okkar vinnuaðstaða er orð-
in miklu þrengri.
Ég byrjaði hér með nemendur,
sem voru líffræðingar með 90
stiga BS-próf, og völdu sér sfðan
framhaldsverkefni, svokölluð
fíórða árs verkefni, í veirufræði.
Eg byrjaði hér með sex líffræð-
inga ef ég man rétt. Þrír af þeim
fóru í framhaldsnám erlendis, eft-
ir að þeir luku fjóröa árinu hér, og
þeir eru komnir aftur hingað,
sprenglærðir, svo að við höfum nú
fleiri og betri rannsóknaraðferðir
f gangi en við gátum komið upp
fyrstu árin. Samt væri hægt að
gera miklu meira ef við gætum
komið því fyrir. Ef ég lít á hvað
við gerðum 1975, fyrsta heila
starfsárið hér, þá komu aðsend
sýni frá 550 sjúklingum það árið,
og við gerðum svona tvær til þrjár
rannsóknir fyrir hvern sjúkling. Á
árinu 1984 komu aðsend sýni frá
2601 sjúklingi, þá gerðum við um
átta rannsóknir fyrir hvern sjúkl-
ing að meðaltali. Árið 1983 gerð-
um við helmingi fleiri rannsóknir
fyrir Landspftalann einan en við
gerðum fyrir landið allt 1975.“
AÖgerðir til að reyna
að koma í veg fyrir
fósturskemmdir af
völdum rauðra hunda
„Já, langstærsta verkefnið hér
hefur verið vinna í sambandi við
ónæmisaðgerðir gegn rauðum
hundum og eftirlit með bólusetn-
ingum. Hér hafa heilbrigðisyfir-
völd staðið fyrir skipulegum að-
gerðum til að reyna að koma í veg
fyrir fósturskemmdir af völdum
rauðra hunda og mestöll vinnan
hefur verið tengd þessari deild.
Þetta er verkefni sem byrjaði
smátt og smátt. Upphaflega var
það Rannsóknarnefnd félags